دکترین «جهان روسی» و مشروعیت بخشیدن به تهاجم نظامی

زیتون-ولادمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه با تصویب دکترین جدید سیاست خارجی، به تهاجم نظامی به اوکراین مشروعیت بخشید.

این دکترین جدید که روز دوشنبه ۱۵ شهریور/ ۵ سپتامبر، در ۳۱ صفحه منتشر شد، بر مفهوم «جهان روسی» تأکید دارد و براساس آن روسیه باید از سنت‌های جهان روسی حمایت و آن‌ها را ترویج کند.

عبارت «جهان روسی» برای توجیه اقدامات روسیه در خارج از مرزهای این کشور استفاده شده است.

در این سیاست‌نامه ۳۱ صفحه‌ای که شش ماه پس از حمله روسیه به اوکراین منتشر شده، آمده است که «روسیه باید از سنت‌ها و ایده‌آل‌های روسیه محافظت و نگهداری کند و همچنین آن‌ها را ارتقاء ببخشد.»

خبرگزاری رویترز گزارش داد که در قسمتی از این دکترین نوشته شده است: «فدراسیون روسیه از حق، منافع و هویت فرهنگی هموطنان خود که در خارج از کشور زندگی می‌کنند، حمایت‌ می‌کند.»

همچنین افزوده است که روابط روسیه با هموطنانی که در خارج زندگی می‌کنند، این امکان را فراهم می‌کند تا وجهه خود را در صحنه بین‌المللی که به عنوان «کشوری دموکراتیک برای ایجاد جهانی چند-قطبی تلاش می‌کند»، تحکیم بخشد.

در این دکترین جدید روسیه اعلام کرده که باید همکاری مسکو با کشورهای اسلاو، چین و هند افزایش داده شود و بر تحکیم روابط روسیه با خاورمیانه، آمریکای لاتین و آفریقا تاکید شده است.

علاوه بر این در این سیاست‌نامه آمده است که روسیه باید روابط خود را با دو بخش جدایی‌طلب در شرق اوکراین یعنی جمهوری‌های خودخوانده دونتسک و لوهانسک، و همچنین آبخازیا و اوستیا – مناطقی که در سال ۲۰۰۸ روسیه استقلال آن‌ها را در گرجستان به رسمیت شناخت – تعمیق ببخشد.

به نوشته رویترز، روسیه محدوده شوروی سابق، از کشورهای حوزه بالتیک تا آسیای مرکزی را همچنان به عنوان «حوزه نفوذ مشروع» خود در نظر می‌گیرد. مفهومی که بسیاری از کشورهای آن و همچنین کشورهای غربی آن را رد می‌کنند.

پوتین در سال ۲۰۰۵ در یک سخنرانی در پارلمان روسیه از فروپاشی شوروی در ۱۹۹۱ به عنوان «بزرگترین فاجعه ژئوپلیتیک» قرن بیستم یاد کرده بود. او بارها به «سرنوشت غم‌انگیز» حدود ۲۵ میلیون روسی که در کشورهای مستقل به وجود آمده پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ زندگی می‌کنند، اشاره کرده است.

پوتین چند روز پیش حاضر نشد تا در مراسم خاکسپاری میخائیل گورباچف شرکت کند.

تصمیم گورباچف مبنی بر آزاد گذاشتن کشورهای بلوک شرق برای دنبال کردن آزادانه اهداف‌شان و اتحاد آلمان شرقی با غربی، موجی از جنبش‌های ملی‌گرایانه در جمهوری‌های اتحاد شوروی ایجاد کرد که منجر به فروپاشی آن شد.

در حالی که پوتین در زمان مرگ بوریس یلتسین، اولین رهبر روسیه پس از فروپاشی شوروی، در سال ٢٠٠٧ یک روز عزای عمومی اعلام و در کنار رهبران جهان در مراسم تشییع جنازه او در «کلیسای مسیح و منجی» در مسکو شرکت کرد.

یلتسین نقشی کلیدی در به حاشیه راندن گورباچف و به قدرت رسیدن پوتین ایفا کرد.

خبرگزاری روسی تاس نیز در گزارشی کلیات این دکترین جدید سیاست خارجی را اعلام کرد و نوشت که این سیاست‌نامه شامل ۶ بخش است. بخش اول شروط عمومی را تشکیل می‌دهد. بخش دوم به منافع ملی روسیه در حوزه بشردوستانه خارج از کشور اختصاص دارد. بخش سوم حوزه‌های کلیدی سیاست بشردوستانه در خارج از کشور را در برمی‌گیرد. بخش چهارم همکاری بشردوستانه با روسیه در فرمت‌های دوجانبه و چندجانبه را شامل می‌شود.

بخش پنجم به گفت‌وگو میان-فرهنگی و میان-مذهبی تعلق دارد و بخش ششم با ایجاد ساز و کارهای مبتدی جهت اجرای سیاست بشردوستانه در خارج از کشور سر و کار دارد.