نشست محرمانه اعراب و اسرائیل به دعوت آمریکا؛ «ناتوی عربی همگان را گیج خواهد کرد»

زیتون-روزنامه آمریکایی «وال‌استریت ژورنال» روز یکشنبه ۵ تیر در گزارشی اختصاصی خبر داد که ایالات متحده سه ماه پیش جلسه‌ای محرمانه با مشارکت اسرائیل و برخی کشورهای عربی برای بررسی نحوه مقابله با ایران برگزار کرده است.

وال‌استریت ژورنال به نقل از مقام‌های آمریکا و کشورهای منطقه نوشت که این نشست در شرم‌الشیخ برگزار شده تا چگونگی هماهنگی‌ها میان شرکت‌کنندگان برای مقابله با توانایی‌های فزاینده موشکی و پهپادی جمهوری اسلامی را بررسی کنند.

این روزنامه اضافه کرد این مذاکرات محرمانه اولین ملاقات میان طیفی از افسران عالی‌رتبه اسرائیلی و عرب تحت نظارت ارتش آمریکا برای مقابله با یک تهدید مشترک بود.

این نشست درحالی برگزار شده که اسرائیل و همسایگانش در مرحله اولیه یک همکاری نظامی احتمالی هستند و نمایندگان کشورهای اسرائیل، عربستان، قطر، اردن، مصر، امارات متحده عربی و بحرین در این نشست که به ابتکار آمریکا برگزار شد، شرکت کردند.

فرانک مکنزی، فرمانده وقت ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکا (سنتکام)، فیاض بن حامد الرویلی، رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح عربستان سعودی و آویو کوخاوی، رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل در این جلسه حضور داشتند.

مقام‌های مطلعی که این خبر را در اختیار وال‌استریت ژورنال قرار دادند گفته‌اند که در مذاکرات سطح بالای شرم‌الشیخ، شرکت‌کنندگان در مورد روش‌های اطلاع‌رسانی فوری هنگام شناسایی تهدیدهای هوایی به توافق اصولی دست یافتند و گام بعدی جلب حمایت رهبران سیاسی برای تدوین ترتیبات اطلاع‌رسانی و تعیین منافع رهبران خاورمیانه در گسترش همکاری است.

جمهوری اسلامی ناممکن‌ها را ممکن کرد

چنین همکاری نظامی‌ای چند دهه پیش ناممکن بود و فرماندهان آمریکایی در خاورمیانه کشورهای عرب را برای هماهنگ کردن دفاع هوایی خود بدون دخالت اسرائیل تشویق می‌کردند، چرا که بسیاری از این کشورها، اسرائیل را دشمن تلقی می‌کردند.

وال‌استریت ژورنال نوشته چنین گفتگوهایی به دلایل مختلف امکان پذیر شده است، از جمله «ترس‌ مشترک از ایران»، بهبود روابط سیاسی کشورهای عرب با اسرائیل پس از «پیمان ابراهیم» و همچنین تصمیم دولت ترامپ در ژانویه ۲۰۲۱ برای گسترش منطقه تحت پوشش فرماندهی مرکزی که شامل اسرائیل هم هست.

سرهنگ جو بوچینو، سخنگوی فرماندهی مرکزی آمریکا، در بیانیه‌ای نشست شرم‌الشیخ را تایید نکرد اما بر تعهد قاطع به افزایش همکاری‌های منطقه‌ای و توسعه ساختار یکپارچه دفاع هوایی و موشکی برای حفاظت از نیروی‌های آمریکا و شرکایش در منطقه‌ تاکید کرد. او ایران را «عامل اصلی بی‌ثباتی» در خاورمیانه خواند.

سخنگویان اسرائیل و کشورهای عرب به جز امارات متحده عربی از اظهارنظر درباره این نشست خودداری کردند و امارات در بیانیه‌ای گفت: «امارات متحده عربی طرف هیچ اتحاد نظامی یا همکاری منطقه‌ای نیست که هدفش کشور خاصی باشد. علاوه بر این، امارات متحده عربی از هیچ گونه بحث رسمی در رابطه با چنین اتحاد نظامی منطقه‌ای آگاه نیست.»

نشانه‎‌هایی برای تایید گزارش

گزارش وال‌استریت ژورنال پس از آن منتشر می‌شود که وزیر دفاع اسرائیل روز ۲۴ خرداد به صراحت گفته بود اسرائیل و کشورهای عربی که در نگرانی‌های این کشور در مورد ایران سهیم هستند باید یک نیروی نظامی منطقه‌ای تحت حمایت و رهبری آمریکا تشکیل دهند.

دو روز پیش عبدالله دوم، پادشاه اردن در مصاحبه‌ای با سی‌ان‌بی‌سی علنا از ایده تشکیل اتحادی نظامی مانند ناتو در خاورمیانه سخن گفت.

پادشاه اردن به این تلویزیون‌ آمریکایی گفت برای اینکه چنین ائتلافی بین «کشورهای هم‌نظر» ایجاد شود باید دستور کار بسیار روشن باشد وگرنه «همگان را گیج خواهد کرد.» با این حال او گفت اگر پیشنهاد تشکیل این ائتلاف مطرح شود از اولین کسانی خواهد بود که از آن حمایت می‌کند.

نسخه کامل این مصاحبه قرار است اوایل ماه ژوئیه، هفته آینده، پخش شود اما سی‌ان‌بی‌سی بخش‌های کوتاهی از آن را جمعه پخش کرد.

علاوه بر این جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا قرار است اواخر تیر ماه در یک سفر منطقه‌ای به اسرائیل و عربستان سعودی برود. بایدن درباره این سفر گفته است: «قرار است ملاقات بزرگی در عربستان سعودی صورت بگیرد و به همین دلیل است که من شخصا به آنجا می‌روم. موضوع امنیت ملی آنان و اسرائیل مطرح است.»

واکنش رسانه‌های حکومتی

خبرگزاری ایرنا، یادداشتی با عنوان «چرا ناتوی خاورمیانه، ایده‌ای شکست خورده است؟» به قلم «سهراب انعامی علمداری» منتشر کرد که در آن آمده بود: «پیشینه ناتوی خاورمیانه به ایده بر زمین مانده «ناتوی عربی» باز می گردد که در سال ۱۳۹۶ و پس از حضور «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری سابق آمریکا در عربستان مطرح شد.»

علمداری با بیان اینکه هرگونه ائتلاف‌سازی در خاورمیانه برآیندی از مولفه‌ها و عناصر پیشینی و پسینی است که در مسیر تحولات و دگردیسی‌های کنونی قرار دارد، افزود: «چنین ائتلاف‌هایی اساسا به جای اینکه راه‌حلی برای چالش‌ها و معماهای امنیتی باشند در گذر زمان خود به یک معادله امنیتی پیچیده تبدیل شده و بحران‌های منطقه‌ای را بیش از پیش تشدید می‌کنند.»

خبرگزاری مهر نیز در گزارشی با اشاره به سفر بایدن، تحرکات سران کشورهای عربی از جمله سفر شیخ تمیم امیر قطر به مصر و نیز سفر منطقه ای محمد بن سلمان ولیعهد سعودی نوشت: «آنچه در این میان توجه ناظران امور منطقه را به خود مشغول کرده، مطرح شدن ائتلاف نظامی در خاورمیانه در آستانه سفر بایدن است.»

در این گزارش آمده: «خاورمیانه، سرزمین ائتلاف‌های ناکام و پیمان‌هایی است که برخی در حد نام باقی ماندند و برخی صاحب ساختمان و مرکز و لوگو و تشکیلات شدند، اما تاثیری واقعی نداشتند.».

این گزارش افزوده است: «ناتوی واقعی، یک ائتلاف کلیدی است که بر روی یک تعهد بنیادین بنا شده است که حمله به یک عضو، حمله به همه اعضا تلقی می‌شود. در «ناتوی عربی»، نه آمریکا برای چنین تعهدی از خود علاقه‌ای نشان داده و نه حتی برخی کشورهایی که قرار است عضو شوند، چندان تمایلی به چنین تعهدی دارند. اصولا اختلاف نظر میان کشورهای خاورمیانه مهمترین مانع در راه موفقیت ایده ائتلاف است.»

موشک‌پرانی‌های بی‌پروا

خبر نشست اعراب و اسرائیل برای مقابله با توانایی‌های فزاینده موشکی و پهپادی جمهوری اسلامی درحالی منتشر شده که همزمان سخنگوی وزارت دفاع جمهوری اسلامی روز ۵ تیرماه از دومین پرتاب آزمایشی ماهواره‌بر «ذوالجناح» خبر داد.

احمد حسینی گفت که این ماهواره‌برِ سه مرحله‌ای دارای دو مرحله پیش‌رانش جامد و یک مرحله با پیش‌رانش مایع است و پرتاب آن با هدف زیرمداری انجام گرفته است.

کاخ سفید در واکنش به پرتاب ماهواره‌بر ذوالجناح گفت که از این موضوع آگاه است و چنین اقداماتی «بی‌ثبات‌کننده و ناکارآمد» است: «آمریکا متعهد به استفاده از تحریم‌ها و دیگر اقدامات برای جلوگیری از پیشرفت بیشتر برنامه موشکی بالستیک ایران است.»

برنامه ماهواره‌ای جمهوری اسلامی با وجود ارسال چند ماهواره به فضا در کوتاه مدت و ارسال میمون توسط ماهواره‌بر در مهرماه ۱۳۹۲ با چالش‌ها و مشکلات زیادی مواجه بوده است.

*در بخشی از این گزارش از اخبار و گزارش‌های بی‌بی‌سی فارسی استفاده شده است.