جواد شریفی

درباره پیوند فقه و دموکراسی

آن‌چه امروز فقه اسلامی میخوانیمش؛ چه با نگارش سنی و چه شیعی‌اش، یادگاری ست از زمانه خلیفگان عباسی. این فقه که ریشه در جامعه عربی قرن ۲ و ۳ هجری دارد از آن زمان تاکنون گفتمان‌های بنیادینش دگرگونی چندانی به خود ندیده است. حسن حنفی از این فقه به فقه‌السلطه تعبیر می کند. این فقه پدید آمد تا خلیفگان عباسی را در چیرگی و سلطه بر مردم یاری دهد. این فقه پشتیبان استبداد است. همان فقهی است که نتیجه‌اش این فتوای صاحب جواهر است که می‌گوید: «اگر مردم در تصمیمات حاکم(امام) با وی مخالف بودند؛ برای حاکم(امام) جایز است که شمشیر در میانشان نهد تا وقتی که به فرمان او گردن نهند.»