دو تکذیب و یک تایید؛ اتهام جاسوسی به دو دیپلمات و یک دانشمند خارجی

زیتون– رسانه‌های جمهوری اسلامی شامگاه چهارشنبه ۱۵ تیر از شناسایی و دستگیری چند دیپلمات خارجی توسط اطلاعات سپاه خبر دادند؛ بازداشت‌هایی که نه تاریخ آنها مشخص است و نه اطلاعاتی در خصوص پرونده و سرنوشت این دیپلمات‌ها ارائه شده است.

خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران، و صدا و سیمای جمهوری اسلامی در این زمینه فیلمی منتشر کردند. در این فیلم ادعا شده که جایلز ویتاکر، معاون سفیر بریتانیا در تهران، ماچئی والجاک، استاد دانشگاه در لهستان به همراه سه همکارش و رونالد گشین، همسر رایزن فرهنگی سفارت اتریش، به دلیل جاسوسی از مناطق ممنوعه در ایران بازداشت شده‌اند.

سخنگوی وزارت خارجه بریتانیا در واکنش به این خبر، اتهام جاسوسی به دیپلمات عالی‌رتبه خود را کذب محض خواند.

سایمون شرکلیف، سفیر بریتانیا در ایران نیز روز پنج‌شنبه ۱۶ تیر در توییتی طعنه‌آمیز خبر بازداشت معاونش را «جالب» خواند و نوشت که معاونش «در دسامبر گذشته در پایان ماموریت خود ایران را ترک کرده» است.

وب‌سایت دولت بریتانیا مدت خدمت گیلز ویتاکر را در پست معاونت سفارت بریتانیا در تهران را از نوامبر ۲۰۱۸ تا دسامبر ۲۰۲۱ نشان می‌دهد.

در فیلمی که توسط نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی تهیه شده نام این افراد اشتباه تلفظ می‌شود؛ تلفظ صحیح نام معاون سفیر بریتانیا، گیلز ویتاکر و استاد لهستانی ماتسی والچاک است.

نام همسر رایزن فرهنگی سفارت اتریش نیز هنوز در رسانه‌های انگلیسی زبان منتشر نشده است.

در فیلم که با نمایی بالا و دور از یک اتومبیل در منطقه‌ای کویری آغاز می‌شود ادعا شده که تصاویر توسط دوربین‌های پهبادی گرفته شده، اما معلوم نیستکه  تصاویر نزدیک و پایین که بیشتر شبیه عکس و فیلم‌های یادگاریست، از کجا آمده است.

به نظر می‌رسد این تصاویر از دوربین یا تلفن همراه این افراد بدست آمده است، اینکه فردی حین جاسوسی از خود و همراهانش عکس یادگاری بگیرد، چندان منطقی به نظر نمی‌رسد و با گزارش‌های منتشر شده نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی همخوانی ندارد.

فارس در خبر کوتاهی نوشت: «سازمان اطلاعات سپاه دیپلمات‌های سفارتخانه‌های خارجی که به جای رایزنی، جاسوسی می‌کردند را شناسایی کرده است.» در ادامه این خبر آمده است: «این دیپلمات‌های جاسوس در هنگام نمونه‌برداری از خاک منطقه ممنوعه در کویر مرکزی ایران توسط پهپادهای سپاه رصد می‌شدند.»

در فیلم منتشر شده ادعا می‌شود که ویتاکر همراه با خانواده‌اش و والچاک و سه همکار او، از کویر مرکزی ایران، لوت (شهداد) جاسوسی کرده‌اند که اولی همزمان با یک رزمایش موشکی هوافضای سپاه، و دومی مصادف با یک آزمایش موشکی سپاه در استان کرمان بوده است.

در این فیلم آمده است که «ویتاکر پس از عذرخواهی، از این شهر اخراج شد.»

رونالد گشین، همسر رایزن فرهنگی سفارت اتریش نیز با فرزندانش در یکی از روستاهای توابع شهرستان دامغان نمایش داده می‌شود. در تصاویری که به گفته گوینده فیلم پهبادی است، دو فرزند گشین «در حال بازی» هستند و او «در حال نمونه‌برداری از خاک منطقه» است.

در این فیلم ادعا شده که این افراد و عده‌ای دیگر در قالب گردشگر به ایران می‌آیند تا برای اسرائیل جاسوسی کرده و به دنبال پرونده‌سازی برای برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی هستند.

پس از آنکه سفیر بریتانیا تلویحا خبر دستگیری معاونش را رد کرد، روزنامه واشنگتن پست در گزارشی نوشت که دولت اتریش نیز اعلام کرده که هیچ‌یک از کارکنان سفارت یا اعضای خانواده آنها در ایران بازداشت نشده‌اند.

اما وزارت خارجه لهستان در بیانیه‌ای کوتاه که روز پنج‌شنبه منتشر شد تائید کرد که ماتسی والچاک (maciej walczak)، استاد دانشگاه نیکولائوس کوپرنیکوس در شهر تورون لهستان، در سپتامبر سال ۲۰۲۱ بازداشت شده است و اعلام کرد او از خدمات کنسولی و حقوقی برخوردار است.

براساس بیانیه وزارت خارجه لهستان، اقدامات کنسولی و دیپلماتیکی برای آزادی سریع این شهروند لهستانی انجام شده است.

در بخشی از این بیانیه آمده که با در نظر گرفتن خواست این «دانشمند بسیار محترم» جزئیات بیشتری درباره این پرونده اعلام نمی‌شود و خواستار احترام به حریم شخصی این فرد و بستگان او شده است.

سخنگوی دانشگاه کوپرنیکوس در لهستان نیز در گفت‌وگو با رادیوفردا تایید کرد که یکی از استادان این دانشگاه از تقریبا یک سال پیش در ایران محبوس است. مارتین چیژنیفسکی، سخنگوی دانشگاه گفت: «متاسفانه می‌توانم این اطلاعات را تایید کنم. اما این اطلاعات تازه نیست. سه استاد دانشگاه ما در سپتامبر ۲۰۲۱ بازداشت شدند. دو تن از‌ آنها آزاد شدند، اما یکی از اساتید ما همچنان در ایران زندانی است. ما در ارتباط مداوم با وزارت خارجه لهستان و همچنین خانواده این استاد هستیم.»

با وجود تکذیب دولت بریتانیا و اتریش حتی اگر دیپلمات بریتانیایی و همسر دیپلمات اتریشی به دلایلی بازداشت موقت شده یا اخطار گرفته‌اند، مشخص نیست که چرا سازمان اطلاعات سپاه اکنون و پس از ماه‌ها این اخبار را علنی کرده است.

در سال‌های اخیر تعداد زیادی از اتباع خارجی و دو تابعیتی‌ها به اتهامات مختلف توسط جمهوری اسلامی بازداشت شده‌اند. نهادهای حقوق بشری و تحلیلگران معتقدند که حکومت ایران از این افراد برای پیشبرد اهداف سیاسی خود استفاده می‌کند