ابهام در آینده برجام؛ «پرونده‌ای که دیگر روی میز نیست»

زیتون-گره اختلافات جمهوری اسلامی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز به روز سفت‌تر می‌شود و از آن‌سو رسانه‌های اسرائیلی از وقفه در مذاکرات و برداشته شدن توافق از روی میز آمریکا خبر می‌دهند.

بر اساس گزارش فصلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که روز چهارشنبه ۱۶ مرداد منتشر شد، حجم ذخایر اورانیوم با غلظت ۶۰ درصد ایران به اندازه‌ای افزایش یافته است که در صورت غنی‌سازی بیشتر، برای تولید سلاح هسته‌ای کافیست.

آژانس در گزارش خود که برای نشست شورای حکام آژانس آماده کرده، نوشته است که ایران نسبت به سه ماه قبل، پایان ماه می، ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی خود را از ۱۲.۵ کیلوگرم به ۵۵.۶ کیلوگرم رسانده است.

غنی‌سازی ۶۰ درصدی یک مرحله پیش از غنی‌سازی ۹۰ درصدی است که برای ساخت بمب اتم لازم است. به گفته کارشناسان در حال حاضر میزان اورانیوم ۶۰ درصدی جمهوری اسلامی، می‌تواند سوخت لازم برای ساخت یک بمب اتمی را فراهم کند.

این گزارش در ادامه می‌افزاید میزان ذخایر اورانیوم کم‌غلظت اورانیوم ایران نیز ۱۹ برابر بیشتر از حد مجازی است که در توافق هسته‌ای تیرماه ۱۳۹۴ تعیین شده است. آژانس افزوده که جمهوری اسلامی تا ۲۱ اوت امسال حدود سه هزار و ۹۴۰ کیلوگرم ذخایر اورانیوم کم‌غلظت انبار کرده که حدود ۱۳۲ کیلوگرم بیشتر از ماه مه امسال است.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکید کرده که جمهوری اسلامی هنوز جواب قانع‌کننده و معتبری درباره منشا اورانیوم کشف شده در سه سایت اعلام نشده خود نداده است و نگرانی مدیرکل این نهاد بین‌المللی از عدم همکاری جمهوری اسلامی در موضوعات پادمانی و ناروشن بودن منشاء اورانیوم در این سایت‌ها افزایش یافته است.

این در حالی است که مقامات جمهوری اسلامی یکی از پیش شرط‌های احیای برجام را بسته شدن پرونده پادمانی اعلام کرده‌ و می‌گویند شرط احیای برجام، توقف تحقیقات آژانس بین‌المللی در مورد آثار اورانیوم یافت‌شده در این سه سایت اعلام‌نشده است.

میخائیل اولیانوف، نماینده دائم روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین روز ۱۷ شهریور به آژانس هشداری داد که از احتمال تصویب قطعنامه جدید علیه ایران حکایت می‌کرد. او در توییتی نوشت: «پیامدهای بسیار منفی تصویب قطعنامه درباره ایران در نشست ژوئن شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را باید به خاطر بیاوریم. روسیه پیش از از رای گیری در مورد آن هشدار داده بود.»

اگرچه «لورنس نورمن» خبرنگار ارشد وال استریت ژورنال با انتشار پیامی در توییتر خبر داد که قرار نیست قطعنامه‌ای علیه ایران در جلسه هفته آینده شورای حکام آژانس انرژی اتمی صادر شود.

بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران روز ۱۷ مرداد در واکنش به گزارش آژانس مدعی شد که این گزارش «تکرار موارد بی اساس قبلی با اهداف سیاسی بوده و هیچ نکته جدیدی جز بازی با عبارات برای اهداف خاص ندارد.»

کمالوندی گفت که «عباراتی» در این گزارش «عمدا توسط مدیرکل مبهم تنظیم شده» و «جزئیات غیر ضرور» دارد. او رسانه‌های بین‌المللی را متهم کرد که «همانند گذشته با استفاده از این ابهامات، فضا سازی‌های پوچ رسانه‌ای خود را با هدف القا غیرصلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای کشور دنبال می‌کنند.»

او گفت که «تاکنون برنامه هسته‌ایی صلح آمیز ایران بیشترین شفافیت را داشته است.»

محسن نذیری‌اصل نیز که به تازگی به عنوان نماینده ایران در آژانس منصوب شده، در مورد این گزارش گفت: «موضوعات پادمانی میان ایران و آژانس طی قطعنامه شورای حکام در سال ۲۰۱۵ بسته شده است.»

او بدون اشاره به نام اسرائیل افزود که از آژانس انتظار می‌رود که «بدون توجه به فشارهای سیاسی و سوالات برآمده از شیطنت آفرینی طرف‌های ثالثی که عضو هیچ سازوکار پادمانی آژانس نیستند و میزبان ده‌ها کلاهک هسته‌ای هستند، به وظیفه ذاتی خود بپردازد.»

نماینده جدید جمهوری اسلامی در آژانس با بیان اینکه گزارش آژانس «یکسویه و جانبدارانه» است.

همزمان رسانه‌های اسرائیلی از ایجاد وقفه در مذاکرات خبر داده‌اند، تایمز اسرائیل ۱۶ شهریور نوشت که توافق هسته‌ای جدید بین ایران و غرب دیگر روی میز نیست و در آینده نزدیک امضا نخواهد شد. این روزنامه افزود که این پیام در جریان گفت‌وگوهای اخیر مقام‌های دولت اسرائیل با جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا به یائیر لاپید، نخست‌وزیر اسرائیل داده شده است.

جروزالم‌پست نیز ۱۷ شهریور به نقل از یک منبع دیپلماتیک اروپایی نوشت که احتمال توافق جمهوری اسلامی و ایالات متحده تا قبل از انتخابات ماه نوامبر کنگره آمریکا کم است. جروزالم‌پست افزود که اگر توافق ظرف چند روز آینده حاصل نشود، دیگر برای جمع‌بندی سریع مذاکرات خیلی دیر خواهد بود.

ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده نیز گفته که واشینگتن همچنان تلاش می‌کند از طریق مذاکره توافق هسته‌ای با ایران را احیا کندآ اما «پاسخ ایران ما را در موقعیتی قرار نداد که بتوانیم توافق را نهایی کنیم.»

پیش از این سخنگوی کاخ سفید گفته بود که آمریکا به طور جدی از استقلال آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حمایت می‌کند و جمهوری اسلامی نباید احیای برجام را به تحقیق‌های این آژانس درباره منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای مشروط کند.

نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هفته آینده در وین برگزار خواهد شد. در خرداد ماه گذشته سه کشور اروپایی عضو برجام پیش‌نویس قطعنامه‌ای را درباره مسائل پادمانی ارائه کردند که به تصویب اعضا رسید. البته روسیه و چین به این قطعنامه رای منفی دادند.