تریبونی برای دفاع از دیپلماسی

زیتون ـ مهسا محمدی: در یک نگاه کلی٬ سخنرانی حسن روحانی٬ رئیس جمهور ایران در هفتاد و یکمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد حول دو محور تنش‌های ایران وعربستان و شیوه اجرای برجام توسط امریکا بود‌.
روحانی در سخنرانی روز پنجشنبه خود در نیویورک « تعلل» ایالات متحده در اجرای «تعهدات قانونی»‌اش در ماه‌های گذشته را « اشتباهی راهبردی» خواند که « باید فوراً جبران» شود. رئیس جمهور ایران در این سخنرانی به ایالات متحده یادآور شد که اهمال نسبت به اجرای برجام از سوی امریکا، «تخلفی بین المللی تلقی خواهد شد» و به «بی اعتباری بیشتر ایالات متحده در سطح جهان می‌انجامد.»
وی همچنین رای دیوان عالی امریکا مبنی بر مصادره دارائی ایران، به عنوان غرامت به خانواده قربانیان ۲۴۱ تفنگدار دریایی کشته شده در سال ۱۹۸۳ در یک حمله در بیروت که به تهران نسبت داده شده بود را ناشی از قدرت لابی‌های اسرائیلی در این کشور دانست.
روحانی همچنین در این سخنرانی عربستان را به « سیاست‌های تفرقه‌افکنانه» متهم کرد و از این کشور خواست که از «ترویج ایدئولوژی نفرت و تعرض به حقوق همسایگان» دست بردارد و «مسئولیت خود نسبت به حیات و حرمت زائران» را بپذیرد. در مقابل، رویکرد ایران را « مشارکت سازنده با همسایگان برای تحقق نظم پایدار مبتنی بر امنیت جمعی و حمایت از توسعه کشورهای منطقه» خواند.
انتقاد از گسترش تروریسم در جهان
انعکاس این سخنان در رسانه‌های خارج از ایران نیز بیشتر با محوریت همین دو موضوع بود. در بعضی رسانه‌ها نیز، مانند آسوشیتدپرس بخشی از سخنان روحانی مورد توجه قرار گرفت که از قدرت‌های جهان به خاطر گسترش تروریسم انتقاد کرده بود. رویترز اما هشدار روحانی به عربستان را مورد توجه قرار داد و نوشت که روحانی در سازمان ملل از عربستان خواست تا «ایجاد شکاف» در منطقه را متوقف کند. از نظر خبرگزاری فرانسه اما روحانی از تریبون سازمان ملل برای حمله به آمریکا در توافق هسته ای استفاده کرد.

از نگاه بعضی از تحلیل‌گران٬ کلیت سخنرانی وی مشوش و گاه نابجا بود، از این جهت که سخنانی مانند بهبود و وضعیت اقتصادی ایران و کاهش نرخ تورم و غیره، بیشتر مخاطب داخلی داشته و مجمع عمومی سازمان ملل جایی برای طرح این مسائل نیست

خبرگزاری‌های «اروپا پرس » و همچنین «کانال ۴» اسپانیا نیز گفتند که:«رئیس جمهوری ایران از سخنرانی خود در مجمع سازمان ملل برای دفاع از یک راه اعتدالی برای حل مشکلات استفاده کرده و همچنین از عربستان سعودی رقیب اصلی خود خواست سیاست تفرقه آمیز خود در منطقه را ترک کند.»
بخش دیگری از سخنرانی روحانی که در این رسانه‌ها مورد توجه قرارگرفت اشاره وی به حملات ۱۱ سپتامبر در ابتدای سخنان‌اش بود و این که هیچکس تصور نمی‌کرد که این حملات به « یک جنگ ویرانگر در خاورمیانه و گسترش نا امنی در تمام جهان منتهی شود.»
از نگاه این رسانه‌ها٬ روحانی فرصت را مغتنم شمرد تا توافق بدست آمده از سوی ایران با قدرت‌های جهانی در سال ۲۰۱۵ را به عنوان یک مثال از موفقیت معرفی کند و تاکید کند که این موفقیت از طریق اعتدال، تعامل سازنده و ترویج گفت و گو به دست آمد.
خبرگزاری «افه» اسپانیا اما «انتقاد » به عربستان و «متهم» کردن امریکا به تعلل در اجرای برجام را پررنگ کرد.
در میان تحلیل‌گران و رسانه‌های داخلی نیز واکنش‌هایی متعددی و گاه متضادی نسبت به سخنرانی روحانی شکل گرفت. گروهی از تحلیل‌گران آن را کاملا خنثی و منفعلانه ارزیابی کردند و عده‌ای نیز در میزان تندرویی، تفاوتی بین سخنان وی و احمدی نژاد نمی‌بینند.
لحن رئیس جمهور باید انقلابی تر باشد
به نظر حسن هانی‌زاده کارشناس مسائل سیاسی لحن و ادبیات رئیس‌جمهور در سخنرانی «متناسب با شان و جایگاه جمهوری اسلامی» نبود. وی در گفتگو با فارس تاکید کرد که رئیس جمهور باید با «ادبیات انقلابی‌تری» صحبت می‌کرد و برای اجرای تعهدات طرف امریکایی در برجام « ضرب‌الاجل » تعیین می‌کرد.
این در حالی است که سید فرید موسوی، نماینده مجلس عقیده دارد که رئیس جمهور توانست «مقتدرانه پیام صلح و تعامل با جامعه بین‌الملل را به ملت‌های جهان برساند» این عضو فراکسیون امید مجلس در گفتگو با ایسنا گفت:« آقای روحانی هشدارهایی را به آمریکایی‌ها دادند که کارشکنی‌هایی در اجرای برجام داشته‌اند چرا که این امر می‌تواند تحقق اهداف برجام را با چالش مواجه کند. لذا همان‌طور که رهبری هم بارها گفتند دولت هم بر همان اساس ضمن انجام اقدامات لازم برای اجرای برجام، هشدارهایی را به طرف مقابل می‌دهد که به تعهدات خود پایبند بماند.»
اما علیرغم پررنگ شدن دو خط اصلی ذکر شده در سخنان روحانی، از نگاه بعضی از تحلیلگران کلیت سخنرانی وی مشوش و گاه نابجا بود، از این جهت که سخنانی مانند بهبود و وضعیت اقتصادی ایران و کاهش نرخ تورم و غیره، بیشتر مخاطب داخلی داشته و مجمع عمومی سازمان ملل جایی برای طرح این مسائل نیست. این که حسن روحانی از این تریبون برای تاکید بر نقاط قوت دولت خود استفاده کند، بر برجام به عنوان یک موفقیت تاکید کند و بهبود وضعیت ایران را در دوره خود یادآور شود به نظر می‌رسد که با توجه به نزدیکی انتخابات ریاست جمهوری٬ داخل ایران را هدف قرار داده است. گروهی نیز اساس این سخنرانی را حاوی نکته تازه‌ای نمی‌دانند و می‌گویند که این سخنان پیش از این توسط آیت‌الله خامنه ای و محمود احمدی نژاد هم مطرح شده بود.
از برآیند این واکنش‌ها چنین برمی‌آید که روحانی از این تریبون توانست پیام خود را در حوزه سیاست خارجی به خوبی و حتی در بعضی موارد علیرغم نظر تندروها منتقل کند و همراهی جامعه جهانی را جلب کند٬ اما گنجاندن همه موضوعات مرتبط و غیرمرتبط در این سخنرانی چند دقیقه ای غیرمنطقی به نظر می‌رسد.