ازدواج کودکان در تهران به مرز هشدار رسید

زیتون-ثریا عزیزپناه، رییس هیات مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان در واکنش به آمار ۱۷ درصدی ازدواج دختران زیر ۱۸ سال در ایران با تاکید بر اینکه این موضوع جای بررسی دارد و اصلا آمار خوشحال کننده‌ای نیست، گفت:« اگرچه نگاه مسئولان ما بر تشکیل خانواده در جامعه است که به خودی خود امری مطلوب و پسندیده است، اما سنین زیر ۱۵یا ۱۸ سال دارای شرایط خاصی هستند که با توجه به پیچیدگی‌های جوامع کنونی نمی‌توانند؛ خانواده‌ای با کارکردهای مورد انتظار همچون همزیستی مسالمت‌آمیز، محیط مناسب برای پرورش کودکان و خانواده کارآمد که بتواند امور اقتصادی خود را ساماندهی کرده و توان حل مسئله داشته باشد را تشکیل دهد.»
ثریا عزیزپناه با تاکید بر اینکه ازدواج در این سنین نمی‌تواند، ازدواجی موفق باشد؛ خاطرنشان کرد:« توانمندی‌های کسب شده در این سنین در شرایط کنونی پاسخگوی نیازهای جامعه نیست و این کودکان نمی‌توانند؛ نقشی مثبت و کارآمد را به عنوان همسر یا والدین در خانواده ایفا کنند. اگر ازدواج میان دو همسن صورت گیرد؛ مشکلات خاص خود را دارد و چنانچه ازدواج با فاصله سنی زیاد باشد، یعنی دختر زیر ۱۵ یا ۱۸ سال با مردی بزرگسال و با فاصله سنی بالا ازدواج کند؛ تبعات و مشکلات دیگری را در پی دارد.»
این فعال حقوق کودک در گفتگوی با ایلنا ادامه داد:« امروزه شرایط به‌گونه‌ای است که مشکلات در حد خانوار باقی نمانده و به تمام سطوح جامعه منتقل می‌شود، لذا اگر خانواده‌ای دچار فروپاشی شود یا دچار آسیب‌های دیگر شود، بدون شک این مشکلات به جامعه منتقل شده و آسیب‌های دیگری ایجاد می‌کند و حتی ممکن است به تولید خشونت بیانجامد به عنوان مثال چنانچه این خانواده کودکانی داشته باشند؛ پس از فروپاشی آنها دچار مشکل خواهند شد.»
وی با تاکید بر اینکه در سنین زیر ۱۸ سال هنوز منطق رشد لازم را نداشته است، گفت:« بنابراین ممکن است؛ کودک در خانواده خشونت ورزیده یا مورد خشونت واقع شود. همچنین محرومیت از دیگر عواقب ازدواج در سنین کودکی است، زیرا این گروه از چرخه آموزش خارج شده و آموزش‌های کافی برای چرخاندن چرخ اقتصادی و اجتماعی کشور در آینده دریافت نمی‌کنند و فرصت‌هایی را که جامعه برای شهروندان ایجاد می‌کند از دست می‌دهند که این به معنای محرومیت است.»
عزیزپناه با اشاره به مخاطرات ارتباط زناشویی، بارداری و زایمان برای دختران زیر ۱۸ سال گفت:« در این سنین اندام‌های دختران رشد لازم برای پذیرا شدن این فرایند را ندارد. همچنین این گروه از کودکان از توانمندی و آموزش لازم برای مادر یا پدر خوب بودن برخوردار نیستند. ضروری است به صورت دقیق مشخص شود که ازدواج‌های در سنین کودکی بیشتر در کدام منطقه انجام می‌شود و مشخص شود که آیا آداب و رسوم عامل این پدیده است یا هزینه‌های معیشتی خانواده و یا باورهایی که براساس آن می‌خواهند دختران را از خطرات جامعه حفظ کنند.»
وی با بیان اینکه قوانین ما سن ۱۳ سالگی را برای ازدواج دختران در نظر گرفته‌اند، افزود:« حقیقت آن است که باتوجه به سازوکار جامعه ازدواج در این سن نمی‌تواند به تشکیل خانواده‌ای به سامان بیانجامد این موضوع زنگ خطر است و تناسب با شرایط جامعه ندارد. با این آمار باید منتظر آسیب‌های بیشتری در سطح خانواده باشیم، زیرا چنانچه که گفته شد؛ کودکان قادر نیستند خانواده‌ای سالم، کارآمد و با کارکرد مثبت بنا کنند.»
وی خاطرنشان کرد:« اگر کودک دچار آسیب‌هایی همچون تجربه زودهنگام جنسی، بارداری و زایمان زودهنگام یا تحمل خشونت از طرف همسر یا افراد خانواده وی شود به طور قطع این موضوع منتهی به آسیب‌های جدی می‌شود که براساس آن ممکن است؛ کودک‌همسر یا کودک‌مادر به خود یا دیگران آسیب‌های جدی وارد کند و این آسیب‌ها می‌تواند به سطح جامعه تسری یابد.»
این پژوهشگر اجتماعی با تاکید بر اینکه دولت ما در مقابل کودکان مسئولیت دارد، افزود:« دولت تعهد کرده که به تشکیل خانواده‌های کارآمد و نیز در فرزندآوری و فرزندپروری کمک کند، لذا تامین معیشت خانوار و آموزش کودکان مسائلی هستند که دولت موظف است به ساماندهی آن در خانواده‌هایی که تشکیل می‌شوند؛ کمک کند، اما وقتی ازدواج به سنین کودکی می‌رسد و ۱۷درصد ازدواج‌ها در این سن تشکیل می‌شود به صورت اتوماتیک‌وار باید منتظر آسیب‌های ناشی از این پدیده باشیم.»
ثریا عزیزپناه در ادامه گفت:« وقتی کودکی را وارد به ازدواج و تشکیل خانواده می‌کنیم؛ فشارها و مشکلات ناشی از آن زمینه‌ساز بسیاری از اتفاقات می‌شود؛ چنانکه مدتی پیش در یکی از شهرک‌های حاشیه‌ای مشهد دختری که در دوران کودکی وادار به ازدواج با مردی که بیش از ۳۰ سال از وی بزرگتر بود، شده بود به محض زندانی شدن همسر از او متارکه کرد و مدتی بعد زن و دو دختر ۳ و ۶ ساله وی که از همسر دوم او بودند، توسط پسری که از همسر اولش بود و نیز خانواده همسر اول به وسیله تبر به قتل رسیدند.»
عزیزپناه افزود:« از دولت انتظار داریم این موارد را بررسی کرده و از وقوع آن پیشگیری کند. مسئولان دولتی موظفند؛ وقتی از آمار ۱۷ درصدی ازدواج کودکان در کشور آگاه می‌شوند راجع به آمار و تبعات آن فکر کنند و بررسی کنند که تا چه میزان می‌توانند اطفال ناشی از چنین ازدواج‌هایی را که عمدتا بدسرپرست هستند، حمایت کنند.»
وی با بیان اینکه تعدادی کودک حاصل از ازدواج کودکان که رها شده‌اند، در اختیار سازمان بهزیستی است، گفت:« نقشه آسیب‌های ایران بسیار راحت‌تر از آنچه ما تصور می‌کنیم به دست می‌آید؛ اگرچه بدون این آمارها نیز به صورت روشن و واضح مشخص است که ازدواج در کودکی امری نادرست است و دولت وظیفه دارد عوامل آن را بررسی کرده و اجازه ندهد که چنین اتفاقی در این حجم گسترده در کشور رخ دهد.»
این پژوهشگر اجتماعی با اشاره به اینکه خطی از سنن و آداب و رسوم در ذهن همه ما جریان دارد، اظهار کرد:‌« در نگاه سنتی، ازدواج راه‌حل مسئله است و حتی برخی مسئولان نیز آن را توصیه می‌کنند.»
رییس هیات مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان با بیان اینکه ازدواج در کودکی در برخی‌ از استان‌های کشور به صورت یک فرهنگ رواج دارد که سیستان و بلوچستان در این زمینه رتبه اول را دارد، ادامه داد:« حتی تهران نیز از جمله استان‌هایی است که تعداد ازدواج دخترکان در آن هشداردهنده است. همچنین براساس آمار رسمی ثبت احوال کردستان سال گذشته ازدواج ۱۰ کودک زیر ۱۰ سال در این استان به ثبت رسیده است.»