پهپاد و اعدام علیه برجام

زیتون– جیک سالیوان، زنگ خطر را نواخت. مشاور امنیت ملی کاخ سفید درباره‌ی ایران می‌گوید ممکن است جمهوری اسلامی به خاطر صدور پهپاد به روسیه، به عنوان شریک جرایم جنگی شناخته شود.

سالیوان که همراه با جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا به مکزیک سفر کرده بود، همچنین گفت که پهپادهای ایران در حمله‌ی روسیه به اوکراین، برای مقاصدی همچون کشتار غیرنظامیان و فرو بردن شهرها در سرما و تاریکی، مورد استفاد قرار گرفته است.

او، تنها چند ساعت پس از آن که درباره‌ی مشارکت جمهوری اسلامی در جرایم جنگی اظهار نظر کرد، در یک پیام توییتری، اعدام محمدمهدی کرمی و محمد حسینی را محکوم کرده و اعلام کرد که همراه با همه‌ی شرکای آمریکا در جهان، خواهان متوقف شدن اعدام معترضین ایرانی و پاسخگو کردن جمهوری اسلامی است.

سالیوان در ادامه به این گفته که در  سفر به اسرائیل و در دیدار با نتانیاهو، موضوع ایران مورد بحث قرار خواهد گرفت.

در سوی دیگر جهان غرب، آنالنا بربوک، وزیر خارجه آلمان، نیز دو بار درباره‌ی جمهوری سالامی موضع‌گیری کرد. بربوک ابتدا به اعدام اعتراض کرده و اعلام کرد که این اقداماتِ جمهوری اسلامی، آلمان را ترغیب می‌کند که همراه با اتحادیه‌ی اروپا، فشار بیشتری بر تهران اعمال کند.

وزیر خارجه آلمان در یک رشته تویت دیگر، اعلام کرده که به باور دولت متبوع او «قرار دادن نام سپاه پاسداران در فهرست سازمان های تروریستی از نظر سیاسی مهم و منطقی است». وی همچنین اعلام کرده که فهرست‌های تحریمی جدید، علیه افرادی که مسئول قتل، شکنجه و استبداد در ایران هستند، در راه است.

پیام روشن وزیر امور خارجه‌ی آلمان در همسویی با مشاور امنیت ملی کاخ سفید، در عین حال پالس مثبتی به دولت انگلیس است که از چندی پیش، به دنبال آن است که نام سپاه پاسداران را به فهرست «گروه‌های تروریستی» خود اضافه کند، اما می‌خواهد تمام جزئیات را در نظر بگیرد.

به موازات پیام‌های آمریکا، آلمان و انگلیس در مورد اقدامات خشونت‌آمیز جمهوری اسلامی، امانوئل ماکرون، رییس‌جمهوری فرانسه، نیز در دیدار با نخست‌وزیر ژاپن، اعلام کرده که همه باید با هوشیاری، وضعیت ایران و کره‌شمالی را ارزیابی کنند.

کاترین کولونا وزیر امور خارجه فرانسه نیز از دیگر دیپلمات‌های غربی است که اعدام‌های معترضین ایرانی توسط قوه قضائیه جمهوری اسلامی را محکوم کرده و بر اساس دستور او، کاردار سفارت ایران در پاریس، به خاطر اعدام و سرکوب مخالفین احضار شده است تا  از قافله احضار سفرای جمهوری اسلامی در  اروپا جا نماند.

درهم‌تنیدگی پهپاد، اعدام و برجام
مروری گذرا بر حرف‌ها و مواضع مقامات آمریکا و اروپا، نشان می‌دهد که در فضای بین‌الملل و بر صحنه‌ی دیپلماسی، موضوعاتی همچون نقش جمهوری اسلامی در جریان جنگ روسیه علیه اوکراین، اعدام معترضین دستگیرشده‌ی اعتراضات اخیر و تصمیم اعضای غربی برجام، در هم گره خورده‌اند. در روزهای اخیر، درست در شرایطی که مقامات ایرانی در مورد بازگشت به برجام به تناقض‌گویی افتاده‌اند، ایالات متحده تحریم‌هایی را علیه شرکت‌ها و افرادی وضع کرده که در کار تولید و انتقال پهپادهای ایرانی به روسیه هستند.

دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا موسوم به اوفک، افراد جدیدی را وارد لیست تحریم‌ها کرد. از جمله: سید حجت‌الله قریشی معاون وزیر دفاع و مسئول مذاکرات تحویل پهپادهای ایرانی به روسیه، قاسم دماوندیان، حمیدرضا شریفی تهرانی، رضا خاکی، مجیدرضا نیازی و ولی ارلانیزاده، همگی از اعضای هیئت مدیره شرکت صنایع هوایی قدس و همچنین نادر خون سیاوش، مدیر سازمان صنایع هوافضا و مسئول تامین‌ قطعات از شرکتهای بین‌المللی.

تحریم افراد مورد اشاره، نشان‌دهنده‌ی این موضوع است که موضوع مشارکت جمهوری اسلامی در جنگ روسیه علیه اوکراین، برای آمریکا چنان اهمیتی دارد که با نگرانی واشنگتن در قبال دیگر رویکردهای داخلی و خارجی جمهوری اسلامی، قابل مقایسه نیست.

ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که برخلاف ادعای مکرر مقامات جمهوری اسلامی، ساخت پهپادهای شاهد و دیگر پهپادهای تولید سپاه و وزارت دفاع، به هیچ وجه خودکفا نیست و ۵۲ قطعه از اصلی‌ترین قطعات پهپادهایی که جمهوری اسلامی به پوتین فروخته، ساخت شرکت‌هایی در آمریکا، سوئیس، کانادا، ژاپن، تایوان و چین بوده‌اند و احتمالا خرید این قطعات، به دست واسطه‌ها و شرکت‌های ثالث، با چند برابر قیمت، به بهانه دور زدن تحریم‌ها دلالان داخلی و خارجی را منتفع کرده است.

به این ترتیب، سپاه پاسداران و گروهی که در ایران آنها را دوستداران روسیه یا روسوفیل‌ها می‌خوانند، عملا ایران را وارد یک نزاع بین‌المللی سهمگین کرده‌اند که یک‌طرف آن روسیه است و طرف دیگر، اوکراین، غرب و اغلب کشورهای جهان !

در روزهایی که ترس و هراس از اعدام صدها جوان معترض ایرانی، آلودگی هوا، بحران اقتصادی و تورم کمرشکن، بر زندگی ایرانیان سایه افکنده، اعمال فشارها و تحریم‌های بین‌المللی جدید، می‌تواند شرایط را برای مردم سخت‌تر کند. به عبارتی دیگر، اگر جمهوری اسلامی به خاطر فروش پهپاد به روسیه و ایفای نقش در کشتار نظامیان اوکراین، به عنوان شریک جرایم جنگی تعریف شود، تحمل پیامدهای آسان نخواهد بود و می‌تواند انگیزه سه کشور اروپایی باقی‌مانده در برجام را برای فشردن «ماشه» افزایش دهد.

موضوع فروش پهپادهای ایران به روسیه و شریک شدن در جرایم جنگی در حالی برجسته شده که همسایه‌ی غربی ایران یعنی ترکیه، موضع متفاوتی اتخاذ کرده و با فروش پهپادهای پیشرفته به اوکراین، غرب را از خود راضی نگه می‌دارد و شراکت تجاری با روسیه را نیز متوقف نمی‌کند.