زیتون-شهرزاد موسوی: توافقنامه تجاری جمهوری اسلامی با دونتسک و انتشار اخبار ضد و نقیض درباره‌ی آن در رسانه‌ها بخشی از اختلافات میان نیروهای امنیتی و رسانه‌ای دولتی را که دیگر پنهان نیست، آشکار کرد.
خبرگزاری دولتی ایرنا به نقل از یک «منبع مطلع در وزارت امور خارجه» این خبر را تکذیب کرد و یک روز بعد از آن باشگاه خبرنگاران جوان دونتسک را «شریک جدید ایران در آن سوی دریای سیاه» نامید.
ایرنا ۲۹ خرداد در خبری کوتاه نوشت که یک منبع مطلع در وزارت امور خارجه، «خبرسازی ناشیانه رادیو فردا» درباره امضای پیمان تجاری میان ایران و دونتسک را تکذیب کرد. در این خبر آمده بود: «این منبع مطلع در وزارت امور خارجه روز یکشنبه در گفت وگو با خبرنگار سیاست خارجی ایرنا، خبرسازی جعلی رادیو فردا در مورد اینکه ایران و دونتسک پیمان تجاری امضاء کردند را تکذیب و آن را خبرسازی زرد توصیف کرد.»
اما باشگاه خبرنگاران جوان روز ۳۰ خرداد با انتشار گزارشی بلند که در آن با مهدی خورسند، کارشناس مسائل اورآسیا نیز مصاحبه شده بود، نوشت: «دونتسک، شریکی جدید برای ایران از سرزمین تزارها در آن سوی دریای سیاه که تکه‌ای کوچک اما اثرگذار برای مقابله با نظام تک‌قطبی جهانی به رهبری آمریکاست.»
دونتسک تازه‌ترین عامل اختلافات داخلی نظام
یک منبع مطلع در وزارت خارجه به «زیتون» گفت که تکذیبیه ایرنا ارتباطی به وزارت خارجه نداشته و از سوی نیروهای اطلاعات سپاه مستقر در ایرنا منتشر شده است.
او افزود که «سرویس سیاست خارجی ایرنا هر از گاهی اخباری را به نقل از منابع مطلع در وزارت خارجه اعلام می‌کند که هیچ ارتباطی با این وزارتخانه ندارد مسئولیت چنین اخباری مستقیما متوجه «کامران قبادی» از اعضای سازمان اطلاعات سپاه و معاون خبر ایرناست که در دولت رئیسی از مدیریت روابط عمومی سیما فیلم به ایرنا آمده است».
منبع مطلع «زیتون» در تکمیل سخنان خود گفت «اساسا این سوال مطرح است که خبرگزاری ایرنا که متعلق به دولت است چرا نمی‌تواند در اخبار خود نام مسئول یا مقام مطلع در وزارت خارجه را ذکر کند؟ پاسخ روشن است به دلیل اینکه چنین منبعی وجود خارجی ندارند. اینکه نام یک منبع یا مقام مسئول در وزارت خارجه نزد یک رسانه خارجی محفوظ بماند، دور از ذهن نیست، اما اینکه رسانه دولت خبری را به نقل از یک منبع در وزارتخانه همان دولت بدون ذکر نام منتشر کند، جای سوال دارد».وی در بخشی از سخنانش با اشاره به اختلاف میان خبر ایرنا و باشگاه خبرنگاران جوان افزود «تحلیل شخصی من این است که بخشی از نیروهای سپاه با توجه به تنشی که میان ایران و جامعه بین‌الملل بر سر مساله هسته‌ای وجود دارد و با توجه به تنشی که روسیه در مذاکرات هسته‌ای ایجاد کرد، ترجیح می‌دهند در شرایط کنونی حفظ ظاهر کرده و همکاری‌های نظام را با روسیه پنهان کنند. اما با توجه به اینکه رهبری مستقیما و بدون ملاحظه از روسیه حمایت می‌کند، رسانه‌هایی مانند باشگاه خبرنگاران که وابسته به صدا و سیما هستند و زیر نظر آیت‌الله خامنه‌ای اداره می‌شوند، چنین مسائلی را مراعات نمی‌کنند».
«زیتون» با پیگیری این خبر به اطلاعات بیشتری دست یافت.
بنا به ادعای مدیر خبری یکی از رسانه‌های دولتی که نامش نزد زیتون محفوظ است، این‌گونه خبرهای خاص در ایرنا از طریق «معصومه پورصادقی حقیقت» دبیر سیاست خارجی خبرگزاری ایرنا منتشر می‌شود که رابطه نزدیکی با قبادی دارد.
این منبع خبری با اشاره به اینکه «حتی در داخل خبرگزاری برای انتشار این‌گونه اخبار اختلافاتی وجود دارد» افزود که پورصادقی دختر یکی از نیروهای سپاه قدس است که به واسطه «کامران قبادی» به ایرنا آمد و بدون داشتن سابقه کاری و تجربه لازم دبیر شد و از همان ابتدا مجری اوامر قبادی بود.
او در پاسخ به این سوال «زیتون» که آیا قبادی از اعضای سازمان اطلاعات سپاه است؟ پاسخ داد که «این موضوع بر کسی پوشیده نیست و افزود که در دولت رئیسی ایرنا سهم جبهه پایداری شد و علی نادری عضو شورای مرکزی پایداری که از قوه قضائیه با رئیسی همراه بود، مدیرعامل ایرنا شد اما عده‌ای به دولت پیشنهاد کردند که به دلیل حساسیت اخبار ایرنا خصوصا در خارج از کشور، فردی مانند قبادی را که قدرت کنترل‌گری زیادی دارد، برای نظارت دقیق به ایرنا منتقل کند»».
این فرد رسانه‌ای در پاسخ به این سوال که منظور از کنترل‌گری چیست؟ جواب داد: «ساده‌ترین پاسخ به این سوال مشاهده تغییراتی است که در ترکیب نیروهای ایرنا پس از تصدی معاونت خبر توسط قبادی ایجاد شده است و افزود که نیروهایی که از دوره ریاست جمهوری خاتمی یا حتی احمدی‌نژاد در ایرنا مشغول کار بودند، با آمدن قبادی یا مجبور به بازنشستگی زودهنگام شدند یا به بخش‌های دیگری منتقل و یا اساسا اخراج شدند».
کامران قبادی کیست؟
خودش می‌گوید ۲۳ سال است کار رسانه می‌کند و همیشه خود را خبرنگار می‌داند. در سابقه‌اش سردبیری و معاون خبر خبرگزاری فارس، سردبیری مشرق‌‌نیوز و مدیر روابط عمومی سیما‌فیلم وجود دارد. حالا هم معاون خبر «ایرنا»، خبرگزاری رسمی دولت، است؛ معاونتی که مدیرعامل ایرنا آن را «رکن اصلی و اساسی سازمان» می‌داند.
اما با این‌همه سابقه‌ی رسانه‌ای و خبری، پیدا کردن عکسی از کامران قبادی در اینترنت غیرممکن به‌نظر می‌رسد. حتی در مراسم معارفه‌اش در ایرنا هم که مجبور بود مقابل دوربین عکاسان قرار بگیرد ماسک بزرگی را در تمام مدت به‌چهره زد و در عکس سه‌نفره هم پیشنهاد مدیرعامل ایرنا را برای برداشتنش رد کرد.
این پنهان‌کاری از سوی یک فرد رسانه‌ای با این سمت‌های مهم، عادی نیست. بعضی‌ها علت آن را شباهت چهره و نسبت فامیلی او با سخنگوی سازمان مجاهدین خلق، شاهین قبادی، می‌دانند، و بعضی هم احتمال «بازجو» بودن و یا «بدبینی مفرط» او را می‌دهند؛ گمانه‌هایی که رفتار پرخاشگر و تهاجمی کامران قبادی می‌تواند مؤیدش باشد.
هنگامی که علی نادری، عضو شورای مرکزی گروه تندرو جبهه پایداری، در اواسط مهرماه ۱۴۰۰ مدیرعامل ایرنا، خبرگزاری رسمی دولت، شد، بسیاری از ناظران رسانه‌ای اصولگرا نیز شگفت‌زده شدند.
با این‌حال تا پیش از ورود کامران قبادی به ایرنا تغییر و تحولی در این رسانه صورت نگرفت. مراسم معارفه قبادی ۲ آذر ۱۴۰۰ برگزار شد، او در مراسم معارفه خود با بیان اینکه «مدتی است در سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی مستقر بودم و بررسی‌های مختلفی انجام دادم»، گفت: «همه ما باید اعتقاد به جنگ رسانه داشته باشیم و بدانیم که در میدان جنگ هستیم. اعتماد به نیروی انسانی مجموعه اولویت کاری من است».
قبادی همان‌جا از «دوران تحول در ایرنا» و برداشتنِ «خط قرمزهای موهوم و ساختگی» و پایانِ «روش‌های محافظه‌کارانه» خبر داد.
هنوز دو هفته از مراسم معارفه او نگذشته بود که حذف و تعدیل نیروهای پیشین و تزریق نیروهای جدید به ایرنا آغاز شد.
در اردیبهشت ۱۳۹۵ نیز اخباری از درون خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه، در اختیار «زیتون» قرار گرفت که براساس آن در آخرین روزهای سال ۹۴ سروان حمیدرضا طباطبایی که از وی به‌عنوان مدیرعامل جدید فارس نیز یاد می‌شد، با همکاری کامران قبادی، معاونت خبر را از کار برکنار و بیش از ۵۰ نفر از خبرنگارانی که با این رسانه همسو نبودند را اخراج کرد؛ اتفاقی که به کودتای سپاه در خبرگزاری نزدیک به سپاه مشهور شد.
توافقنامه ماجراساز در سایه حمایت خامنه‌ای از پوتین
دونتسک یکی از شهرهای صنعتی در شرق اوکراین است. دو منطقه دونتسک و لوهانسک که مرکز جدایی‌طلبان هستند، در همان روزهای نخست تهاجم نظامی روسیه به اوکراین اشغال شد و پوتین این دو منطقه را به عنوان کشورهای مستقل به رسمیت شناخت. دنیس پوشیلین، در دونتسک، و لئونید پاسچنیک، در لوهانسک هر دو با حمایت روسیه در انتخابات سال ۲۰۱۸ به رهبری این دو جمهوری خودخوانده رسیدند.
«دنیس پوشیلین»، رئیس‌جمهور خودخوانده دونتسک، روز ۱۷ ژوئن/ ۲۷ خرداد، در کانال تلگرامی خود نوشت که با هدف تقویت روابط دوجانبه تجاری و اقتصادی با ایران، توافقنامه‌ای میان دو طرف امضا شده است.
رهبر جمهوری اسلامی روز ۲۹ خرداد، در دیدار با قاسم ژورمات توقایف، رئیس‌جمهوری قزاقستان با توجیه حمله روسیه به اوکراین مدعی شد: «در قضیه اوکراین مشکل اصلی این است که غربی‌ها درصدد توسعه ناتو هستند و آن‌ها هر جا که بتوانند برای گسترش نفوذ خود تامل نخواهند کرد.»
علی خامنه‌ای گفت که باید «مراقب بود» و افزود: «آمریکایی‌ها و غربی‌ها همواره درصدد گسترش دایره نفوذ خود در مناطق مختلف از جمله در شرق و غرب آسیا، و ضربه زدن به استقلال و اقتدار کشورها هستند.»
سخنانی که رهبر جمهوری اسلامی بر زبان راند، تکرار یکی از بهانه‌های روسیه برای تهاجم نظامی به یک کشور مستقل است. پوتین می‌گوید که غرب در صدد گسترش ناتو به اوکراین و خارج کردن این کشور از حوزه نفوذ روسیه است.
دنیس پوشیلین در کانال تلگرامی خود نوشت: «اتاق بازرگانی و صنایع جمهوری خلق دونتسک و خانه بازرگانی ایران توافقنامه‌ای را امضا کردند که توسعه روابط تجاری و اقتصادی جمهوری ما و جمهوری اسلامی را افزایش می‌دهد.»
رئیس‌جمهور خودخوانده دونتسک اعلام کرده بر اساس این توافقنامه قرار است، تهران، مصالح ساختمانی و محصولات باغبانی شامل میوه و صیفی‌جات را برای دونتسک تامین کند و دونتسک نیز قصد دارد نورد فلزات، چدن، کود، محصولات فولادی، تجهیزات معدن زغال سنگ و همچنین دیگر انواع تجهیزات معادن را به ایران صادر کند.
خبرگزاری ایرنا درحالی رادیو فردا را به «خبرسازی ناشیانه» متهم کرد که یک روز قبل و به فاصله چند ساعت پس از پست پوشیلین، بخش فارسی خبرگزاری روسی اسپوتنیک در گزارشی با عنوان «امضای توافقنامه دو جانبه میان ایران و جمهوری خلق دونتسک» نوشت که «ایران و جمهوری خلق دونتسک توافقنامه دو جانبه‌ای را در مجمع بین المللی اقتصادی سن پترزبورگ به امضا رساندند.»
حمایت رهبر جمهوری اسلامی از تهاجم نظامی روسیه به اوکراین و امضای توافقنامه با جمهوری‌های خودخوانده در حالی است که پوتین بارها در عمل از ایران به عنوان کارت بازی برای پیشبرد اهداف خود استفاده کرده است.
یکی از عوامل توقف و سکته طولانی مدت در روند مذاکرات احیای برجام، روسیه بود. این کشور پس از آغاز جنگ اوکراین خواهان دریافت تضمین کتبی از غرب برای روابط اقتصادی خود با تهران شد.
علاوه براین مسکو در چهار ماهی که از جنگ می‌گذرد، با تخفیف‌های نفتی کلان به مشتریان اصلی ایران، عملا آن‌ها را به سوی خود جذب کرده و موجب کاهش شدید درآمدهای تهران شده است.
