تلنگری تاریخی به آن‌ها که سکوت می‌کنند

زیتون- سینا پاکزاد: فایل صوتی دیدار ۲۸ سال پیش آیت‌الله حسینعلی منتظری با گروهی که متولی اعدام‌های سال ۱۳۶۷ بودند در نوع خود یک سند تاریخی منحصر به فرد است. در این فایل صوتی آیت‌الله منتظری به صریح‌ترین شکل ممکن از روند اعدام‌ اعضای سازمان مجاهدین خلق انتقاد می‌کند و آن را بزرگ‌ترین جنایت جمهوری اسلامی می‌‌نامد. طبق اطلاعیه‌ای که بیت‌ این مرجع فقید شیعه همراه فایل انتشار داده است در  آن جلسه حسینعلی نیری (حاکم شرع وقت)، مرتضی اشراقی (دادستان وقت)، ابراهیم رییسی (معاون وقت دادستان) و مصطفی پورمحمدی (نماینده وقت وزارت اطلاعات در زندان اوین) حضور داشتند و تاریخ آن ۲۴ مرداد ۱۳۶۷ بوده است.

بی‌خوابی از ظلم

لحن آیت‌الله منتظری نمایانگر خشم و نگرانی است و او در چند جای صحبت‌های خود عنوان می‌کند که به دلیل خبرهایی که از «‌قتل عام»‌ها به گوشش رسیده٬ به راحتی نمی‌تواند بخوابد. ‌ایت‌الله بر مسوولیت اخلاقی خود و احساس تکلیف شرعی‌اش در هشدار نسبت به این اعدام‌ها انگشت تاکید می‌گذارد و مخاطبانش در آن جلسه که عاملان کشتار بود‌‌ه‌اند  را به پرسش می‌گیرد که با این کار چگونه در روز قیامت جواب پس خواهند داد؟

آیت‌الله منتظری به نقش سید احمد خمینی فرزند آیت‌الله خمینی به عنوان یکی از آمران اصلی اعدام‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید که او اجازه نمی‌دهد خبرهای مربوط به این اعدام‌ها به گوش آیت‌الله خمینی برسد. در جایی از این نوار٬ از زبان آیت‌الله منتظری شنیده می‌شود که «می‌خواهم ۵۰ سال دیگر برای آقای خمینی قضاوت نکنند و بگویند آقای خمینی یک چهره خونریز، سفاک و فتاک بود.»

سخنان آیت‌الله منتظری به وضوح بیانگر نگرانی‌های او در موارد متعدد دیگری از جمله بی خبری و تشویش خانواده اعدامیان٬ قرار گرفتن زنان در لیست اعدام٬ تداوم جوخه‌های مرگ در ماه محرم و همچنین لطمه به انقلاب٬ اسلام٬ ایران و ولایت فقیه است. او خطاب به هیات مرگ که در آن جلسه حاضر بوده‌اند می‌گوید که این اعدام‌ها « بزرگترین جنایتی که در جمهوری اسلامی شده و تاریخ ما را محکوم می کند به دست شما انجام شده و [نام] شما را در آینده جزو جنایتکاران در تاریخ می نویسند.» در نهایت هم اعضای حاضر در جلسه هر کدام توضیحاتی می‌دهند تا از عملکردشان در قبال اعدام‌ها دفاع کنند و حتی می‌خواهند به آیت‌الله منتظری بقبولانند که اگر آنها متصدی این کار نبودند تعداد زیادتری اعدام می‌شدند. ادعایی که با بی‌باوری آیت‌الله منتظری روبروست و ذره‌ای از نگرانی او و دغدغه‌خاطرش نمی‌کاهد.

فایلی که امروز بیت‌ الله منتظری منتشر کرد همچنین تلنگری است به کسانی که این روزها در واکنش به خبر اعدام‌های دسته جمعی گروه از سنی‌مذهب‌های متهم به سلفی گری‌ یا سکوت کردند یا حتی سعی کردند این اقدام‌ها را به نوعی توجیه کنند.

حقارت قدرت در برابر ارزش حق‌طلبی

انتقاد از اعدام‌های سال ۶۷ اسباب برکناری آیت‌الله منتظری از قائم مقامی رهبر جمهوری اسلامی شد. او تنها چهره نظام بود که در مقابل سیل اعدام‌ها سکوت نکرد و با نگاشتن دو نامه به آیت‌الله خمینی و هشدار به وی درباره فرجام چنین جنایت‌هایی به مسوولیت اخلاقی خود عمل کرد. پاسخ این فریاد رسا چیزی نبود جز انزوای اجباری. منتظری نه فقط از منصب قائم مقامی رهبری عزل شد بلکه در عصر پساخمینی تلاش فراوانی شد تا او را در نزد افکار عمومی یک « شیخ ساده لوح» ترسیم کنند. منتظری در سالهای انزوا هم اما با سکوت میانه‌ای نداشت و سخنرانی‌اش در سال ۱۳۷۱ علیه جو سرکوب و ارعاب به حمله نیروهای لباس شخصی علیه بیت‌اش منجر شد و در آبان ماه سال ۱۳۷۶ نیز زمانی که به صراحت از حکومتی شدن مرجعیت شیعه انتقاد کرد نوبت به حصری ۵ ساله‌ رسید. آیت‌الله که با عافیت‌طلبی میانه‌ای نداشت بعد از رهایی از حصر هم به انتقادهای خود از جو ارعاب و خفقان ادامه داد و در بحبوحه جنبش سبز با حمایت‌های بی‌دریغش از حرکت دموکراسی‌خواهانه‌ مردم به عنوان پدر معنوی جنبش شناخته شد٬ درگذشت او در زمستان سال ۱۳۸۸ برای حامیان جنبش سبز  ضایعه‌ای بزرگ بود اما مراسم بدرقه‌اش به آرامگاه ابدی نیز از روزهای بزرگ و به یادماندنی جنبش سبز بود. جایی که ده‌ها هزار نفر از دوستداران آیت‌الله با شعار‌ «عزا عزاست امروز روز عزاست امروز ملت سبز ایران صاحب‌ عزاست امروز» او  را تا آرامگاه‌اش همراهی کردند.

بیرون از سنگر عافیت‌طلبی
انتشار فایل صوتی سخنان آیت‌الله منتظری در جمع قاضیان شرع بلافاصله با بازتابی خیره‌کننده و وسیع در شبکه‌های اجتماعی همراه شذ و تقریبا در همه واکنش‌ها به مفاهیمی مانند آزادگی٬ شجاعت و حق طلبی در توصیف منش آیت‌الله منتظری اشاره شده است. کاربران بسیاری به این موضوع اشاره کرده‌اند که ای کاش امروز نیز ایران کسانی چون آیت‌الله منتظری می‌داشت که حاضر بودند فارغ از ملاحظات و منفعت‌های سیاسی‌شان نسبت به رویه‌های غلط هشدار بدهند. برای برخی از کسانی که این فایل را گوش داده‌اند تاسف دیگر از این بابت بود که برخی عاملان آن کشتارها همچنان بر مصدر کار هستند و برای مثال مصطفی پورمحمدی اکنون به عنوان وزیر دادگستری دولت روحانی فعالیت می‌کند و ابراهیم رییسی به عنوان تولیت آستان قدس انتخاب شده و از کاندیداهای احتمالی جانشینی آیت‌الله خامنه‌ای نیز به شمار می‌رود. فایلی که امروز بیت‌ الله منتظری منتشر کرد همچنین تلنگری است به کسانی که این روزها در واکنش به وقایعی نظیر اعدام‌های دسته جمعی گروه از سنی‌مذهب‌های متهم به سلفی‌گری‌ یا سکوت کرده یا حتی سعی می‌کنند این اقدام‌ها را به نوعی توجیه کنند.

Recent Posts

بی‌پرده با کوچک‌زاده‌ها

حدود هفده سال پیش و در زمان جدی شدن بحران هسته‌ای، در تحریریه روزنامه بحثی…

۲۸ آبان ۱۴۰۳

سکولاریسم فرمایشی

بی‌شک وجود سکولاریسم آمرانه یا فرمایشی که توسط پهلوی‌ها در ایران برقرار‌شد تاثیر مهمی در…

۲۸ آبان ۱۴۰۳

مسعود پزشکیان و کلینیک ترک بی‌حجابی

کیانوش سنجری خودکشی کرد یک روایت این است که کیانوش سنجری، جوان نازنین و فعال…

۲۸ آبان ۱۴۰۳

چرا «برنامه‌های» حاکمیت ولایی ناکارآمدند؟

ناترازی‌های گوناگون، به‌ویژه در زمینه‌هایی مانند توزیع برق، سوخت و بودجه، چیزی نیست که بتوان…

۲۸ آبان ۱۴۰۳

مناظره‌ای برای بن‌بست؛ در حاشیه مناظره سروش و علیدوست

۱- چند روز پیش، مدرسه آزاد فکری در ایران، جلسه مناظره‌ای بین علیدوست و سروش…

۲۴ آبان ۱۴۰۳

غربِ اروپایی و غربِ آمریکایی

آنچه وضعیت خاصی به این دوره از انتخابات آمریکا داده، ویژگی دوران کنونی است که…

۲۳ آبان ۱۴۰۳