آیت‌الله العظمی اِآی؛ هوش مصنوعی و آینده مرجعیت دینی

کاظم استاوی

۱ـ اگر تا دو دهه دیگر، انسان‌هایی برای «تقلید احکام شرعی» وجود داشته باشند، و اساساً تقلید در اموری شرعی، رخت از رخ دین نبسته باشد، لااقل، مراجعِ تقلیدِ انسانی به تاریخ فقه می‌پیوندند؛ و این شغل، از دنیایِ فانی به لقاءِ باقی عزیمت خواهد کرد.

چرا؟
با ظهور هوش مصنوعی، بسیاری از مشاغل نابود خواهند شد؛ که از جمله مهم‌ترین این مشاغل، شغل اجتهاد در ادیان الهی و غیرالهی است.
هر چند که ممکن است فقهای سنتی، در مقابل این رقیب قدرتمند خود، تقلا نمایند؛ و پیشاپیش، دست و پای او را ببندند تا او نتواند جایگاه ایشان را تقلیل یا تصاحب نماید.

بنابراین، بد نیست تا تأملاتی در وضعیت پیش‌روی برای «اجتهاد و تقلید» داشته باشیم.
.
2ـ برای تأملات «آینده پژوهی وضعیت فقاهت و اجتهاد»، توجه به چند مطلب ضروری است:

الف. اجتهاد
اجمالاً، تلاش برای یافتن دلیل و حجّت بر احکام شرعی را «اجتهاد» گفته‌اند؛ و «مجتهد» را شخصی دانسته‌اند که ملکه‌ای برای توانایی بر استنباط احکام شرعی پیدا نموده است.

به نظر می‌رسد که هوشی مصنوعی، بسیار بهتر از انسان، می‌تواند به ملکۀ اجتهاد نائل آید؛ و قدرت او در تجزیه و تحلیل و استخراج احکام شرعی، به مراتب  بیشتر از «عدۀ زیادی» از مراجع تقلید گذشته و حال خواهد بود.

ب. شرایط جایگاه مرجعیت تقلید
فقهای شیعی متأخر، به استناد ادله درون دینی، جدای از قوۀ اجتهاد، شرایطی را برای احراز مقام مرجعیت تقلید، لازم دانسته‌اند؛ که اجمالاً حدود هفت شرط است.
این شرایط به نسبت وضعیت هوش مصنوعی، در چند دسته قابل دسته‌بندی و تأمل است:
دسته اول: ۱) عقل؛ ۲) عدالت؛ ۳) برده نبودن.
هوش مصنوعی، همۀ این شرایط را دارا است؛ و فقهای معظم نمی‌توانند در این شرایط او، شک و شبهه‌ای «منطقی» وارد نمایند. مگر اینکه تعاریف جدیدی از این اصطلاحات ارایه نمایند، که این تعاریف، می‌تواند وضعیت خودِ ایشان را نیز، متزلزل نماید.

دسته دوم: ۴) بلوغ؛ ۵) ایمان؛ ۶) مرد بودن.
این دسته شرایط، نسبتی با «انسان بودن» دارند؛ و چون هوش مصنوعی، انسان نیست، نسبت این صفات برای وی، مهمل و بی‌معنی است؛ همان گونه که توقع صفت خنده برای سنگ، خنده‌دار است.
بنابراین، پاشنه آشیل احراز مقام مرجعیت تقلید برای هوش مصنوعی، انسان نبودن اوست.
پس اگر لازم ندانیم که مرجع تقلید انسان باشد، مسیر تثبیت مقام مرجعیت تقلید برای هوش مصنوعی هموار می‌گردد.

دسته سوم: ۷) اعلمیت.
گفته شده که اعلمیت برای مرجع تقلید، از سه راه قابل اثبات است: «یقین شخص مقلّد»، «شیوع و شهرت یقین‌آور» و «گواهی دو عادل آگاه و خبره (در صورتی که گواهی دو عادل آگاه دیگر با آن معارض نباشد)».

به نظر می‌رسد که به زودی، بسیار بدیهی خواهد شد که هوش مصنوعی، جایگاه اعلمیتِ فوق العاده‌ای نسبت به دیگر مراجع تقلیدِ انسانی، خواهد داشت.

۳ـ نتیجه این که، از آنجایی که  فتوای مجتهدِ مطلق، بر دیگران حجّت است؛ و مردم می‌توانند در تقلید از احکام شرعی به او رجوع نمایند؛ به نظر می‌رسد که اگر الزامی بر انسان بودن مرجع تقلید نداشته باشیم، با توجه به مقدمات اجمالی که گذشت، هوش مصنوعی می‌تواند به مقام مرجعیت دینی نائل آید؛ و آینده جهان را، متأثر از فتواهای شرعی خود قرار دهد.

*کانال نویسنده

تلگرام
توییتر
فیس بوک
واتزاپ

5 پاسخ

  1. درود یاران جان
    گمان ندارم هیچ هوش مصنوعی باشد که آینده و اعتبارخود را در نظر
    نگیرد وچرت وپرت هایی را که خیلی زود باعث بی آبرویی ونشانی از
    کم هوشیش باشد را اعلام کند .مگر آن که حقه بازی ها و دیوانگی هم
    به آن هوش اضافه شود که قبولش به آن دستگاه مشگل است چرا که
    با بنیان هوش وذکاوت در تضاد است .مگر میشود منطق وبی منطقی را
    در یک جا جمع کنیم ؟کافی است ببینید این جماعت در طی ده سال با
    اعتبار وآبروی ساخته شده از زمان صفویه تا ۱۳۵۷ چه کردند وچه بلایی
    سر آن آوردند که به عمامه پرانی آشکار ۱۴۰۱ رسید یم.آی تی مگر افسانه
    ومتل را قبول می کند؟

  2. در این که هوش مصنوعی، سبب حذف بسیاری از مشاغل خواهد شد تردیدی نیست. بنابراین، اگر به زعم شما، هوش مصنوعی سبب حذف مرجعیت دینی شود، به طریق اولی، سبب حذف نویسنده گان سفارشی سایت ها و کانال ها و خزعبلاتی که سرهم می کنند خواهد شد کما این که هم اکنون برخی مقالات به ظاهر علمی و پایان نامه و تزها هم هم اکنون با هوش مصنوعی نوشته می شود. راستی این مقاله با کمک هوش مصنوعی نوشته نشده است؟

  3. مطمئن باشید این آیت‌الله AI فرمان کشتارها و اعدام‌های عظیمی را صادر خواهد کرد و روی داعش و طالبان را سفید خواهد کرد. کافیست آیات سوره توبه و وضعیت کنونی اعتراضات مردم را به خوردش بدهند تا سال ۱۳۹۶ یا ۱۳۹۹ بزرگتری را شاهد باشیم. جنگ با آمریکا و اسرائیل هم‌ قطعی خواهد بود.این بار ترس و ملاحظه‌ای هم در کار نخواهد بود چون کامپیوتر این چیزها را درک نمیکند. شاید آن وقت اجبار متوجه شوید که مشکل از نرم‌افزار اصلی اسلام است،نه در سطح سخت‌افزاری و مجری انسانی.

  4. هوش مصنوعی نمی تواند جایگزین هوش ذاتی پنهان آخوندی شود! چرا؟ چون آخوندها مثل دیگر کاسبان و تجار و ……از هوش خود بهره می برند تا همچنان عوام را در جهل و حماقت نگه دارند! اگر عوام خود را از این سلطه آخوندی و غیر آخوندی نرهانند هوش مصنوعی کاری نمی تواند بکند!شاید هوش مصنوعی آلت دست سیستم امپریالیستی و نظام سرمایه داری برای تحمیق و جهل بیشتر مردم نیز بشود تا بیشتر آن ها را سرکیسه کنند!

دیدگاه‌ها بسته‌اند.

رسانه‌های گوناگون و برخی “کارشناسان” در تحلیل سیاست‌های آینده ترامپ در قبال حاکمیت ولایی، به‌طور مکرر از مفهوم “فشار حداکثری” (Maximum Pressure) استفاده می‌کنند. این اصطلاح شاید برای ایجاد هیجان سیاسی و عوام‌فریبی رسانه‌ای کاربرد

ادامه »

حدود هفده سال پیش و در زمان جدی شدن بحران هسته‌ای، در تحریریه روزنامه بحثی جدی میان من و یکی از همکاران و دوستان

ادامه »

بی‌شک وجود سکولاریسم آمرانه یا فرمایشی که توسط پهلوی‌ها در ایران برقرار‌شد تاثیر مهمی در شکل گیری و حمایت گسترده

ادامه »