«روی واکنش ما حساب کنید»

زیتون-شیوا حسینی: صدراعظم آلمان در رفتاری کم‌سابقه، با انتشار یک ویدیو از معترضان در ایران حمایت کرد؛ حکومت ایران را خطاب قرار داد و از سیاست آلمان و اتحادیه اروپا در خصوص جمهوری اسلامی پرده برداشت؛ سیاستی که به‌نظر می‌رسد نسبت به گذشته دچار چرخش معناداری شده است و شاید همین فردا منجر به قراردادن سپاه پاسداران در لیست سازمان‌های تروریستی اروپا شود.

اولاف شولتز در بخشی از این پیام گفت «ایران عضو سازمان ملل و متعهد به اجرا و حمایت از موازین حقوق بشری است؛ ما رهبران ایران را بر این مبنا می‌سنجیم[…] شما چه دولتی هستید که به شهروندان خود شلیک می‌کنید؟کسی که این گونه عمل می‌کند باید روی واکنش ما حساب کند[…] ما می‌خواهیم بر فشار به سپاه پاسداران و رهبران سیاسی ایران بیافزاییم»

امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه، دومین قدرت اقتصادی اتحادیه اروپا، میزبان تعدادی از فعالان زن  ایرانی در کاخ الیزه بود تا نشان دهد که می‌خواهد از «انقلاب» زنان در ایران حمایت کند.

شیما بابایی، مسیح علی‌نژاد، رویا پیرایی و لادن برومند  در کاخ الیزه از رئیس‌جمهوری فرانسه درخواست کردند که مخالفانِ جمهوری اسلامی را به‌رسمیت بشناسد.

امید نوری‌پور، رهبر ایرانی‌تبار حزب سبزهای آلمان، سپاه پاسداران را  مسئول اصلی سرکوب در ایران خواند و گفت  اتحادیه اروپا باید سپاه را درفهرست سازمان‌های تروریستی قرار دهد

هفته پیش، مسعود قره‌خانی، رییس پارلمان نروژ، در گفت‌وگو با ایران اینترنشنال از معترضان ایران حمایت کرد و  خطاب به علی خامنه‌ای گفت:«۴۴ سال رو کار بودید، دیگه بسه.»

وزارت امور خارجه ایران اظهارات و موضع اخیر اولاف شولتس، صدراعظم آلمان در واکنش به اعتراضات در شهرهای ایران را  «تحریک آمیز و غیردیپلماتیک» و مداخله در امور حکومت جمهوری اسلامی دانست.

سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین دیدار رئیس‌جمهور فرانسه  با فعالان زن ایرانی را محکوم کرد و حمایت ماکرون از «انقلاب» مردم ایران را «مایه تأسف و شرم آور» خواند  و  از این دیدار ابراز «شگفتی» کرد.

چرا این خبر مهم است؟

واکنش‌های انتقادی مقامات اروپایی به جمهوری اسلامی در هفته‌های گذشته  به طرز معناداری شدت گرفته است.

برجام، به‌عنوان فصل مشترک و محور روابط ایران و اروپا، به محاق رفته و دیگر نامی از آن هم به‌میان نمی‌آید.

اتحادیه اروپا، که سال‌هاست در مجادله میان ایران و ایالات متحده نقش میانجی را بازی می‌کرد، حالا می‌رود که خودش به یک طرف منازعه با جمهوری اسلامی تبدیل شود.

خبرگزاری رویترز روز جمعه ۱۱ نوامبر (۲۰ آبان) از پیش نویس قطعنامه‌ای خبرداد که  آلمان، فرانسه و بریتانیا به همراه آمریکا آن را به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارسال کرده‌اند.

در صورت تصویب این قطعنامه، آژانس از ایران خواهد خواست که  «ضروری و فوری»  درباره منشا اورانیوم کشف‌شده در سه سایت اعلام‌نشده خود توضیح دهد.

مذاکرات برجام که می‌رفت در پایان دولت روحانی به توافقی حداقلی و بازگشت بایدن به آن بیانجامد، با ورود رئیسی به پاستور از ریل خارج شد و سیاست را کشتی‌بان دیگری آمد.

تیم مذاکره‌کننده دولت رئیسی، در کمتر از یکسال سیاست خارجی اروپا را از ادامه میانجی‌گیری در مذاکرات مأیوس کرد

سرنوشت برجام و به بن‌بست رسیدن مذاکرات هسته‌ای، احتمالا یکی از علت‌های است که بروکسل را از تغییر رفتار ایران ناامید کرده، تا به راه‌های دیگر فکر ‌کند.

از سوی دیگر در هفته‌های گذشته خیابان‌های بسیاری از شهرهای اروپایی شاهد همراهی ایرانیان خارج کشور با معترضان داخلی بوده‌اند.

در برلین، پایتخت آلمان، تجمع بی‌سابقه و صدهزارنفری ایرانیان، نظر بسیاری از رسانه‌ها و سیاستمداران را به خود جلب کرد.

جامعه مدنی اروپا با ایرانیان معترض همراهی گسترده‌ای داشته و سیاستمدارانش را به اتخاذ سیاست‌های سختگیرانه‌ علیه جمهوری اسلامی فرا خوانده است.

تاثیر این خواسته و همراهی را می‌شود آشکارا در گفته‌ها و رفتارهای نمایندگان مجلس، وزرای امور خارجه و شوراهای شهر و شهرداری‌های اروپا ملاحظه کرد. خیابان‌هایی در  پایتخت‌‌های اروپایی به نام مهسا امینی نام‌گذاری شد. تعدادی از نمایندگان مجلس و وزرا موهای خود را به‌نشان همراهی با زنان ایرانی قیچی کردند. ده‌ها اثر هنری از سوی هنرمندان نامدار اروپایی در حمایت از اعتراضات ایران تولید شده است.

پارلمان آلمان طرحی ۲۵  را تصویب کرد که بر اساس آن دولت آلمان را موظف به حمایت از  فعالیت‌های حقوق بشری و رسانه‌ای برای ایران، و ‌افزایش فشار دیپلماتیک و اقتصادی بر جمهوری اسلامی می‌کند.

سیاست خارجی اتحادیه اروپا و دموکراسی ریشه‌دار اروپایی نمی‌تواند افکار عمومی و جامعه مدنی قوی و شهروندانش را نادیده بگیرد.

این نیز می‌تواند علت دیگری برای چرخش سیاسی اروپا در مناسباتش با ایران باشد.

علت سوم، اما، می‌تواند قوی‌ترین عامل برای تغییر رویکرد سیاسی اروپا به مناسباتش با جمهوری اسلامی‌ باشد؛ علتی که  مستقیما به منافع کشورهای اروپایی و شهروندان آن  بر می‌گردد.

تهاجم پوتین به اوکراین و حمایت تمام قد و همراهی احتمالی جمهوری اسلامی با کشوری که مرزهای بین‌المللی را نادیده گرفته است و می‌خواهد در خاک اروپا کشورگشایی ‌کند، نمی‌تواند از سوی اتحادیه اروپا بدون واکنش باشد.

کشورهای غربی و مخصوصا اتحادیه اروپا در یکسال گذشته هزینه‌ی سنگینی بابت این «جنگ تحمیلی» پرداخت کرده و پای جمهوری اسلامی هم در ایجاد این هزینه‌ها گیر است.

جمهوری اسلامی، حتی اگر رسما هم حامی یک طرف این جنگ ویران‌گر نباشد، کارت بازی مهمی برای فشار بر پوتین و معامله احتمالی بر سر اوکراین است.

ایران در کنار سوریه تنها کشورهایی هستند که در تهاجم روسیه به اوکراین جانب احتیاط را رها کرده و مسئولیت‌هایی را متوجه خود کرده‌اند. هفته گذشته وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، پس از مدت‌ها انکار، پذیرفت که پهپادهایی را اختیار روسیه قرار داده‌اند.

حمایت تمام قد اروپایی‌ها از معترضان، اگرچه مطابق تعهدات و مناسبات بین‌المللی، نمی‌تواند به‌منظور تغییر رژیم باشد، اما می‌تواند دست‌کم حامی پیامی جدی به جمهوری اسلامی و جمهوری روسیه است؛ پیامی که با پذیرای از چهره‌هایی سرشناس، برانداز و جنجالی خیلی زود به  مخاطب اصلی رسید و رئیس پارلمان نروژ آن‌را بی‌تعارف‌تر از بقیه زبان آورد؛«۴۴ سال رو کار بودید، دیگه بسه».