جمهوری اسلامی و «زنِ زیادی»!

صحبت‌های تازه رهبر جمهوری اسلامی در دیدار با جمعی از زنان، تحلیل‌های تازه‌ای را در بین برخی از گروه‌های سیاسی درباره وضعیت «حجاب اجباری» به وجود آورده است. این دسته از تحلیلگران معتقدند بخشی از صحبت‌های رهبر جمهوری اسلامی نشان از تغییر رویکرد نظام در مسئله حجاب اجباری زنان دارد. منظورشان آن بخش از صحبت‌های اوست که می‌گوید «آن کسانی که حجاب را به طور کامل رعایت نمی‌کنند، اینها را نباید متّهم کرد به بی‌دینی و ضدّانقلابی».

این تحلیلگران به این پرسش پاسخ نمی‌دهند که وقتی خامنه‌ای تنها یک جمله قبل از این اظهارات تاکید کرده: «حجاب یک ضرورت شرعی است؛ یعنی هیچ تردیدی در وجوب حجاب وجود ندارد؛ این را همه باید بدانند» اما درباره اجبار حجاب کلمه‌ای نگفته، چگونه تغییر در وضعیت را نتیجه می‌گیرند؟ به ویژه وقتی در گذشته بر اجبار حجاب تاکید کرده و هرگز سخنان پیشین خود را تغییر نداده است: «مسئله حجاب اجباری مطرح می‌شود… امام در مقابل یک منکر واضحی که به‌وسیله پهلوی و دنباله‌های پهلوی در کشور به وجود آمده بود، مثل کوه ایستاد، گفت باید حجاب وجود داشته باشد… آن کاری که در ملأ انجام می‌گیرد برای حکومتی که به نام اسلام بر سرِ کار آمده است تکلیف ایجاد می‌کند. حرام کوچک و بزرگ ندارد؛ آنچه حرام شرعی است نبایستی به‌صورت آشکار در کشور انجام بگیرد.» (۱۷ اسفند ۹۶)

تغییر صورت مسئله

هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که نظر رهبر جمهوری اسلامی و نگاهش به حقوق و جایگاه زنان تغییری کرده باشد. خامنه‌ای بارها پیش از این گفته بود که مهمترین وظیفه زنان را «مادری و همسری» می‌داند و در این نشست هم بر این موضوع تاکید کرده است که جایگاه رفیع زنان در جمهوری اسلامی تنها در خانه و خانواده تعریف می‌شود. می‌گوید مهمترین کار برای زنان شوهرداری و بچه‌داری است و با توصیفاتی رمانتیک مثل «گل، عطر خوشبو و هوای تنفس در فضای خانه» تلاش می‌کند تا صورت مسئله مطالبات زنان را تغییر دهد. او بی‌اعتنا به مجموعه حقوقی که زنان در زندگی مشترک زیر نظر قوانین جمهوری اسلامی از دست می‌دهند تنها به کارهای خانه اشاره می‌کند تا موضوع حجاب اجباری را هم به کار اجباری تغییر دهد؛ می‌گوید که نباید زن را مجبور به انجام دادن کار خانه کرد!

هویت «خانه‌داری» با پوشش رنگی!

در ابتدای این نشست خانم‌هایی هم که منطقا باید نماینده بخشی از زنان جامعه باشند سخنرانی کردند. رسانه‌های حکومتی در این میان روی سخنرانی خانم «پریچهر جنتی» مانور بیشتری دارند؛ خانمی که بدون پوشش چادر و با روسری رنگی در این مراسم حضور داشت. او خودش را خانه‌دار٬ نویسنده و فعال حقوق زنان معرفی کرده است. خامنه‌ای هم بعد از صحبت این خانم گفت: «این خانم گفتند من یک خانم خانه‌دار هستم، خب خیلی خوب است. اصلی‌ترین نقش یک زن از نظر اسلام همین نقش خانه‌داری است».
صفحه اینستاگرام خانم جنتی نشان می‌دهد که هرچند پوشش رایج زنان طرفدار سیاست‌های نظام را بر سر ندارد اما کاملا از سیاست‌های فرهنگی جمهوری اسلامی در زمینه خانه‌نشین کردن زنان، حجاب اجباری٬ فرزندآوری و … پیروی می‌کند. نوشته های او بیشتر در تقبیح فمنیست‌ها، رسانه‌های خارجی و تصویرهایی است که جهان مدرن از زنان نشان می‌دهد. این خانم وقتی در صدا و سیما هم ظاهر شد اعلام کرد که اول خودش را زنی خانه‌دار می‌داند تا رهبر جمهوری اسلامی هم بگوید هر فعالیتی برای زن  ذیل خانه‌داری تعریف می‌شود!

جایگاه زنان؛ همان که بود

خامنه‌ای از سوی دیگر در سخنرانی تازه‌اش بدون اشاره و توجه به ورزشکاران زن که بعد از مهسا امینی بدون حجاب اسلامی در میادین بین المللی ورزش ظاهر شدند تنها به زنان با حجاب اشاره می‌کند و می‌گوید: «دخترهای ما می‌روند در میدان‌های ورزشی، قهرمان می‌شوند، طلا می‌گیرند با حجاب اسلامی؛ کدام تبلیغ برای حجاب بهتر از این است؟ تعدادی از این خانم‌ها آمدند آن طلاهای‌شان را به بنده اهدا کردند».

او همینطور در بخشی دیگر، باز هم ندیده می‌گیرد زنانی را که در این مدت شجاعانه حجاب اجباری را کنار گذاشته‌اند، و سعی در مصادره زنانی دارد که در تعاریف دینی حجاب کمتری دارند و معتقد است که تبلیغ‌کنندگان مبارزه با حجاب اجباری «امیدشان به همین زنهایی بود که شما به آنها میگویند بدحجاب، همین‌هایی که حجاب نیمه‌کاره دارند که به‌کلّی کشف حجاب کنند نکردند».
این در حالی است که رسانه‌های داخلی از پلمپ مراکز تجاری و تفریحی در سراسر کشور به علت عدم برخورد با «بی‌حجابی» می‌دهند و روزی نیست که طرفداران نظام عکس‌هایی از زنان بی‌حجاب در جامعه را در فضاهای مجازی منتشر نکنند و خواستار برخورد با آنها نشوند.

در بخش دیگری از این دیدار، مهدیه سادات‌محور، فیلمساز، هم تندیسی را که برای «بهترین فیلم مستند شانزدهمین دوره سینما حقیقت» گرفته بود به رهبر جمهوری اسلامی تقدیم کرد که گویا روایتی است از مادری که «زندگی خود را علیرغم مشکلات فراوان وقف خانواده و فرزندان خود کرده است».

زن، بیرون از کادر جمهوری اسلامی، «زنِ زیادی» است. کادر جمهوری اسلامی، یعنی «ریحانه‌هایی که باید در خدمت همسر و فرزند باشند» و اگر هم افتخاری می‌آفرینند وقتی قابل تامل و توجه است که در راستای «اهداف نظام اسلامی»، تعریف نظام از خانواده و گسترش «حجاب و عفاف» باشد.

بر خلاف برخی تصویرسازی‌ها در فضای مجازی که سخنرانی اخیر رهبر جمهوری اسلامی را نقطه عطف و نشانه‌ای از عقب‌نشینی نظام در برابر مسائل زنان می‌داند اما تنها با تاملی کوتاه بر آنچه در همین نشست گفته شده و با توجه به حاشیه‌های آن کاملا مشخص است که نه جایگاه زنان در نگاه زمامداران نظام کوچکترین تغییری کرده و نه در مسئله اجبار حجاب و قانون‌های نوشته و نانوشته‌اش تغییری ایجاد شده است.