سه کشور ترکیه، مصر و پاکستان همواره سرزمین کودتاگران بوده است.
کشور ترکیه در پنجاه سال گذشته هم شاهد چندین کودتا بوده که باعث سرنگونی چهار دولت منتخب شده است.
اولین کودتا در سال ۱۹۶۰ بود که
در دوم مه سال ۱۹۶۰ یک کودتای نظامی که خونین نبود، صورت گرفت و افسران و دانشجویان کالج های نظامی در استانبول و آنکارا آن را رهبری کردند. که دراین میان، سوم ماه مه فرمانده نیروی زمینی ارتش خواستار اصلاحات سیاسی شد و پس از آنکه به تقاضاهایش پاسخ داده نشد از سمت خود استعفا کرد. رهبران کودتا یک کمیته ۳۸ عضوی وحدت ملی تشکیل دادند و فرمانده نیروی زمینی ارتش ریاست آن را برعهده گرفت. از ۶۰۱ نفری که محاکمه شدند ۴۶۴ نفر مجرم شناخته شدند. سه نفر از وزیران سابق از جمله نخست وزیر آدنان مندرس اعدام شدند و ۱۲ نفر دیگر از جمله جلال بایار، رئیس جمهوری ترکیه حکم اعدامشان به حبس ابد کاهش یافت.
ده سال بعد یعنی در سال ۱۹۷۰ دومین کودتا
پس از چند ماه اعتصاب و درگیری های خیابانی میان چپگرایان و ناسیونالیست ها ارتش به دولت هشدار داد که نظم را برقرار کند. چندماه بعد سلیمان دمیرل نخست وزیر ترکیه از سمت خود کناره گیری کرد. ائتلافی از سیاستمداران محافظه کار و تکنوکرات ها زیر نظر ارتش تصمیم گرفتند نظم را برقرار کنند. حکومت نظامی در چند استان اعمال شد و تا سپتامبر ۱۹۷۳ نیز ادامه یافت.
باز هم در سال بعد از کودتای دوم یعنی در سال ۱۹۸۰ سومین کودتا
در ۱۲ سپتامبر ۱۹۸۰ ارتش تحت رهبری تیمسار کنان اورن کودتا کرد. این کودتا پس از بازگشت یک رشته درگیری های خیابانی میان چپ ها و ناسیونالیست ها صورت گرفت. سیاستمداران مطرح بازداشت شدند و پارلمان، احزاب سیاسی و اتحادیه های کارگری منحل شدند. قانون اساسی نیز به حالت تعلیق در آمد.
کودتای چهارم هفده سال بعد از کودتای سوم روی داد که در این کودتا
در ۱۸ ژوئن ۱۹۹۷ نجم الدین اربکان نخست وزیر ترکیه که مخالفانش او را خطری برای نظام سکولار کشور می خواندند تحت فشار ارتش، تاجران و قوه قضاییه و دیگر سیاستمداران کناره گیری کرد. ژنرال ها سپس خود را مجبور یافتند که برای حمایت از نظام سکولار اقدام کنند.
در این میان کشور ترکیه شاهد کودتاهای نافرجامی نیز بود و طی چند سال اخیر شاهد سه کودتای نافرجام بود ، که می توان به کودتایی نافرجام که در سال ۲۰۰۷ روی داد اشاره نمود
در یک عملیات ، پلیس در یک خانه در استانبول مقادیری مواد منفجره پیدا شد. صدها نفر برای آنچه تلاش برای کودتا علیه رجب طیب اردوغان که آن زمان نخست وزیر ترکیه بود خوانده شد، محاکمه شدند و ۲۷۵ افسر، روزنامه نگار و وکیل نیز مجرم شناخته شدند. اردوغان که ابتدا از محاکمه این افراد دفاع می کرد بعدا پلیس و دادستان ها را متهم کرد که عضو گروه مذهبی فتح الله گولن هستند که در آمریکا زندگی می کند. فتح الله گولن این امر را تکذیب کرد.
کودتای نافرجام دوم نیز در سال ۲۰۱۰ روی داد که
یک روزنامه، از طرح کودتای سکولارها در ترکیه خبر داد و گفت که این طرح مربوطه به سال ۲۰۰۳ است و هدف آن ایجاد هرج و مرج اجتماعی علیه حزب اسلام گرای عدالت و توسعه در ترکیه است. در سال ۲۰۱۲ دادگاهی ۳۰۰ نفر از ۳۶۵ متهم را محکوم و زندانی کرد. دو سال بعد همه محکومان آزاد شدند. دادگاه قانون اساسی حکم داده بود که حقوق این افراد رعایت نشده بود. دوباره طرفداران گولن مسئول این پرونده شناخته شدند اما گولن آن را تکذیب کرد.
و آخرین کودتا نافرجام هم در شامگاه جمعه روی داد که در کمتر از ۲۴ به شکست انجامید.البته این اولین بار که مردم ترکیه برای مقابله با کودتاگران به خیابان ها ریختند.
که در این کودتایی نافرجان که کودتاگران نتوانستند مناطق حساس را تسخیر کنند و نتوانستند سران ارتش را با خود همراه و همداستان کنند.برخوردهای آنها هم البته بسیار نرم تر از انتظارها بود. آنها بر خلاف کودتاگران پیشین کمتر قاطعیت و خشونت از خود نشان دادند.
از جمله عوامل موثر در کودتایی روز گذشته را می توان به عوامل زیر اشاره نمود
۱- اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ترکیه، که در پی بحران هایی منطقه ای و سیاست هایی اشتباه آقایی اردغان در کشور که باعث دو قطبی شدن جامعه این کشور شده اشاره کرد.که باعث نارضایت عمومی در جامعه شده و این کشور را دوچار یک دوگانگی و فضایی دو قطبی کرده است
۲- سیاست هایی اشتباه و انحصار طلبی اقای اردغان و حذف دوستان و دشمنان برای کسب اقتدار کشور در اختیار خود
۳- کودتا خیز بودن کشور ترکیه و ریشه داشتن کودتا و فرهنگ کودتا در این کشور
۴- مسئله دیگر، مسئله کرد هاست که دولت طی سالیان اخیر به بهانه حملات تررویستی سعی در حذف این گروه اتخاذ کرده
۵- درگیری هایی بین المللی از جمله به عضویت در اتحادیه اروپا و هجوم اوارگان و پناهجویان سایر کشور ها
۶- مداخلات بین المللی از جمله، حمله ترکیه به جنگنده روسیه و شروع یک تنش منطقه ای از سوی دو کشور و ایجاد سپر دفاع موشکی ناتو
۷- حمایت دولت ترکیه از گروه هایی مخالف بشار ارسد و ایجاد مامن امن برای حرکت هایی جنگجویان داعش و عبور کاروان هایی این گروه تررویستی
۸- چرخش همه جانبه دولت ترکیه نسبت به دولت اسرائیل
۹- افزایش حملات تررویستی و ایجاد یک فضایی رادیکال در جامعه از جمله حمله هفته گذشته به فرودگاه این کشور
این مطلب صرفاً بیانگر دیدگاه خوانندگان زیتون است. مطالب این ستون غالباً بدون اصلاح و ویرایش منتشر می‌شوند. شما هم می‌توانید مطالب خود را به زیتون ارسال کنید. تماس با ما
