گزارش نشست خبری عوامل فیلم فروشنده

زیتون- اصغر فرهادی با همراهی ترانه علیدوستی و شهاب حسینی، یک هفته‌ی پس از دریافت دو جایزه از جشنواره‌ی فیلم کن، برای پاسخگویی مقابل نمایندگان رسانه‌های داخلی نشست.
شامگاه ۱۰ خرداد ماه سالن خانه همایش‌ها در خیابان فرشته، میزبان عوامل فیلم «فروشنده» شد که به تازگی نشان نخل طلا را شهاب حسینی در بخش بازیگری و جایزه بهترین فیلم‌نامه را اصغر فرهادی از جشنواره‌ی فرانسوی فیلم کن برای این فیلم، دریافت کرده‌اند.
اصغر فرهادی در این نشست گفت:« آن‌هایی که واژه سیاه‌نمایی را آگاهانه درباره فیلم‌های من مطرح می‌کنند قصد دیگری دارند اما به آنهایی که ناآگاهانه آن را می‌گویند؛ تأکید می‌کنم که در جشنواره های خارجی اصلاً چنین نگاهی به فیلم‌های ایرانی وجود ندارد. من به تمام جشنواره‌های دنیا نرفته‌ام و همه‌ی فیلم‌های ایرانی را هم که در آن‌ها به نمایش درمی‌آید را ندیده‌ام و نمی‌توانم نسبت به آن‌ها اظهارنظر کنم اما شاید برای آنکه بتوانم مفهوم سیاه‌نمایی را که نسبت به فیلم‌هایم مطرح می‌شود را واضح‌تر بگویم، باید مثالی بزنم.»
 او که مطالب خود را در پاسخ به سوالی درباره برداشت سیاه‌نمایانه‌ای از فیلم‌هایش مطرح می‌کرد،ادامه داد:« فکر کنم تمام کسانی که در این سالن حضور دارند؛ درباره فیلم «گاو» اتفاق‌نظر دارند که سینمای ما مدیون آن است و ما آن را فیلم بسیار خوبی می‌دانیم که البته من آن را یک شاهکار می‌دانم. فرض کنید آقای مهرجویی این فیلم را امروز می‌ساخت و به جشنواره‌ها هم می‌رفت و جایزه هم می‌گرفت آیا این فیلم بد بود؟ آیا سیاه‌نما بود؟»
اصغر فرهادی در ابتدای این جلسه از رسانه‌ها تقاضا کرد به دلیل آنکه اکثر افراد فیلم فروشنده را ندیده‌اند، بهتر است به سوالات دیگری پرداخته شود و در ادامه به سوالی درباره‌ی تاخیر ورود این فیلم به جشنواره کن پاسخ داد:« بخشی از این سوال را بهتر است؛ آقای اطبایی که (مجری نشست خبری) با چنین مسائلی آشنا هستند، توضیح بدهند اما من می‌توانم با توجه به تجربه‌ی دو بار حضور در جشنواره کن پاسخ دهم. برای ارسال فیلم به جشنواره کن یک مهلتی وجود دارد تا گروه داوری بتواند فیلم را ببیند. فیلم ما در لحظات آخر آماده شد اما تصحیح رنگ و میکس صدا آماده نبود بنابراین یا باید به همان شکل می‌فرستیم و یا باید آن را نمی‌فرستادیم. ضمن آن که مراحل زیرنویس در فرانسه توسط فردی که مورد اعتمادم بود در حال انجام بود.
با وجود تلاش‌هایی که صورت گرفت فیلم با یک اشکال فنی به جشنواره کن رسید که البته برای آن اشکال فنی هم کسی مقصر نبود. اما در آخرین لحظه‌ای که می‌خواستم فیلم را ببینم خبر دادند در بخش‌هایی زیرنویس با تصاویر سینک نیست و مشکل فنی وجود دارد و ما هم فکر کردیم چون دیر فیلم را رسانده‌ایم دیگر به جشنواره راه نخواهد یافت و می‌توانیم آن را برای اکران آماده کنیم. اما فردای همان روز مدیر جشنواره اعلام کرد که فیلم را اضافه می‌کند و این به معنی این بود که می‌توان نسخه‌ی دیگری را فرستاد و در نتیجه یکی، دو روز بعد فیلم را با کیفیت بهتری فرستادیم که پذیرفته شد.»
اصغر فرهادی در بخش دیگری از این نشست در پاسخ به اینکه به نظر می‌رسد با توجه به استقبالی که از او و گروهش صورت گرفته سینمای هنری و عامه‌پسند در ایران یکی شده است اظهار کرد:« بر اساس تجربه‌ای که از کار کردن در رادیو و تلویزیون و ساخت سریال «درشهر» داشتم این راه به نظرم رسید که کلید ماجرا در قصه گفتن است؛ چون همه آدم ها از شنیدن قصه لذت می‌برند و قصه‌ چیزی است که وقتی مخاطب می‌شنود برای شنیدن آن کنجکاوی و اشتیاق دارد. این موضوعی است که یک اتفاق مشترک بین مردم، نخبگان و منتقدان است.»
 در بخش دیگری از این نشست شهاب حسینی درباره واکنش رسانه‌های منطقه از جمله عربستان که او را خطرناک‌تر از سردار سلیمانی دانسته‌اند، گفت:« درباره آنچه در رسانه‌های عربی منتشر شد از یک بابت خوشحال شدم چون به نظر می‌رسد آن‌ها تازه متوجه این موضوع شده‌اند که این سرزمین چه جایگاهی دارد؛ ضمن اینکه کاربردی که امروزه فرهنگ دارد شاید تسلیحات نداشته باشد.»
به گزارش ایسنا در ادامه‌ی جلسه محمد اطبایی در مورد اتهام استقبال جشنواره های بین المللی از فیلم های سیاه ایرانی گفت:« ۳۷۰ هیات داوری در جشنواره‌های مختلف چگونه ممکن است به یک دیدگاه مشترک برسند؟! بلکه این ارزش هنری فیلم‌های ماست پس باید اعتماد به نفسمان را بالا ببریم. این جایگاه سینما و سینماگران ماست و با اطمینان می‌گویم هیچ هیات داوری در هیچ‌جای جهان به این مسائل تن نمی‌دهند و این نگاه را نمی‌پذیرند.»
در ادامه‌ی این توضیحات ترانه علیدوستی درباره‌ی سرمایه‌گذاری قطر در ساخت فیلم فروشنده و مطالبی که در یکی از روزنامه‌های عربی درباره شهاب حسینی منتشر شده است گفت:« وقتی این مباحث مطرح می‌شود به مشکل برمی‌خورم! فارغ از بحث فیلم، دوستان خبرنگار جلودار ادبیات مردم هستند و مسئولیت بسیار سنگینی دارند پس مهم است که ادبیات نژادپرستانه در مطالب و نگاه شما نباشد. مردم درست پرسیدن و درست مطرح کردن مسائل را از شما می‌آموزند.»
 او در ادامه گفت:« فیلم فروشنده پخش‌کننده‌ی خارجی دارد و اگر کمکی گرفته باشد فقط نباید نژاد آن کمک‌کننده را ببینید. رسانه‌هایی که هر اتفاق هنری را به فرصتی برای تکرار این اشتباهات تبدیل می‌کنند، عملکرد درستی ندارند.  یک تحلیلگر سعودی نسبت به مطلبی که آن روزنامه درباره شهاب حسینی منتشر کرده اعتراض داشته است اما این تیترهایی که زده می‌شود نشانه‌ی چیست؟ یک تحلیلگر سعودی نسبت به وضعیت سینما در کشور خودش اعتراض کرده است. او مطرح کرده که سینمای ایران در حال پیشرفت است و این مطلب می‌توانست خیلی محترمانه‌تر از این بازتاب داده شود اما تیتری که برای آن انتخاب شده مناسب نبود! ما باید منصف باشیم چون اگر چنین نباشیم حرفی برای گفتن در جهان نخواهیم داشت.»
بعد از سخنان، علیدوستی شهاب حسینی به طنز گفت:« از جوابش شرمنده شدم!»
فرهادی نیز با ابراز خرسندی از شیوه پاسخگویی علیدوستی به این پرسش افزود:« افتخار می‌کنم که یک هنرپیشه ایرانی در این سن و سال اینگونه به دنیا می‌نگرد.»
این فیلمساز با اشاره به موفقیت فیلم‌های ایرانی افزود:« کدام کشور دنیا این همه فیلم خوب دارد؟! توهم “دایی‌جان ناپلئونی” در مورد موفقیت‌های بین‌المللی سینمای ایران از سر ترس است نه اقتدار و با افتخار می‌گویم از سینمایی می‌آیم که ۵۰ سال پیش این همه فیلم خوب در آن ساخته شده است.»
فرهادی خاطره‌ای از موفقیت فیلم “گاو” در نقد یکی از چهره‌های معتبر اسپانیا مطرح کرد و متذکر شد:« چهره‌های جهانی درباره گذشته سینمای ما تعارفی ندارند، آرزوی بسیاری از کشورهاست که سینمایشان شبیه ما باشد اما چرا در داخل کشور این همه دنبال تحقیر خود هستیم، درحالی که گاه یک پلان از یکی از فیلم‌های ما به کل سینمای یک کشور می‌ارزد.»
وی در ادامه توضیحاتی درباره سرمایه‌گذاری یک شرکت قطری درباره فیلمش ارائه کرد و افزود:« می‌دانستم فاصله‌ی ساخت فیلم تا اکران آن در ایران، کسانی که دنبال حاشیه سازی برای من هستند به دنبال بهانه‌ای می‌گردند؛ این که گفته می‌شود دختر یا پادشاه قطر برای فیلم ما سرمایه‌گذاری کرده باعث خنده می‌شود.»
فرهادی یادآور شد:« شرکت ممنت تهیه‌کننده‌ی کار قبلی و بعد‌ی‌ام پیشنهاد تهیه‌کنندگی مشترک را داد و اواسط فیلمبرداری این تصمیم قطعی شد اما بعد از ساخت فیلم در تیتراژ متوجه شدم از چند شرکت تشکر شده است و یکی از این موسسات هم همان موسسه قطری بود که نامش در تیتراژ وجود دارد و موضوع پنهانی نیست.»
وی اضافه کرد:« فستیوال دوحه قطر هر سال به یک سری از فیلم‌های در حال ساخت مبلغ ناچیزی به عنوان کمک پرداخت می‌کند و در فیلم ما هم همین اتفاق افتاد؛ در واقع مبلغ مشارکت آن‌ها کمتر از ۱۰ درصد هزینه‌های ساخت فیلم است اما ناگهان در خبرها تبدیل شد به اینکه این شرکت برای فیلم ما سرمایه‌گذاری کرده و تهیه کننده فیلم است! که اگر اینطور بود نامشان حتماً در تیتراژ به همین عنوان می‌آمد. ضمن اینکه ناگهان عنوان فستیوال دوحه قطر به امیر قطر تبدیل شد که اولین واکنش خودشان نسبت به این مسئله خنده‌ی دسته‌جمعی بود.»
فرهادی ادامه داد:« در فستیوال کن همه از روی فرش قرمز عبور می‌کنند و عکس می‌گیرند. خانمی که مدیر اجرایی فستیوال قطر هست هم با همین عنوان روی فرش قرمز آمد، البته می‌دانم که این توضیحات باعث نمی‌شود این داستان تمام شود چون عده‌ای جایی را پیدا کرده‌اند که این داستان را ادامه بدهند و به هر حال قرار نیست همیشه همه چیز گل و بلبل باشد.»
در ادامه این جلسه یکی از خبرنگاران خطاب به فرهادی گفت که اگر پای شما هم مانند امیر نادری به خارج از کشور باز شود و بخواهید فعالیتتان را در کشور دیگری ادامه بدهید دیگر چیزی از شما باقی نمی‌ماند. این خبرنگار همچنین خطاب به فرهادی گفت که کاش فیلمتان را اول برای اهالی رسانه نمایش می‌دادید.
 در پاسخ به او فرهادی توضیح داد:« اینجا زندگی بهتری دارم، در ایران دوستان بسیاری دارم و خانواده‌ام هم اینجا زندگی می‌کنند. کجای دنیا می‌توانم چنین ثروتی داشته باشم؟ شما در جریان بعضی از مسائل نیستید. بسیاری از پروژه‌های بین‌المللی را نپذیرفته‌ام چون دوست دارم در کشور خودم فیلم بسازم اما برای همکاری با گروه‌های دیگر کنجکاوی دارم. چون این همکاری ها باعث می‌شود به روزتر شوم و تکنیک‌های بیشتری را بیابم و به کارم کمک می‌کند. خیلی خوب می‌شد اگر می‌توانستم فیلم را امشب برای شما نمایش بدهم. اما از آن جا که فیلم هنوز پروانه نمایش داخلی ندارد چنین چیزی امکان‌پذیر نیست. البته دوست داریم که فیلم تابستان اکران شود و پیش از اکران عمومی آن احتمالاً نمایشی برای اهالی مطبوعات خواهیم داشت.»
فرهادی در پاسخ به پرسشی دیگر درباره سخنان سخنگوی وزارت ارشاد مبنی بر احتمال اکران فروشنده در ایران با یک سری ملاحظات گفت:« نمی‌دانم معنی این سخن چه بود. وقتی هنوز فیلم دیده نشده این اظهارنظر برایم عجیب بود، البته بعداً تغییر کرد.»
این کارگردان درباره‌ی علاقه‌اش برای نمایش فیلم‌هایش در جشنواره‌ی فجر نیز توضیح داد:« مانعی برای اکران فیلم در جشنواره فجر نمی‌بینم اما احتمالاً پیش از جشنواره، فیلم را اکران می‌کنیم.»
فرهادی در پاسخ به پرسشی دیگر درباره مقایسه‌ی این فیلم با فیلم‌های قبلی اش نیز توضیح داد:« این مقایسه بسیار طبیعی است چرا که همه این فیلم‌ها در یک مسیر هستند و دغدغه‌هایم در امتداد یکدیگر در این آثار مطرح می‌شود. بنابراین به طور طبیعی آن‌ها را با یکدیگر مقایسه می‌کنند و نمی‌توان به این مقایسه ایراد گرفت. قصه‌ی همه این فیلم‌ها درباره خانواده، ارتباط آدم ها و … است. بنابراین به عنوان فیلمساز نباید از این مقایسه متعجب یا دلگیر شوم. همچنان که ناراحت نمی‌شوم اگر کسی یکی از فیلم‌هایم را بیشتر از بقیه دوست داشته باشد.»

ای سینما خبر داد که تنها چند ساعت پس از برگزاری نشست خبری فیلم فروشنده ساخته اصغر فرهادی، امروز شورای پروانه نمایش در جلسه ای فوق العاده‌ به تماشای فیلم فرهادی نشستند تا هر چه زودتر تکلیف پروانه نمایش این فیلم مشخص شود و فرهادی بتواند برنامه اکران فیلم خود را آغاز کند، پیش از این حجت الله ایوبی پس از بازگشت از کن و دیدن فیلم فروشنده گفته بود اگر او عضوی از شورای پروانه نمایش بود این فیلم بدون اصلاحات مجوز می‌گرفت.