«زُلف بر باد بده، تا بِکَنی بُنیادش»

زیتون– دبیر تشکل‌های مردمی عفاف و حجاب خراسان رضوی از برگزاری یک اجتماع خانواده‌محور در تاریخ ۲۱ تیر به مناسبت روز عفاف و حجاب در مشهد خبر داده است.

به گفته‌ی حمید آقاسی‌زاده در گفت‌وگو با ایسنا «با توجه به دغدغه مردم متدین شهر» اجتماع «مدافعان حریم خانواده» برای «نهادینه شدن عفاف و حجاب» با حضور خانواده‌ها برگزار می‌شود.

در همدان نیز جانشین سپاه ناحیه همدان گفته است که «همزمان با هفته عفاف و حجاب( ۱۸ تا ۲۴) تیرماه سالجاری ۸۰ عنوان برنامه از سوی سپاه ناحیه همدان و بسیج جامعه زنان برگزار می شود»

به گفته سرهنگ پاسدار یونسی روز ۲۱ تیرماه «تجمع عفاف و حجاب در پیاده‌روی بوعلی شهر همدان» با هدف «آشنایی قشر جوان و نوجوان با عفاف و حجاب» برگزار می‌شود.

مشابه این دو خبر از بسیاری از استان‌های ایران شنیده می‌شود. کمتر از یک دهه است که مراسم‌ها و تجمع‌هایی در روز ۲۱ تیرماه در بسیاری از شهرهای ایران برای تبلیغِ «حجاب» برگزار می‌شود.

در تقویم رسمی جمهوری اسلامی، ۲۱ تیر ماه به نام روز «عفاف و حجاب» نام‌گذاری شده است.

یادآوری: ۲۱ تیرماه، سالروز واقعه مسجدگوهرشاد مشهد ۱۳۱۴ است؛ روزی که میان مأموران حکومت رضا شاه و مردمی که در اعتراض به اجباری شدن پوشش کلاه شاپو در مسجد گوهرشاد بست نشسته بودند، درگیری خون‌باری رخ داد و ده‌ها نفر کشته شدند. در تاریخ رسمی جمهوری اسلامی از این روز با عنوان قیام مسجد گوهرشاد علیه کشف حجاب یاد می‌شود.

محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد جمهوری اسلامی، روز شنبه، ۱۸ تیر در مراسم گشایش یازدهمین جشنواره بین‌المللی مد و لباس فجر، با طرح این ادعا که «همه بانوان ایرانی پاک‌دامن، عفیف و هنرمند و با علاقه به فرهنگ ایرانی اسلامی خود هستند» گفت «اجازه دوقطبی‌سازی در این حوزه را به بدخواهان مردم ایران نمی‌دهیم.»

حجاب بی‌حجاب: مخالفان حجاب اجباری این روزها در فضای مجازی کارزار گسترده‌ای به راه انداخته‌اند و با هشتگ «حجاب_بی _حجاب» از زنان دعوت کرده‌اند که روز ۲۱ تیر ماه که در تقویم جمهوری اسلامی «روز گرامیداشت حجاب و عفاف» نام گرفته، بدون پوشش مورد تایید حکومت به خیابان‌ها بیایند.

به‌نظر می‌رسد نگرانی از «دوقطبی‌ سازی» در سخنان وزیر ارشاد اشاره‌ای به این کارزار دارد؛ کارزاری که در شبکه‌های اجتماعی مورد استقبال قرار گرفته و می‌توان آن‌را مقاومتی مدنی در مقابل اجبار و خشونت حکومتی علیه مخالفان حجاب اجباری و بی‌حجاب‌ها دانست.

معلوم نیست چه بخشی از زنان ایرانی به حجاب اعتقاد دارند و یا چه بخشی از طرفداران حجاب، با «حجاب اجباری» موافق هستند؛ آماری رسمی در این خصوص وجود ندارد.

مقامات جمهوری اسلامی در هفته‌های اخیر قوانین سخت‌گیرانه‌ای در خصوص حجاب زنان وضع کرده‌اند و گزارش‌ها، تصاویر و ویدئوهای متعددی از برخورد خشونت‌آمیز نیروی انتظامی و گشت ارشاد با زنان و دختران منتشر شده است.

در روزهای اخیر و با آغاز فصل گرما، برخورد با زنان در خیابان‌ها به دلیل تن ندادن به حجاب اجباری افزایش یافته است، کاربران شبکه‌های اجتماعی از حضور پرشمار خودروهای گشت ارشاد در سطح شهرهای بزرگ خبر می‌دهند و مشاهدات میدانی نیز در شهر تهران این اخبار را تایید می‌کند.

هم‌زمان در بسیاری از تریبون‌های رسمی ادعاهای متعدد و عجیبی علیه بی‌حجابی به‌گوش می‌رسد.

اسلامِ یک: احمد خاتمی، امام ‌جمعه موقت تهران و عضو محلس خبرگان، روز جمعه در واکنش به انتقادها به رویکرد ستاد امر به معروف و نهی از منکر و بی‌توجهی به فساد در کشور گفت «از نظر ما هم دزدی و اختلاس گناه به شمار می رود و هم بی حجابی گناه است. اتفاقا بسیاری از بی حجاب‌ها زنها و بچه‌های همان دزدها هستند».

اسلامِ دو: محمدتقی فاضل میبدی، عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم، در واکنش به سخنان آقای خاتمی در توئیتر نوشت «تهمت گناه بزرگی است! اتفاقا غالب اختلاسگران که از داخل حکومت بودند برای حفظ ظاهر خانواده‌ای محجبه داشتند»

همه در خدمتِ هویتی که سُر می‌خورد

حقوق زنان یکی از اولین قربانیان انقلاب سال ۵۷ بود، تندروهای اسلامگرا در نخستین گام حجاب اجباری را به موضوعی حیثیتی و هویتی تبدیل کردند؛ هویتی شکننده که با سُر خوردن اتفاقی روسری زنان در خیابان به چالش کشیده می‌شود.

تلاش برای تعیین نحوه پوشش زنان از ابتدای انقلاب با حجاب اجباری به ابزاری سیاسی برای حکومت ایران بدل شده است و جمهوری اسلامی حجاب زنان را به ویترین خود بدل کرده است، اگرچه آیت‌الله خامنه‌ای در سال‌های اخیر پا را فراتر نهاده و به دنبال تعریف سبک زندگی برای مردم ایران است.

با روی کار آمدن ابراهیم رئیسی که مقامات حکومتی دولت او را انقلابی و در راستای نظام می‌دانند، برنامه‌ها و سیاست‌های کلی و سبک زندگی‌ مطلوبِ آیت‌الله خامنه‌ای در دستور کار قرار گرفت.

شامگاه ۱۴ تیر، رئیسی در ابتدای جلسه شورای‌ عالی انقلاب فرهنگی با توجه به دستور کار این شورا در مورد حجاب و عفاف، دبیرخانه شورا را موظف کرد با همکاری همه دستگاه‌ها و نهادهای حکومتی، مصوبه «عفاف و حجاب سال ۸۴» را اجرا کند.

رئیس دولت سیزدهم گفت: «ترویج فساد در جامعه اسلامی و انقلابی اقدامی سازمان‌یافته و برنامه‌ریزی شده است و با سرمایه‌گذاری کلان استکبار صورت می‌گیرد.» او افزود: «باید در مقابل این تهاجم سازمان یافته و گسترده اقدامات لازم و بازدارنده صورت گیرد و نهادهای مسئول در این زمینه اقدامات نظام‌مند و منسجمی به عمل آورند.»

پیش از این کاظم صدیقی، رییس ستاد امر به معروف و نهی از منکر گفته بود که «دولت را مکلف کردیم تا وضعیت پوشش کارکنانش را سر و سامان بدهد و بعد از ادارات، به سراغ بازار و اصناف می‌رویم.»

به دنبال تکلیف معین شده ستاد امر به معروف و نهی از منکر، وزارت کشور مصوبه «حجاب و عفاف» را به همه ادارات دولتی و نهادها ابلاغ کرد و اجرای آن آغاز شد.

همزمان در شهرهای مذهبی مانند قم و مشهد بقیه مسئولان دولتی و حکومتی در این خصوص ابراز نظر کرده و قوانینی خودساخته وضع کرده‌اند.

اسماعیل رحمانی، معاون دادستان مشهد، گفته است با ارسال نامه از فرماندار مشهد خواسته است که به افراد بدحجاب در اداره‌ها و بانک‌ها خدمات ندهند.

فرماندار بوشهر نیز چادر را اجباری کرده و گفته است باید اتاق خانم‌ها و آقایان در تمام دستگاه‌های اجرایی جدا باشد و هیچ همکار خانمی نباید در شورای اداری شهرستان بوشهر بدون چادر حضور یابد و هر مدیری که کوتاهی کند عزل خواهد شد.

در متروی تهران در یک اقدام رمانتیک پنج «ایستگاه عاشقی» راه‌اندازی شده تا درباره «ترویج فرهنگ عفاف و حجاب و سبک زندگی اسلامی» مشاوره بدهند.

ماه گذشته ستاد امر به معروف و نهی منکر برای «جا انداختن» مساله حجاب در سازمان‌ها و ادارات«قرارگاه ۲۱ تیر» را درست کرده و این قرارگاه ماموریت دارد تا روز ۲۱ تیرماه که روز حجاب و عفاف است بخشنامه‌های مربوط به حجاب را «عملیاتی» کند.

پشت پرده: سایت انتخاب نامه‌ای را از محسن خاکی، مشاور وزیر کشور و رئیس قرارگاه عفاف و حجاب، خطاب به یکی از مقامات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، افشا کرده است که در آن ضمن تأکید بر «ارائه تسهیلات و خدمات ارزان برای دستگاه‌ها و نهادهایی که در توسعه عفاف و حجاب فعالیت فرهنگی می‌کنند» در خواست کرده است که «در ایجاد سیستم فیلترینگ هوشمند» تسریع و با «مؤسسات اینترنتی که دسترسی به سایت‌های غیر مجاز را فراهم می نمایند» برخورد شود.

حکومت ایران سال‌هاست که با استفاده از بودجه‌ی عمومی تلاش می‌کند هویتِ مد نظر خود را بسازد و در این راه ابایی ندارد که بخش از ملت را در مقابل بخش دیگری قرار دهد و جامعه را «دوقطبی» کند. تلاش برای اجرای این سیاست‌ها تقابل میان مردم و حکومت ایرانرا روزبه‌روز بیشتر و عمیق‌تر کرده؛ تقابلی که ۲۱ تیر ماه تنها یکی از نمودهای عینی آن است؛ تقابلی که در یکی از پوسترهای ساخته شده برای کمپین #حجاب_بی‌_حجاب به تمامی خودش را نشان می‌دهد آن‌جا که با تأسی به یکی از ابیات مشهور حافظ نوشته‌اند «زلف بر باد بده، تا بِکنی بنیادش…»

*در بخش‌هایی از این گزارش، از وب‌سایت بی‌بی‌سی فارسی، زیتون و ایسنا استفاده شده است.