«زیتون» در گفتگویی با دکتر احمد شیرزاد، استاد دانشگاه و فعال سیاسی اصلاح طلب از وی درباره دلایل و نتایج برگزاری این دادگاه پرسید. متن کامل این گفتگو از پی می‌آید:
آقای دکتر شیرزاد، شاید بتوان گفت در تاریخ جمهوری اسلامی برخورد جدی با این نوع تجمعات یا به اصطلاح «حرکات خودجوش» اصول‌گرایان تندرو، اگر نگوییم بی‌سابقه، بسیار کم سابقه بوده، به نظر شما این بار چه چیزی آنها را به میز محاکمه کشاند؟
ببینید، ما سابقه برخوردهای پراکنده ای را با تندروها در سال‌های پیش از این و بالاخص در دوره اصلاحات هم داشتیم. یک مثال آن در همین اصفهان، ما گروه فشار بسیار تندرویی را داشتیم که سرخود در اصفهان دست به تعرض به توریست‌ها می‌زدند و حتی در نماز جمعه این کار را می‌کردند که موجب وهن نماز بود، این گروه که گروه معروفی هم بودند در همان زمان با پیگیری‌های استانداری و دولت به محاکمه کشیده شدند، هر چند حکم‌های سبکی برای آنان صادر شد اما نفس این عمل کار مثبتی بود و هست. این محاکمه که برای متعرضین به سفارت عربستان سعودی در حال برگزاری است و مواردی مانند آنچه که در اصفهان اتفاق افتاد، حداقل این اثر مثبت را دارد که این پیاده نظام آجر بدست می‌فهمند که همیشه داستان به این شکل پیش نمی‌رود که آنها بعد از پایان کار با سلام و صلوات به خانه بروند و باید بدانند که وقتی در این حد آبروریزی می‌شود و به منافع ملی آسیب می‌رسد تنها خواهند ماند.
با ارجاع به اظهار نظر آقای روحانی می‌دانیم که ایشان پیگیر این محاکمه بودند و این افراد و آمران این حرکت را ملزم به پاسخگویی دانسته‌اند، به نظر شما این پیگیری در به محاکمه کشاندن این افراد موثر بود؟
گاه این استدلال را می‌شنویم که این افراد فرزندان انقلاب هستند و نباید آنها را رنجاند اما قضات باید به این نگاه کنند که در این سو آبروی ملتی خدشه دار شده و منافع آن به خطر افتاده و باید به آن رسیدگی کنند
واقعیت این است که میزان خسارت وارده در این فقره بسیار زیاد بود؛ لطمه‌های اقتصادی سیاسی فراوانی وارد آمد. این تندروی‌های داخلی میدان را برای اقدامات منفی و نامدبرانه عربستان گشود و ما را به نوعی خلع سلاح کرد. جنگ نفتی که با دادن این بهانه به دست عربستان به راه افتاد خسارت بزرگی بود و دهها میلیارد تومان هزینه به بار آورد و در عرصه سیاسی موجب سرافکندگی کشور ما شد. به طوری که در کنفرانس اسلامی کشورهایی که همیشه طرفدار ما بودند در بهترین حالت سکوت کردند و گروهی حتی بر علیه ما رای دادند. خب مشخص است که وظیفه دولت در این شرایط دفاع از منافع ملی تعریف شده و وقتی دفاع از این منافع در گرو رسیدگی قضایی جدی به این مورد در داخل کشور باشد، دولت بنابر وظیفه ذاتی خود پیگیر آن خواهد بود. برای این کار هم باید نیروهای خود را از وزارت اطلاعات تا وزارت کشور در همکاری نزدیک با قوه قضائیه قرار دهد تا در عین حفظ استقلال قوه قضائیه و احتراز از صدور حکم سیاسی، بتواند با نتیجه به دست آمده، با دست پر به دفاع از منافع ملی بپردازد.
محسنی اژه ای در کنفرانس مطبوعاتی اخیر خود اعلام کرد که :«حمله‌کنندگان به سفارت عربستان سعودی به دلیل «خشمی» که از اقدامات حکومت این کشور و حادثه منا داشتند، می‌توانند مشمول تخفیف در مجازات شوند» آیا این به معنی سیاسی و یا شاید احساسی کردن روند دادرسی و صدور حکم نخواهد بود؟
این اظهار نظر از سوی ایشان به عنوان یک قاضی باسابقه در کشور که سالها به این کار پرداخته و انواع احکام از اعدام تا احکام سبک تر را صادر کرده خیلی عجیب و ناشنیدنی است. همیشه افرادی هستند که مثلا بر اثر خشم آدم می‌کشند و این بدان معنی نیست که قانون نباید درباره آنها اجرا شود و این به هیچ عنوان تبرئه‌کننده نیست. این کار اتفاقا به نوعی اثر عکس خواهد داشت و بازدارنده نیست. قضات نباید به این قبیل مسائل احساسی و گاه نزدیکی دستگاه فکری خود به افرادی که مرتکب جرم شده اند توجه کنند. گاه این استدلال را می‌شنویم که این افراد فرزندان انقلاب هستند و نباید آنها را رنجاند اما قضات باید به این نگاه کنند که در این سو آبروی ملتی خدشه دار شده و منافع آن به خطر افتاده و باید به آن رسیدگی کنند.
حال با توجه به این اظهارات٫ پیش‌بینی شما درباره حکمی که صادر خواهد شد چیست؟
حقیقت این است که من گمان نمی‌کنم باید منتظر احکام سنگین و متناسب با میزان خسارت وارد شده باشیم. احتمالا احکامی سبک و قابل خرید صادر خواهد شد. در حالی که با توجه به میزان خسارات وارده حتی می‌توان حکم «باغی» را درباره این افراد صادر کرد. ما در موارد مشابهی در سال‌های اخیر حتی با موارد اتهامی سبک‌تر در سال ۸۸ دیدیم که احکام سنگینی صادر شد. پس حالا که افرادی دست به «تخریب منافع ملی» زده اند طبعا باید انتظار بیشتری داشته باشیم. علاوه بر آن انتظار شفافیت راجع به عاملان و آمران این حرکت نیز وجود دارد. هم کسانی که آن را هدایت کردند و هم کسانی که به نوعی در اظهارنظرهای خود این افراد را تحریک کردند نیز باید در دادگاه علنی در پیشگاه قانون پاسخگو باشند.
کسانی در ایران هستند که گمان می‌کنند از طرف امت اسلامی وکالت دارند که در واکنش به هر اتفاقی در یک گوشه دنیا به سفارتی حمله کنند
متناسب با نتیجه دادگاه به نظر شما تاثیر این حکم بر روی روابط دیپلماتیک ایران و عربستان چه خواهد بود؟
مشخصا اگر احکامی سبک و در حد رفع تکلیف صادر شود برداشت دیپلمات‌ها ناظر این خواهد بود که این جریان مطمئنا حمایت‌گرانی در داخل ایران داشته و بنابراین دادگاه تاثیر مثبتی بر بازسازی این روابط دیپلماتیک و جبران خسارات نخواهد داشت. اما هر چه محاکمه واقعی‌تر باشد دامان جمهوری اسلامی بیشتر شسته خواهد شد.
در نهایت از نگاه شما برگزاری چنین محاکمی می‌تواند نقطه پایانی به حمله تندروهای ایران به سفارت کشورهای دیگر باشد یا به عبارت بهتر دیگر کسی از دیوار سفارتی بالا نخواهد رفت؟
من پیش از این هم گفتم، نفس این عمل یعنی برگزاری دادگاه در هر سطحی مثبت است اما متاسفانه گمان نمی‌کنم بازدارندگی کافی را برای عدم تکرار این اتفاق داشته باشد. چرا که کسانی در ایران هستند که گمان می‌کنند از طرف امت اسلامی وکالت دارند که در واکنش به هر اتفاقی در یک گوشه دنیا به سفارتی حمله کنند. این فقط با اظهارنظر و رد صریح و رسمی این حرکت از سوی همه کسانی که رهبری این جریان را برعهده دارند، اتفاق خواهد افتاد. به این معنی که همه جریاناتی که در داخل داعیه‌دار رهبری جامعه اسلام هستند به صراحت بگویند که حرکاتی از این دست به منافع ملی آسیب میزند.
به عنوان مثال شما اظهار نظر آیت الله خامنه ای را در این مورد موثر می‌دانید که گفته بودند: «به صرف اینکه قضیه‌ای مثل سفارت عربستان و سفارت انگلیس پیش بیاید که کاری بسیار بد و به ضرر کشور و اسلام است، این را بهانه نکنند که جوانان مؤمن را مورد تهاجم قرار دهند.»
بله اظهاراتی از این دست در کنترل این جریان می‌تواند کاملا موثر باشد به شرط اینکه کسانی فکر نکنند که از نظرات رهبری بیش از خودشان اطلاع دارند و به اصطلاح خودشان« نقبی در دل » ایشان دارند و بر اساس برداشت های خود اظهار نظر صریح رهبری را که می‌گوید این حرکت به ضرر ایران است را بازتفسیرنکنند.
۱۳ آبان در تاریخ جمهوری اسلامی روز مهمی است؛ نه از آن جهت که سفارت…
در تحلیل سیاسی و روانشناختی دیکتاتوری، مسئله مقصر دانستن پذیرفتگان دیکتاتوری به عنوان افرادی که…
امروز یکم نوامبر، روز جهانی وگن است؛ این روز، یادبودِ تمام دردمندی‌ها و خودآگاهی‌هایی است…
درآمد در این نوشتار به دو مطلب خواهم پرداخت. نخست، تحلیلی از عنوان مقاله و…