حسن یوسفی اشکوری

جستارهایی در تاریخ هفتاد سال نخست اسلام – قسمت بیست و چهارم   درآمد می دانیم که پس از جمل در سال ۳۶ هجری پیکار صفین رخ داد. در این پیکار دو سپاه عراق و شام در محلی به نام

در این نوشتار کوتاه، در آغاز گزارشی از چرایی این انتقال و آرای مختلف در این باب، خواهد آمد و بعد اشارتی کوتاه خواهد شد در باب پیامدهای این انتقال برای علی و خلافتش و در نهایت تحلیلی کوتاه در باره اهمیت این جابجایی در تاریخ ایران پس از اسلام و لاجرم برای ما ایرانیان ارائه خواهد شد.

در این گفتار ذیل دو عنوان زمینه ها و دلیل اجتماعی و سیاسی و دینی شورش بر ضد عثمان و قتل خلیفه بررسی خواهد شد: عوامل سنتی و رایج این شورش و دلایل جامعه شناختی تازه تر که ابعاد مهمی از تحولات آن دوران را نشان می دهد.

در بخش نخست مبحث چگونگی و چرایی کتابت و جمع و تدوین ارائه شد و اکنون در ادامه آن موضوع مهم شبهه تحریف و یا دگردیسی در متن قرآن (اعم از قرآن عثمانی و جز آن) تقدیم می شود.

شهرت دارد که قرآن در زمان ابوبکر جمع و تدوین شد و در روزگار عثمان اصلاحاتی در آن صورت گرفته و در نهایت به شکل نسخه نهایی و اجماعی اصحاب و مسلمانان در آمد و به زودی در تمام قلمرو اسلام و امپراتوری عربی-اسلامی قرآن عثمانی قران رسمی شمرده شد. اما پیش از ورود به نظریه مشهور ادوار جمع و ویرایش نهایی قرآن، باید اشاره کرد که نظریه مشهور دیگری نیز وجود دارد که متن قرآن در زمان پیامبر کتابت و نیز جمع و تدوین شده بود و سیوطی نیز در «الاتقان» به آن تصریح کرده است.[۱] گرچه نظریه نخست مستند است به گزارشهای مختلف و فراوان تاریخی، که به آنها اشارت خواهد رفت، اما مستندات این نظریه نیز کم نیست و بلکه قابل توجه است.

جستارهایی در تاریخ هفتاد سال نخست اسلام-قسمت نوزدهم  درآمد این جستار به دو موضوع کاملا متفاوت اختصاص دارد. فصل نخست پاسخی است به یک منتقد و فصل دوم اختصاص دارد به تأملی در رخداد مهم جنگ های رده در آغاز

کسی را به جانشینی سیاسی خود برنگزید و حتی وقتی مردم از او می پرسند پس از او چه کنند مثلا با فرزندش حسن بیعت کنند، به صراحت می گوید: نه می گویم آری و نه می گویم نه، شما بهتر می دانید. کسی پرسید: ای امیر مؤمنان کسی را تعیین نمی کنید؟ فرمود: نه، همان طور که پیغمبر خدا آنها را به خودشان واگذاشت، من نیز به خودشان وا می گذارم.

جستارهایی در تاریخ هفتاد سال نخست اسلام-قسمت پانزدهم درآمد یکی از موضوعات پر چالش و مهم و در عین حال مبهم در تاریخ نیم قرن نخست، دعوی «الائمه من قریش» است که در هنگامه نزاع سیاسی دو جناح مسلمان مکی

در قلمرو موضوع جهاد تتمه‌ای باقی مانده که ناگزیر لازم است بدان به طور مستقل پرداخته شود و آن موضوع چند حمله به چند کاروان تجاری و یا گروه نظامی قریش از سوی پیامبر اسلام و مسلمانان در مدینه است

اخیرا دوست گرامی جناب آقای دکتر محمدرضا نیکفر در مقام پاسخ بر یک مقاله آقای سروش دباغ، مقاله‌ای با عنوان «خود دین» در سایت رادیو زمانه (مورخ ۱۹ مهرماه ۹۵) انتشار داده و در یکی از پانوشت‌های آن، به نوشته‌ای

یکی از واپسین برخوردهایی که بین مسلمانان و یهودیان رخ داد، پیکار خیبر است که در این جستار ابتدا شرحی از آن واقعه ارایه می‌شود و بعد چند نکته قابل توجه مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.

درباره ماجرای مجازات یهودیان بنی قریظه از دیرباز بحث و مناقشه فراوان بوده و به ویژه در سالیان اخیر بیش از پیش جدی شده است. چنین عقوبتی از منظر انسانی و اخلاقی و حتی حقوقی مورد سئوال واقع شده و شماری این کشتار را ناروا و نادرست می‌شمارند و از این منظر اسلام و نبی اسلام را مورد نقد و ایراد قرار می‌دهند.

در سلسله رخدادهای مربوط به مواجهه مسلمانان با یهودیان، ماجرای برخورد با یهودیان بنی نضیر از جهاتی مهم است و درخور توجه و تأمل.