چهار روایت از دو روز مذاکره؛ «فشرده و بدونِ پیشرفت»

زیتون-انریکه مورا، معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا، در پیامی در توییتر نوشت «دو روز مذاکرات فشرده در مورد برجام در دوحه قطر داشتیم. متاسفانه هنوز پیشرفتی که تیم اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ کننده امید به آن داشت بدست نیامده است».

مورا افزوده: «ما با فوریت بیشتر برای بازگرداندن یک توافق مهم در زمینه عدم اشاعه و ثبات منطقه‌ای تلاش خواهیم کرد».

چهارشنبه ۸ تیر ۱۴۰۱، انتشار دو خبر متناقض از سوی رسانه‌های وابسته به حکومت، به ابهامات و گمانه‌زنی‌ها در مورد مذاکرات احیای برجام در دوحه دامن زد؛ اخباری که پایگاه خبری اکسیوس به نقل از یک منبع آمریکایی، یکی از آنها را تایید کرد.

خبرگزاری تسنیم ساعت پانزده و چهل و شش دقیقه «به نقل از منابع آگاه در مذاکرات» از پایان بدون نتیجه‌ی گفت‌وگوها خبرداد.

 به‌ گزارش تسنیم اگرچه ایران بر لزوم دستیابی به یک توافق پایدار تاکید کرده اما «پافشاری طرف آمریکایی بر متن طرح پیشنهادی خود در وین ۷» مانع از به‌نتیجه رسیدنِ این دور از گفت‌وگو‌ها شده است. 

این خبرگزاری نزدیک به سپاه، ادعا کرد که پیشنهاد آمریکا شامل «تضمین برای انتفاع اقتصادی ایران» نمی‌شود و‌ «در واقع واشنگتن به‌دنبال احیای برجام به‌منظور محدود کردن ایران بدون دستاورد اقتصادی برای کشورمان است.»

تسنیم افزوده است: «به‌دلیل ضعف دولت بایدن و عدم توانایی در تصمیم‌گیری نهایی، احیای توافق هسته‌ای که صرفا نیاز به پذیرش خط قرمز ایران در انتفاع اقتصادی از این رویداد از سوی آمریکا دارد، نشست دوحه هم فعلا تأثیر خاصی در پیشرفت مذاکراتی نداشته باشد و همین مسئله باعث شده است نماینده ارشد اتحادیه اروپا هم از این رویکرد آمریکا در عدم تلاش برای احیای برجام، انتقاد کند.»

امیرعبدالهیان، روز چهارم تیر در کنفرانس خبری  مشترک با جوزپ بورل، گفته بود «آنچه که برای ایران مهم است این است که نفع کامل اقتصادی از توافقی که در سال ۲۰۱۵ ایجاد شده به دست بیاورد و چرخه انتفاع اقتصادی ایران از این توافق کامل شود»

اما در کمتر از دو ساعت، خبرگزاری  جمهوری اسلامی (ایرنا)، خبر منتشر شده در تسنیم را تکذیب و در  خبری کوتاه به نقل از یک منبع آگاه نوشت: «مذاکرات دوحه در روز دوم همچنان ادامه دارد و هنوز به پایان نرسیده است. در این دور از مذاکرات، طرف اروپایی نیز مشغول ایفای نقش خود بوده اما مواردی که بین دو طرف بوده، همچنان در حال پیگیری و گفت‌وگو است.»

ایرنا پس از چند دقیقه برای نشان دادن صحت خبر خود، گفت‌وگوی کوتاه ناصر کنعانی، سخنگوی جدید ‌وزارت خارجه با خبرگزاری مهر را منتشر کرد. 

کنعانی در پاسخ به سوال خبرنگار مهر درباره گزارش منتشر شده در یکی از رسانه‌ها مبنی بر پایان مذاکرات، گفت: «مذاکرات دو روزه هنوز به انتها نرسیده و عصر امروز نشست دیگری میان دکتر باقری مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران و انریکه مورا هماهنگ‌کننده اروپایی گفت‌وگوها برگزار خواهد شد.»

سخنگوی وزارت خارجه افزود: «در طول رایزنی‌های دیروز و امروز طرف‌ها در مورد موضوعات باقی‌مانده به تبادل پیشنهادها و دیدگاه‌های خود پرداختند.» او تاکید کرد: «مذاکرات دو روزه دوحه در فضایی حرفه‌ای و جدی در حال برگزاری است.»

ایرنا هم‌چنین از تماس تلفنی وزیر خارجه قطر با حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران، در شامگاه چهارشنبه خبر داد و بدون ذکر جزئیات نوشت این تماس درباره «مذاکرات هسته‌ای» بوده است.

انتشار این اخبار متناقض، شایعات اختلاف در میان تیم دیپلماسی جمهوری اسلامی را نیز دامن زد.

روایت طرف آمریکایی از این دو روز مذاکره از سوی پایگاه آمریکایی آکسیوس در  شامگاه همین‌روز منتشر شد. 

آکسیوس به نقل از یک مقام ارشد آمریکایی نوشت که دور جدید مذاکرات غیرمستقیم هسته‌ای با هدف احیای برجام روز چهارشنبه بدون هیچ پیشرفتی پایان یافت.

به گزارش آکسیوس این مقام آمریکایی گفته: «ایرانی‌ها هیچ احساس اضطراری از خود نشان نداده‌اند، مسائل قدیمی را که ماه‌هاست حل و فصل شده را مطرح کردند و حتی مسائل جدیدی را مطرح کرده‌اند که با توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ارتباطی ندارد.» 

او افزوده است «اگر طرفی وجود دارد که نیاز به تصمیم‌گیری دارد، این ایران است.»

.محمد مرندی، مشاور هیات مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران، چهارشنبه شب در گفت وگو با شبکه المیادین لبنان با بیان این‌که «انتظار نمی‌رفت که مذاکرات با یک راهکار مثبت، تنها در دو روز به پایان برسد» گفت مذاکرات در دوحه شکست نخورده و ادامه خواهد داشت «باید تحریم‌ها برداشته شود تا بتوانیم دوباره توافق هسته‌ای را اجرا کنیم».‌

حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی شامگاه سه‌شنبه در جمع کارکنان و خانواده‌های اعضای سفارت جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان گفته‌بود که در صورت جدی بودن آمریکا، توافق در این مرحله در دسترس است.

او مدعی شد، باوجود آنکه رئیس‌جمهوری آمریکا پیام‌هایی مبنی‌بر اراده جدی واشینگتن برای دستیابی به توافق فرستاده، اما جمهوری اسلامی «هنوز در عمل چیزی جز رفتارهای مبتنی‌بر فشار حداکثری دوره ترامپ» را شاهد نبوده است.

از ابتدای سال ۱۴۰۱ و پس از آنکه روسیه جنگ اوکراین را آغاز کرد و در جریان مذاکرات وین از آمریکا خواست که در مورد عدم تحریم مبادلات اقتصادی مسکو و تهران، تضمین کتبی بدهد، مذاکرات احیای برجام به کما رفت.

پس از حدود سه ماه توقف مذاکرات، تنش‌ها بر سر پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی افزایش یافته. صدور قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه تهران به‌دلیل عدم همکاری با آژانس و واکنش جمهوری اسلامی در غیرفعال کردن دوربین‌های نظارتی آژانس، علی خامنه‌ای را به مذاکره دوجانبه با آمریکا برگرداند ؛ اگرچه این گفتگوها همچنان عنوان غیرمستقیم را یدک می کشد.