بیانیه جمعی از دانشگاهیان و پژوهشگران ایرانی خارج از کشور

در ۲۲ شهریور ۱۴۰۱، یکی از زنان جوان و بی‌گناه کشور ما ایران، مثل هزاران مورد دیگر، تنها به دلیل نداشتن پوششی مطابق میل و عقیده فقهای حاکم، با زور و ارعاب و تحقیر دستگیر شد. قربانی این بار زن کردی بود به نام مهسا (ژینا) امینی، ۲۲ ساله که همراه برادرش از شهر سقز برای سفری کوتاه به تهران آمده بود. این بار توحش مأموران زن ستیز “گشت ارشاد” به آزار جسمی و روحی این زن محدود نشد. هنوز معلوم نشده است در همان ساعات اولیه اسارت چه بر سر این زن آوردند که او در حالت کما به بیمارستان منتقل گردید و طولی نکشید که خبرجان باختن او از طریق اقوامش اعلام گردید.

مأموران حکومت سعی کردند مثل گذشته در موارد مشابه قتل در حین اسارت (نظیر مورد سعیدی سیرجانی، نویسنده در زندان؛ پزشک جوان، زهرا بنی‌یعقوب در ستاد امر به معروف و نهی از منکر؛ زهرا کاظمی عکاس و خبرنگار در زندان؛‌ هاله سحابی در مرخصی کوتاه از زندان در مراسم تدفین پدرش؛ ستار بهشتی، وبلاگ‌نویس در بازداشتگاه؛ کاووس سید امامی، استاد جامعه شناسی و فعال محیط زیست در زندان؛ بکتاش آبتین، شاعر و فیلمساز در زندان، منکر نقش و مسئولیت حقوقی خود شده، مرگ ژینا را ناشی از سکته قلبی یا مغزی طبیعی قلمداد کنند. شاید اگر کسی از نزدیکان مهسا/ژینا امینی همراه او نبود تا وضعیت دستگیری او را پیگری کند، مردم از کشته شدن این زن کرد در تهران بی‌خبر می‌ماندند.

در واقع تلاقی دو مبنای تبعیض و ستمدیدگی (جنسیت و قومیت) در نظام ستمگر و تبعیض بنیاد حاکم بر ایران، و شانس داشتن فرصتی برای بسیج منابع جهت اطلاع‌رسانی و حمایت از دو جنبش و شبکه‌های دیرین آنها، یعنی جنبش زنان و جنبش هویت‌طلبی کردها، نیروی آگاهی و محرکه لازم اولیه را فراهم آورد. و الا این مورد “کشتن برای روسری”، هم باز به تداوم “خاک برسری” بی‌سر و صدای زنان منجر می‌شد. عکس‌العمل به موقع و همت مردم در تجمع مقابل بیمارستان کسرا در تهران؛ مقاومت خانواده ژینا در سقز در مقابل تلاش مامورین حکومت برای دفن با عجله شبانه جسد در غیاب مردم؛ و تجمع به موقع مردم کردستان در گورستان سقز؛ امواج بعدی حمایت‌ها در شهرهای مختلف در جغرافیای وسیع‌تر ایران زمین را دامن زد.

این هم‌افزایی و هم‌پوشانی زیبا و امیدبخش در بستر دو جنبش اجتماعی مدنی، در شعارهایی شوق‌انگیز و سنجیده چون “زن، زندگی، آزادی”؛ ”از تهران تا کردستان، ستم علیه زنان”؛ “از کردستان تا تبریز، صبر مردم شد لبریز”؛ “کشتن برای روسری، تا به کی خاک بر سری”؛ “آذربایجان اویاخدیر، کردستانا دایاخدیر”، … تبلور یافت.

مرگ دلخراش ژینا/مهسا زیردست ماموران حکومت در”گشت ارشاد” همچون جرقه‌ای در انبار باروت، باعث شعله‌ور شدن خشم فشرده سرکوب شده و انباشت نارضایتی سال‌های متمادی مردم، به ویژه زنان گشت. لذا به‌رغم سرکوب‌های خونین، دستگیری‌ها و تیراندازی‌ها و زخمی شدن‌ها و حتا مرگ دست‌کم ۵۳ تن تاکنون، ۸ روز است که شاهد اعتراض‌های متعدد مدنی و سیاسی در بیش از ۹۰ شهر کوچک و بزرگ در مناطق مختلف ایران هستیم.

این اعتراضات با شرکت اکثرا جوانان از طبقه متوسط و متوسط فقیر و اغلب با پیشگامی و هدایت شیردلانه زنان صورت می‌گیرد. در موارد متعددی در شهر‌های مختلف، زنان به‌طور دسته‌جمعی روسری‌های اجباری خود را از سر برداشته به باد می‌دهند یا حتا آنها را به طور نمادین آتش می‌زنند تا به اجبار، تحقیر، و خشونت نه بگویند یا برای نشان دادن خشم دست به بریدن گیسوان خویش می‌زنند.

دانشجویان در دانشگاه‌های مختلف، مرد و زن، به حمایت از حرمت انسانی و حقوق مدنی زنان و احترام به حق انتخاب برخواسته‌اند و فریاد آزادی، آزادی همیشگی خود را این بار به شعار “زن، زندگی، آزادی” تبدیل کرده‌اند. معترضین نه تنها علیه حجاب اجباری، بلکه علیه فقر، فساد، جنایت و دیکتاتوری ولایی نیز فریاد می‌زنند.

فارغ از آن که این اعتراضات چه روندی را طی کند و حکومت به مطالبات بر حق اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی آن‌ها چگونه پاسخ دهد، ما شاهد نقطه عطف مهمی هم در فرایند گسست مردم از حکومت و هم در فرهنگ و مناسبات جنسی و جنسیتی ایران هستیم. برای اولین بار در ایران حرکتی در سطح محلی و ملی، و با انعکاس وسیع بین‌المللی صورت می‌گیرد که یکی از دلایل محوری آن حمایت از حقوق زنان، داشتن حق انتخاب، آزادی‌های مدنی و رفع انواع تبعیض است. این همانا یکی از دست‌آورد‌های بزرگ جنبش حق‌خواهی زنان و تلاش‌های چهار نسل از زنان و مردان ایرانی حق‌طلب، تساوی‌جو، عدالت‌خواه و طرفدار دموکراسی از زمان جنبش مشروطه تا کنون می‌باشد.

ما امضا کنندگان این بیانیه عده‌ای از دانشگاهیان و پژوهشگران ایرانی مقیم خارج از کشور هستیم که ضمن حمایت از بیانیه‌ای که بیش از ۲۰۰ نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های داخل کشور در محکومیت قتل مهسا امینی صادر کرده‌اند، به این وسیله هم صدایی، همدلی و همبستگی خود را با اعتراضات میلیون‌ها مردم ناراضی ایران که خواهان آزادی، دموکراسی، عدالت و رفع تبعیض، و زندگی رها از سرکوب و تحمیل استبداد دینی-ولایی هستند، اعلام می‌داریم. ما ضمن ابراز همدردی و تسلیت به خانواده داغدار امینی و دوستان و بستگان ژینا/مهسا امینی، هم صدا با دادخواهان دیگر، بر مطالبات بلافصل زیر تأکید داریم:

۱. هم‌صدا با بیاینه‌ای که اخیرا از طرف ۷۱ پزشک در ایران مطرح شد، خواهان پیگیری همه مراحل پزشکی قانونی برای رسیدگی به جزئیات و چگونی کشته شدن ژینا امنیی هستیم.

۲. ما خواستار رسیدگی به پرونده این قتل و محاکمه علنی دست اندرکاران و مسئولین دستگیری و ضرب و شتم مهسا/ ژینا امنیی هستیم.

۳. ما هم‌صدا با زنان و مردان کنشگر و حق‌طلب و مجامع و مقامات حقوق بشری در داخل و خارج از ایران، از جمله بیانات اخیر گزارشگر ویژه حقوق بشر از طرف سازمان ملل، یعنی آقای جاوید رحمان، خواهان لغو ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی و لغو قانون حجاب اجباری مصوبه ۱۳۸۴ هستیم. همان قانون قرون وسطایی که با اصول جهان‌شمول حقوق بشر مغایر بوده و نپوشیدن حجاب شرعی را جرم تلقی کرده، مجازات‌های معینی را علیه زنانی که معتقد و مقید به حجاب شرعی نیستند مقرر داشته است.

۴. ما خواهان انحلال نهاد حکومتی “امربه معروف و نهی از منکر” که مغایر با پلورالیسم، کثرت‌گرایی، آزادی اندیشه و عقاید و سبک‌های مختلف زندگی است، می‌باشیم. باید “گشت ارشاد” هر چه زودتر برچیده شده و هر نوع تعرض بر بدن زنان، و اعمال غیر اخلاقی و خشونت‌گرا علیه حق انتخاب، و دیگر حقوق انسانی و آزادی‌های مدنی و سیاسی شهروندان زن و مرد و سایر هویت‌های جنسی و جنسیتی متوقف گردد.

۵. ما خواهان آزادی فوری همه دستگیر شدگان اعتراضات مدنی و سیاسی و تضمین راهپیمایی‌های عاری از خشونت و توقف سرکوب معترضین می‌باشیم. باید عاملان و آمران کشتار مردم معترض نیز مورد تعقیب قانونی و کیفری قرار گیرند.

ابراهیم سلطانی، دانشگاه میشیگان شرقی، آمریکا
احمد اشرف، دانشگاه کلمبیا، آمریکا
احمد صدری، کالج لیک فارست، شیکاگو، آمریکا
احمد کریمی حکاک، دانشگاه مریلند و دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس
ارکیده بهروزان، دانشگاه لندن، بریتانیا
اروند آبراهامیان، دانشگاه شهر نیویورک، آمریکا
آریا فانی، دانشگاه واشنگتن، آمریکا
آزاده کیان، دانشگاه پاریس، فرانسه
آصف بیات، دانشگاه ایلینوی در اوربانا، آمریکا
اعظم خاتم، دانشگاه یورک، کانادا
ا لیز ساناساریان، دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، آمریکا
ایرج سبحانی، دانشگاه پاریس، فرانسه
پیمان وهابزاده، دانشگاه ویکتوریا، کانادا
تورج اتابکی، موسسه بین‌المللی تاریخ اجتماعی، هلند
تورج دریایی، دانشگاه کالیفرنیا در ارواین، آمریکا
جلیل روشندل، دانشگاه کارولینای شرقی، آمریکا
حسن یوسفی اشکوری، پژوهشگر مستقل، آلمان
خداداد رضاخانی، دانشگاه لایدن، هلند
رامین جهانبگلو، دانشگاه گلوبال جیندال، هند
رضا افشاری، دانشگاه پیس، آمریکا
رضا باوفا، دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، آمریکا
روجا فضائلی، ترینیتی کالج، ایرلند
روهام الوندی، دانشگاه لندن، بریتانیا
زیبا میرحسینی، دانشگاه لندن، بریتانیا
ژانت آفاری، دانشگاه کالیفرنیا در سانتا باربارا
سعید پیوندی، دانشگاه لورن، فرانسه
شهلا حائری، دانشگاه بستن، آمریکا
عباس امانت، دانشگاه ییل، آمریکا
علی‌اصغر سید غراب، دانشگاه اوترخت، هلند
علی‌اکبر مهدی، دانشگاه ایالتی کالیفرنیا، نورثریج
علی بنوعزیزی، کالج بستن و ام. آی. تی
علی میرسپاسی، دانشگاه نیویورک، آمریکا
فاطمه حقیقت‌جو، دانشگاه بستن، آمریکا
فاطمه شمس، دانشگاه پنسیلوانیا، آمریکا
فاطمه کشاورز، دانشگاه مریلند، آمریکا
فرزانه میلانی، دانشگاه ویرجینیا، آمریکا
فرهاد خسروخاور، مدرسه عالی علوم اجتماعی، فرانسه
فرهاد کاظمی، دانشگاه نیویورک، آمریکا
کاظم ایزدی، دانشگاه تهران، ایران
کاظم علمداری، دانشگاه ایالتی کالیفرنیا، نورثریج
کامران تلطف، دانشگاه آریزونا، آمریکا
کاوه احسانی، دانشگاه دی پاول، شیکاگو، آمریکا
کلودیا یعقوبی، دانشگاه کارولینای شمالی، آمریکا
م.ر. قانون‌پرور، دانشگاه تگزاس در آستین، آمریکا
م.مهدی خرمی، دانشگاه نیویورک، آمریکا
ماندانا زندیان، نویسنده و پژوهشگر مستقل
محمد توکلی طرقی، دانشگاه تورنتو، کانادا
محمدرضا نیکفر، مدرس و پژوهشگر مستقل، آلمان
محمدعلی کدیور، کالج بستن، آمریکا
محمود صدری، دانشگاه زنان تگزاس، آمریکا
محمود منشی‌پوری، دانشگاه ایالتی سانفرانسیسکو
مریم سنجابی، دانشگاه ییل، آمریکا
منصور فرهنگ، کالج بنینگتون، آمریکا
منصور معدل، دنشگاه مریلند، آمریکا
منصوره شجاعی، پژوهشگرمستقل، هلند
مهرانگیز کار، نویسنده و پژوهشگر مستقل، آمریکا
محسن کدیور، استاد پژوهشی دانشگاه دوک، آمریکا
مهرداد امانت، دانشگاه کالیفرنیا درسانتاباربارا
مهرداد درویش‌پور، دانشگاه ملاردالن، سوئد
مهرزاد بروجردی، دانشگاه علوم و تکنولوژی میسوری، آمریکا
میثاق پارسا، کالج دارتموث، آمریکا
مینا خانلرزاده، دانشگاه نورث وسترن، آمریکا
نادر‌ هاشمی، دانشگاه د نور، آمریکا
نسرین رحیمیه، دانشگاه کالیفرنیا، ارواین، آمریکا
نیره توحیدی، دانشگاه ایالتی کالیفرنیا، نورثریج
نیما نقیبی، دانشگاه متروپولیتن تورنتو، کانادا
هما کاتوزیان، دانشگاه آکسفورد، بریتانیا
هما هودفر، دانشگاه کانکوردیا، مونترال، کانادا
هوشنگ شهابی، دانشگاه بستن، آمریکا
والنتین مقدم، دانشگاه نورث ایسترن، آمریکا