آمریکا برنامه‌ای برای مذاکره با ایران ندارد؛ «دوحه فرصتی بود که از دست رفت»

زیتون-وزارت خارجه آمریکا اعلام کرده که فعلا برنامه‌ای برای برگزاری دور دیگری از مذاکرات با ایران ندارد و مقامات ایالات متحده می‌گویند که ایران اراده و جدیتی برای مذاکره نشان نداده است.

رابرت مالی، فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران، در مورد مذاکرات هسته‌ای با جمهوری اسلامی از فعل گذشته استفاده کرد و گفت که «دوحه فرصتی بود» که «ایران از دست داد.»

واکنش‌های مقامات آمریکایی نشان می‌دهد که مذاکرات بر سر پرونده هسته‌ای ایران مجددا به بن‌بست رسیده است.

ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا شامگاه سه‌شنبه با اعلام اینکه کشورش برنامه‌ای مذاکره با ایران ندارد، گفت که ایران در هفته‌ها و ماه‌های اخیر بارها خواسته‌های نامربوط مطرح کرده که فراتر از محدودیت‌های توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ است. او مطرح شدن چنین مطالباتی را نشانه فقدان جدیت از سوی تهران خواند.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا ضمن تشکر از تلاش‌های اتحادیه اروپا، تاکید کرد که مذاکرات دوحه «هیچ پیشرفتی» نداشت و افزود که در مرحله‌ کنونی عدم پیشرفت تفاوتی با عقب‌گرد ندارد و هشدار داد که زمان در وضعیت فعلی از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که توافق برای همیشه روی میز نخواهد بود.

مذاکرات غیرمستقیمی که در دوحه میان آمریکا و ایران برگزار شد پس از دو روز بدون دستیابی به نتیجه پایان یافت. مقامات آمریکایی دلیل این امر را «خواسته‌های جدید» و «مطالبات غیربرجامی» جمهوری اسلامی عنوان کردند.

اما وزیر امور خارجه ایران، امیرعبداللهیان، این «خواسته‌ها» را تکذیب می‌کند.

او امروز چهارشنبه در نشست مطبوعاتی مشترک با وزیر امور خارجه قطر گفت :«برخلاف برخی از ادعاهای رسانه‌ای طرف آمریکایی ما هیچ گونه مطالبه زیاده‌خواهانه و هیچ گونه مطالبه فرابرجامی مورد ادعای آمریکا را نداریم. مطالبات ما کاملا در چارچوب توافق سال ۲۰۱۵ است».

او افزود «ما در گفت‌وگوهای اخیر بر یک موضوع اساسی تمرکز کردیم و آن بحث تضمین موثر از سوی آمریکا در حوزه‌های هر آن چیزی است که بخواهد نفع اقتصادی ایران از برجام را تحت تأثیر قرار دهد و مطالبه و خواسته ما زیاده‌خواهانه نیست».

یک روز بعد از مذاکرات دوحه، یک منبع آگاه در وزارت خارجه جمهوری اسلامی در خصوص اظهارات مقامات و رسانه‌های غربی به «زیتون» گفت که متنی که علی باقری مذاکره‌کننده ارشد ایران با خود به دوحه برد، دربردارنده نکته یا درخواستی فراتر از گفتگوهای پیشین نبود.

این منبع آگاه احتمال داد که این خواسته‌های جدید پس از آغاز مذاکرات به باقری ابلاغ شده باشد و در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است که این موضوع با حضور رئیسی در اجلاس سران کشورهای حاشیه خزر و دیدار با پوتین مرتبط باشد؟ گفت که چنین چیزی دور از ذهن نیست.

روز گذشته، حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی از تماس تلفنی با جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا خبر داد. او در توییتی که نشان دهنده تمایل جمهوری اسلامی به ادامه مذاکرات بود، نوشت: «برای رسیدن به یک توافق قوی و پایدار، مسیر مذاکرات را ادامه می‌دهیم.» او افزود: «آمریکا باید مشخص کند خواهان توافق است یا به دنبال تکرار یک‌طرفه خواسته‌های خود است. هر دو، همزمان با هم ممکن نیست.»

به فاصله اندکی رابرت مالی، فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران او در گفت‌وگویی با شبکه رادیویی آمریکایی ان‌پی‌آر گفت که رویکرد ایران در مذاکرات دوحه باعث شد فرصتی برای احیای برجام از دست برود.

مالی در سخنانی که به نظر می‌رسید واکنشی به توییت امیرعبداللهیان باشد، گفت: «اتحادیه اروپا پیشنهادات مفصلی مطرح کرد و ما گفتیم که آماده قبول این توافق هستیم و طرفی که به این بسته جواب مثبت نداد، ایران بود. بنابراین معلوم نیست به چه دلیل ایرانیان می‌گویند که ایالات متحده همان مواضع قبلی خود را تکرار کرد.»

فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران در مصاحبه روز ۱۴ تیر گفت که ایران «مطالبات جدیدی مطرح کرده… که ارتباطی به توافق هسته‌ای ندارد… و بخشی از این مذاکره نیست.»

پیش از این نیز بریتانیا، فرانسه و آلمان، سه قدرت اروپایی عضو برجام در واکنش به شکست این مذاکرات در بیانیه‌ای اعلام کردند: «ایران به یک فرصت دیگر پشت‌پا زد و به جای آن، درخواست‌های جدید غیربرجامی و به دور از واقعیت را پیش کشید.»

اظهار عدم تمایل برای ادامه مذاکرات از سوی مقامات آمریکایی در حالی است که علی باقری، مذاکره کننده ارشد ایران، شامگاه ۱۲ تیر، در حاشیه «چهارمین کنفرانس بین‌المللی حقوق بشر آمریکایی از دیدگاه مقام معظم رهبری»، به خبرنگاران گفت: «مذاکرات در دوحه در یک چارچوبی که از قبل مشخص شده بود، شکل گرفت و ادامه گفت‌وگوها براساس توافقی است که بین ما و طرف مقابل، به‌طور مشخص آقای مورا، درحال رایزنی است و بر این اساس شکل خواهد گرفت.»

او افزود: «زمان و مکان مذاکرات بعدی در تبادلات ما و انریکه مورا وجود دارد و در حال نهایی‌سازی است.»

گفتنی است که خبرگزاری بلومبرگ نیز پیش از این گزارش داده بود که اتحادیه اروپا در تلاش است که پس از سفر جو بایدن به خاورمیانه و در اواسط ماه جاری میلادی زمینه برگزاری دور دیگری از مذاکرات احیای برجام را فراهم کند.

واکنش‌های اخیر ایالات متحده نشان می‌دهد مذاکرات دوحه که قرار بود گشایشی در بن‌بست مذاکرات وین ایجاد کند، به بن‌بست رسیده است.

ده روز پیش جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، هنوز تهران ترک نکرده بود که در توییتی اعلام کرد که بن بست مذاکرات وین را حل کردیم. اما اروپایی‌ها باز هم حریف تهران و واشنگتن نشدند و نتوانستند میانداری کنند.

اگرچه اظهارنظرهای مقامات جمهوری اسلامی مبنی بر ادامه مذاکرات «نشان» می‌دهد که تهران به بازشدن این گره کور تمایل دارد، اما ظاهرا تصمیم‌گیران و مذاکره‌کنندگان حکومت ایران راه را «بلد» نیستند و مدام وارد کوچه‌های بن‌بست می‌شوند، به نظر می‌رسد برای ادامه مذاکرات لازم است که اپلیکیشن وِیز (Waze) را راه‌اندازی کنند.

*در این‌گزارش از مطالب وب‌سایت‌های بی‌بی‌سی فارسی و رادیو فردا نیز استفاده شده است.