فرار به جلوی «اطلاعات سپاه»

هفته‌ای از تهدید رئیس سازمان اطلاعات سپاه پاسداران نگذشته، خبر رسید که مدیرعامل معزول بانک ملت و معاون بین‌الملل وی توسط سازمان اطلاعات سپاه بازداشت شده‌اند.

۲۲ تیرماه بود که حسین طائب، رییس سازمان اطلاعات سپاه اعلام کرد که «پرونده مفاسد اقتصادی کلان کشور در دستورکار سازمان اطلاعات سپاه است.» طائب ـ که شنیده‎‌های متعدد و اتهامات گوناگونی علیه وی وجود دارد ـ از موضع «مدعی‌العموم» گفته بود که «مسئولین اجرایی کشور از جمله دستگاه قضایی بدون اغماض باید با متخلفین برخورد و گزارش این تخلف را به مردم منعکس کند زیرا در احقاق حقوق ملت، هیچ تعارفی با کسی وجود ندارد.»

یک نکته‌ی به‌ظاهر حاشیه‌ای اما مهم در اظهارنظر رییس تندرو سازمان اطلاعات سپاه این بود که وی «دانستن» را «حق طبیعی مردم» توصیف کرده، و دغدغه‌دار «آگاهی مردم» شده بود. طائب درحالی چنین ادعایی را مطرح کرده بود که زیرمجموعه‌ی امنیتی ـ اطلاعاتی وی (سازمان اطلاعات سپاه) سال‌هاست که یکی از مهم‌ترین بازوهای سرکوب در جمهوری اسلامی به‌شمار می‌آید.

از توقیف فله‌ای مطبوعات در بهار ۱۳۷۹ تا بازداشت فله‌ای نیروهای ملی ـ مذهبی در زمستان همان سال و بهار ۱۳۸۰، و از سرکوب دانشجویان تا احضار و ارعاب و بازداشت روزنامه‌نگاران مستقل و منتقد، و از این همه تا دخالت مستقیم و مشارکت فعال و همه‌جانبه در کودتای انتخاباتی ۱۳۸۸ و سرکوب خونین اعتراض‌های مدنی میلیون‌ها شهروند معترض به تقلب معنادار و موثر، در کارنامه سازمان اطلاعات سپاه جلوه‌گری می‌کند.

طائب و یارانش اما ظاهرا به این همه بسنده نکرده‌اند؛ در اوج بحث فیش‌های حقوقی نامتعارف، حالا سازمان اطلاعات سپاه دغدغه‌دار «فساد اقتصادی کلان» در کشور شده، و کار را با بازداشت دو مدیر ارشد بانک ملت کلید زده است.

طائب و اطلاعات سپاه درحالی مدعی پیگیری مفاسد اقتصادی کلان در کشور شده‌اند و از حق مردم برای دانستن می‌گویند که هنوز گزارش مستند و موثق و همه‌جانبه و دقیقی از ابعاد دخالت سپاه در اقتصاد وجود ندارد. داده‌های پراکنده‌ی گوناگون در این حوزه (دخالت سپاه در اقتصاد) نیز، جملگی حیرت‌برانگیز و موجبی برای طرح پرسش‌های پرشمار است.

به‌عنوان یک نمونه، و در رابطه با ابعاد فعالیت‌های اقتصادی قرارگاه خاتم‌الانبیاء، در اردیبهشت ۱۳۸۷، فرمانده‌ی سابق سپاه پاسداران، ‏اعلام کرد که «قرارگاه خاتم‌الانبیاء حدود ۱۳۰۰ پروژه را در بخش‌های مختلف عهده‌دار شده است.»

همان هنگام، نماینده ولی فقیه در سپاه تصریح کرد که این قرارگاه «تا به حال بیش از ۱۵۰۰ پروژه را در دستور کار ‏داشته… و امروز هم بیش از ۴۰۰ پروژه را در دست اقدام دارد.»

فرمانده‌ی وقت قرارگاه خاتم‌الانبیاء نیز اعلام کرد که این نهاد اجرای بیش از ۲۵۰۰ طرح عمرانی را در حوزه‌های مختلف (ازجمله آب، سدسازی، پالایشگاه، نیروگاه و خطوط گاز، زیرساخت‌های ریلی و جاده‌ و آزادراه) برعهده دارد. طرح‌هایی که هزاران میلیارد تومان را در خویش می‌بلعید.

گستردگی قرارگاه خاتم‌الانبیاء و شدت دخالت آن در اقتصاد کشور، وقتی در کنار اقدامات بنیاد تعاون و اسکله‌های دراختیار سپاه و شرکت‌های وابسته به این نهاد نظامی ـ امنیتی، ارزیابی شود، حکایت پیچیده‌تر می‌شود.

بنیاد تعاون یکی از زیرمجموعه‌های معظم سپاه محسوب می‌شود که در حوزه بورس و بانکداری فعالیت می‌کند و سهام‌دار اصلی فهرست مطول و قابل توجهی از شرکت‌های مهم و بانک‌هاست. این بنیاد یکی از پنج هلدینگ بزرگ و اصلی اقتصاد ایران محسوب می‌شود.

حکایت اسکله‌های سپاه نیز هرچند پنهان نیست اما ابعادش هنوز نامشخص است. مهدی کروبی در زمان ریاست بر مجلس ششم اعلام کرد که سپاه ۶۰ اسکله غیرمجاز در جنوب کشور ایجاد کرده؛ محمدباقر قالیباف در سال ۱۳۸۳ و در مقام رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز از فعالیت ۳۷ اسکله غیرمجاز خبر داد؛ دولت احمدی‌نژاد در سال ۱۳۸۵ از وجود ۲۴ اسکله غیرمجاز در کشور سخن گفت؛ و بعدتر در انتهای عمر دولت وی، معاون ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز تعداد اسکله‎هایی را که تحت نظارت نهادهای دولتی نیستند ۱۶۷ مورد اعلام کرد.

این فهرست پایانی ندارد؛ شرکت‌ها و افرادی که در سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند تحریم‌ها را دور بزنند یا از تحریم‌ها به نفع افزایش قدرت و ثروت خود، کام‌جویی کرده‌اند؛ کسانی‌که در پروژه‌های موشکی و هسته‌ای جمهوری اسلامی، و با سودجستن از جایگاه دلالی و واسطه‌گری، کاسبی و پورسانت‌گیری کرده و بار خود را بسته‌اند؛ آنهایی که بازار ارز را سال‌هاست از حضور خود متأثر کرده‌اند و بر تعداد صفرهای حساب‌های ارزی خود و خویشان خود افزوده‌اند؛ و آنانی که زیر پوشش تأمین امنیت نظام، دارایی‌های شخصی خود را با هزار حیله افزایش داده‌اند؛  موارد مشابه، کم نیستند.

این‌چنین، و عطف به فقدان دستگاه قضایی مستقل و منصف و شجاع، بعید است هیچ شهروند منصف و آگاهی انتظار داشته باشد که روزی، یکی از وابستگان سپاه و اطلاعات سپاه، بازداشت شود و میزان سوء‌استفاده‌ و کام‌جویی وی از اقتصاد رانتی و بیمار ایران، علنی و اعلام شود.

سخن گفتن رییس سازمان اطلاعات سپاه از برخورد با فساد اقتصادی و نیز حق مردم ایران برای دانستن، به طنزی تلخ شبیه است. طنز اسفناکی که مورد تأیید شخص اول نظام است. این، رهبر جمهوری اسلامی است که طائب را بر صدر سازمان اطلاعات سپاه نشانده، و گزارش‌های وی و همکارانش را مرجع موثق سخنان و تحلیل‌ها و اقدامات خود کرده است.

۲۰ ماه پیش، حسن روحانی در دومین سال رییس جمهوری‌اش، و در سخنی بسیارمهم، تاکید کرد: «اگر اطلاعات، تفنگ، پول، روزنامه، خبرگزاری و دیگر مظاهر قدرت در یک نهاد جمع شود، ابوذر و سلمان هم باشد، فاسد می‌شود.»

امروز، و درحالی‌که روحانی آخرین سال ریاست خود بر قوه مجریه را سپری می‌کند و زیر فشار پیوسته و روزافزون حملات و تبلیغات اقتدارگرایان درباره‌ی فیش‌های حقوقی نامتعارف و نجومی قرار دارد، شاید یکی از اقدامات موثر وی برای کاستن از این فشار، شفاف‌سازی وی درباره‌ی نقش سپاه در اقتصاد رانتی باشد.

اگر روحانی جسارت و شجاعت به‌خرج دهد، آنگاه این حمله‌ی وی نه تنها بهترین دفاع خواهد بود، بلکه بار دیگر، برای بخش بسیارمهمی از ایرانیان مشخص خواهد شد که تمامیت‌خواهان و سرکوب‌گران و کودتاچیانی چون طائب، به چه میزان باور دارند که «دانستن حق مردم است.»