مغالطات

تفکر انتقادی (۹) | اسرائیل و حماس؛ کشور جعلی و علتِ جعلی

تعدادی از کاربران شبکه‌های اجتماعی علت کشته‌شدن اسرائیلی‌ها را رفتار داعشی حماس می‌دانند. این گروه، نوبت به کشته‌های فلسطینی در غزه که می‌رسد، باز هم حماس را علت اصلی آن می‌دانند و مثلا می‌گویند اگر حماس در حمله به مردم

تفکر انتقادی (۸) | اعترفات اجباری، مقاومت مدنی و بازی بازنده‌ها

شرح ماجرا: گفت‌وگوی توییتری چند فعال حزبی و رسانه‌ای درباره مقاومت مدنی و اعترافات اجباری، صحنه نادری را خلق کرده که خوانش نقادانه آن می‌تواند برای علاقه‌مندان به تفکر انتقادی جذاب و درس آموز باشد. ماجرا از آن‌جا شروع می‌شود

تفکر انتقادی (۷) | اصل چریتی، زن زندگی آزادی و عبدالکریم سروش

یکی از مسئله‌های امروز ایران ما مفاهمه و امکان فهم دیگری است. پرورش تفکر انتقادی یکی از راه‌های حل این مسئله است. مشکلات متعددی بر سر راه مفاهمه و فهم دیگری می‌تواند وجود داشته باشد از جمله رعایت نکردن برخی

تفکر انتقادی (۶) | عبدالکریم سروش؛ ۲۵ بار مغالطه در ۴ دقیقه

نسخه پی‌دی‌اف را می‌توانید از اینجا دریافت کنید  موضوع نقد: بخشی از سخنان دکتر سروش دربارۀ جلسۀ اپوزسیون در دانشگاه جرج تاون گام اول: تفکیک جملات یا بندها از طریق شماره‌گذاری [ای] عزیزانی که خواهان تغییر در نظام سیاسی ایران

تفکر انتقادی (۵) | «نظرسنجی‌های گَمان»، «تمامیت ارضی» و «یکپارچگی سرزمینی»

فرض کنید پژوهش‌گری بخواهد در مورد «کیفیت انواع روغن بنفشه» تحقیق کند تا دریابد پنبه را باید به کدام نوع روغن بنفشه آغشته کرد و به چه میزانی و در چه ساعاتی در کجای مقعد گذاشت تا کرونا را درمان کند!

تفکر انتقادی (۳) | احمد زیدآبادی؛ استدلال از راه سنگ و نگاهی که متفاوت نیست 

احمد زیدآبادی منتقد سرسخت جمهوری اسلامی است اما از سوی مخالفان حکومت فحش زیاد می‌خورد. چرا؟ هدف این یادداشت، آسیب‌شناسی منطقی و علت‌یابی ناسزاهایی که نثار «احمد زیدآبادی»‌ها می‌شود و البته بهانه‌ای است برای طرح چند مغالطه و تقویت تفکر انتقادی…

تفکر انتقادی (۱) | چگونه به عقاید دیگران احترام بگذاریم؟

زیتون- در سلسله یادداشت‌ها‌ی «تفکر انتقادی» تلاش می‌کنیم نظر خوانندگان را به اهمیتِ این ترم در زندگی روزمره و نقشِ آن در نحوه‌ی مواجهه با اخبار، تحلیل‌ها، باورها و شکل‌گیری داوری‌‌ها جلب کنیم. *** «آقای پرویز پرستویی هر عقیده‌ای دارد،

ابر آروان و توقف پشت چراغِ سبز؛ مغالطه‌ی خلط علت و دلیل

ابرآروان نام شرکتی است که خدمات میزبانی و تامین تکنولوژی «ابرِ ایران» را بر عهده دارد. به عبارت ساده، همه‌ی اطلاعات و داده‌های کاربران «اینترنت ملی» روی سرورهایی نگهداری می‌شود که در اختیار شرکت ابرآروان است. طبیعی و بدیهی است

«رها نکردنِ حکومت» با مغالطه‌ی «رها نکردنِ پیش‌فرض»

این روز‌ها انکارمشکلات اقتصادی ازعهده‌ی حکومت خارج شده است و وقتی امکان انکار وجود ندارد، مسئولان درصدد توجیه آن برمی‌آیند و در این راه هیچ مغالطه‌ای را هم فرو‌ نمی‌گذارند.  از جمله احمد خاتمی، امام جمعه موقت تهران، گفته‌ است

علتِ شکست در انتخابات و مغالطه «علتِ جعلی»

استر طلحک را بدزدیدند. یکی می‌گفت: گناه توست که از پاس آن اهمال ورزیدی. دیگری گفت: گناه آن کس مهتر است که درِ طویله باز گذاشته است. طلحک گفت: در این صورت دزد را گناهی نباشد!(عبید زاکانی) طنزی که در

انتخابات و مغالطات؛ رأی‌ندادن و رأی‌دادن

در فضای انتخاباتی ۱۴۰۰، دوگانه‌ی رأی‌دادن و رأی ندادن، پررنگ از همیشه میان معترضان به جمهوری اسلامی و سیاست‌های او شکل گرفته است. معترضان تلاش می‌کنند دلایلی برای تصمیم خود ارائه دهند و یا پیدا کنند. از آن‌جا که غالبا

مغالطه‌ی «توسّل به مرجع کاذب» در نقل خواب و کرامت

یکی از مغالطه‌های رایج «توسّل به مرجع کاذب» (appeal to authority) است که در آن برای اثبات امری به کارشناس یا منبعی ارجاع داده می‌شود که صلاحیّت کافی برای اظهارنظر در آن باره را ندارد و در حقیقت نه تنها

مغالطه‌ی تعمیم در استدلال ظریف درباره‌ی تشییع سلیمانی

تعمیم (Generalization) یکی از نمونه‌های آشنای مغالطه است که در آن بخشی از نمونه‌های یک جامعه‌ی آماری به عنوان همه یا اکثریّت قاطع آن معرّفی می‌شود. نمونه‌ی پیش‌پاافتاده‌ی آن به ارائه‌ی چند نمونه محدود می‌شود که به نام «تعمیم شتاب‌زده»

مغالطه‌ی بزرگنمایی؛ «آقا خوشش بیاید»

«بزرگ‌نمایی» واژه و رسم غریبه‌ای نیست. غالبا در محاورات روزانه و گفت‌وشنودهای معمولی برای جلب توجه به یک موضوع یا محور خاص، از بزرگ‌نمایی  استفاده می‌شود. مثلا وقتی چند دقیقه بیش از حد معمول منتظر کسی شده‌ایم می‌گوییم یک ساعت

مغالطه‌نکردن سهل است و ممتنع

حسن خمینی، نوه‌ی آیت‌الله خمینی، در دیدار با مدیران گزینش شهرداری تهران، گفته است: «نمی توان به بخشی از وصیت‌نامه امام خمینی مومن باشیم و به قسمتی از آن کافر» این سخن حسن خمینی تیتر اول یا دوم تعدادی از

بیمار خر خورده؛ اعدام نوید افکاری و مغالطه‌ی علت جعلی

اگر شما هم مانند من و بسیاری دیگر که این توییت را منشن کرده‌اند، حال‌تان بعد خواندنش به‌هم می‌خورد، خراب می‌شود، خشمگین می‌شوید و یا نفرت وجودتان را فرامی‌گیرد، این یادداشت کوتاه را بخوانید تا به مغالطه‌ی پنهان شده در

مغالطه‌ی «خلط انگیزه و انگیخته» در نقد مخالفان قرارداد با چین

هرگاه به جای پرداختن به محتوای یک عقیده و سنجش دلایلی که برای آن ارائه شده‌ به خاستگاه روانی، ‌ایدئولوژیک، طبقاتی یا انگیزه‌های آگاهانه یا ناآگاهانه‌ی گوینده بپردازیم، ‌مرتکب مغالطه‌ی خلط انگیزه و انگیخته (argumentum ad hominem) شده‌ایم. گزاف نیست که این

اصلاح‌طلبان و مغالطه‌ی «تغییر تعریف»

نقل است که چرچیل، نخست‌وزیر وقت انگلیس، در یک انتخابات میان‌دوره‌ای ادعا کرده بود که حزب ما پیروز می‌شود. از قضا حزب چرچیل در آن انتخابات رأی نیاورد. پس از شکست، چرچیل در جواب خبرنگاران گفته بود الان هم می‌گویم

مغالطه‌ی دروغ در سخنان حاجی‌زاده درباره‌ی سقوط هواپیما

شاید کسی انتظار نداشته باشد که دروغ هم جزو مغالطات باشد ولی مغالطه‌ی دروغ (Lying Fallacy) یکی از رایج‌ترین مغالطه‌هاست که البتّه تشخیص آن از دروغِ ساده کمی دشوارتر است. این مغالطه معمولاً جایی صورت می‌گیرد که راست و دروغ

مغالطه‌ی «تغییر تعریف» در معنای «مستضعف»

هرگاه در جواب نقد نظری یا اعتراض عملی، معنای گفته‌ی پیشین خود را آن چنان عوض کنیم که هیچ نسبتی با معنای اوّل نداشته باشد و در ضمن ادّعا کنیم که از ابتدا همین نظر را داشتیم مرتکب مغالطه‌ی «تغییر

نقد «خانه‌ی پدری» و مغالطه‌ی «تعمیم شتابزده»

یکی از رایج‌ترین انواع مغالطات منطقی،‌ مغالطه‌ی «تعمیم ناروا یا شتابزده» (hasty generalization) است. در این مغالطه، بررسی چند نمونه‌ی محدود یا نامتعارف از یک نوع به صدور حکمی کلّی برای آن نوع می‌انجامد. در واقع این مغالطه صورت اشتباه

مغالطه‌ی «بهانه‌جویی» در گزارش بی‌بی‌سی از عملیّات تروریستی در ایران

هیچ عملی نیست که دارای دشواری‌ها خاص یا پیامدهای ناگوار نباشد؛ آنچه ما را به انجام عملی ترغیب می‌کند محاسبه‌ی نفع و فایده‌ی انجام آن با هزینه‌ها و تبعاتش است. اگر کسی به بهانه‌ی مقدّمات یا پیامدهای جزئی از انجام

مغالطه‌ی دروغ و تحریف عفو بین‌الملل درباره‌ی موضع موسوی پیرامون اعدام‌های ۶۷

دروغ (Lying) علاوه بر وجه اخلاقی‌اش یکی از مغالطات نیز به شمار می‌رود با این تفاوت که دروغ اخلاقی مطابقت‌نداشتن یک گزاره با اعتقاد گوینده است ولی دروغ منطقی مطابقت‌نداشتن گزاره با واقعیّت. البتّه اگر پس از یادآوری اشتباه‌بودن یک

مغالطه‌ی «توسّل به معنای تحت‌اللفظی» در گفته‌ی ظریف پیرامون اسرائیل

بعضی از مغالطات «مقام دفاع» به توجیه رفتار یا گفته‌ی پیشین شخص تعلّق دارند که «توسّل به معنای تحت‌اللفظی» (extensional pruning) یکی از آنان است. اکثر الفاظ به مرور و به‌خاطر تنوّع کاربردشان دارای معانی فرعی و زائدی می‌شوند که

مغالطه‌ی «علّت جعلی» در بیان فوت صیّادی نصیری

مبحث مغالطات بخشی کاربردی از دانش منطق برای همه‌ی کسانی است که به پرهیز از اشتباه و تفکّر سالم‌تر علاقمند باشند. منطق‌دانان حدود صد مغالطه را بنا بر استقراء شناسایی کرد‌ه‌اند و شرح داده‌اند. می‌توان از بسیاری از اشتباه‌های رایج

نقدی بر نوشته‌های «ستون مغالطات»

اشاره: «ع.ایماگر»، نویسنده‌ی محترم  وبلاگ «ایمایان»، که در پرداختن به مغالطات هم دستی بر آتش دارد، در سه پست وبلاگی، نقدهایی بر سلسله یادداشت‌های ستون «مغالطات» زیتون نوشته است. به نظرم جالب و خواندنی آمد و با نویسنده هماهنگ کردم

آیا مرتضی مردیها نژادگراست؟

پذیرش مسئولیت حمله‌های تروریستی تهران به وسیله‌ی داعش، بهانه‌ای شد که  هویت قومی و مذهبی تروریست‌ها، در کانون توجه رسانه‌ها و افکار عمومی قرار گیرد. در میان انبوه کسانی که تاکید بیش از حد بر مولفه‌های قومی و مذهبی را