چه کسی برای ایران بهتر است؟

زیتون ـ مهسا محمدی: میزان اثرگذاری بحث «برجام» و مسئله ایران در مناظره نامزدهای ریاست‌جمهوری امریکا به قدری بود که بی‌اغراق می‌توان آن را بعد از بحث اقتصاد و اشتغال در این مناظره از مهمترین مباحث مطرح شده دانست. ترامپ توافق هسته‌ای ایران را به طعنه «یک شاهکار دیگر» و موافقتامه «وحشتناک» خواند که به واسطه آن « کشوری که داشت سقوط می‌کرد» و اقتصادش به شدت خراب بود و نزدیک بود زیر فشار تحریم‌ها «خفه شود»، حالا احتمالا در آینده نزدیک به یک «قدرت بزرگ» تبدیل خواهد شد. به عقیده این نامزد جمهوری‌خواه، آمریکا دست‌کم می‌توانست شرط‌هایی را در مورد رفتار ایران از جمله در مورد «کره شمالی و یمن و همه آن جاهای دیگر» در این توافق بگنجاند. او همچنین از «باج‌دهی برای آزادی گروگان‌های آمریکایی» توسط دولت باراک اوباما به ایران انتقاد کرد.

ملاحظات هیلاری

در مقابل هیلاری کلینتون با رضایت کامل از نقش خود در شکل دادن به گروه ١+۵ و زمان یک سال و نیمه‌ای که برای همراه کردن چین و روسیه و سایر کشورها برای انعقاد این توافق صرف کرد، سخن گفت. وی همچنین تاکید کرد که کسی بوده که با وضع «سنگین‌ترین تحریم‌ها علیه ایران» توانسته رهبران ایران را به پای میز مذاکره بکشاند و به این ترتیب جان کری و باراک اوباما توانستند به این توافق دست یابند و « برنامه اتمی ایران را محدود کنند، بدون اینکه حتی یک گلوله شلیک شده باشد.»
کلینتون در ادامه به اظهارنظر جنجالی دونالد ترامپ که پیش از این درباره نزدیک شدن قایق‌های نیروی دریایی سپاه پاسداران به ناوهای آمریکایی مستقر در خلیج فارس گفته بود، اشاره کرد و گفت که ترامپ یک « توپخانه هرز» است که می‌تواند به سادگی موجب شروع یک جنگ شود چرا که می‎گوید اگر نفرات نظامی یک کشور دیگر برای نظامیان ما «مزاحمت ایجاد کنند»، نه اینکه به سوی آنها تیراندازی کرده باشند، بلکه فقط به خاطر مزاحمت،«آنها را در همان داخل آب منفجر می‌کند.»
هر کدام از این نامزدهای در طی دوران طولانی رقابت انتخاباتی خود اظهارنظرهای کمابیش مشابهی درباره ایران داشتند و یکی از بحث‌های اساسی در حوزه سیاست خارجی آنها تعیین شکل تعامل هر کدام با ایران بود. در یک نگاه کلی، نظر آنان درباره رویه برخورد با ایران با مواضع حزبی آنها منطبق است و با ضریب خطای پایینی می‌توان گفت که نظر آنان همان نظر احزابشان است.

در مجموع به نظر می‌رسد بعد از مناظره دوشنبه شب و همچنین بر اساس برآیند اظهارنظرهای موجود از این دو نامزد، از نظر کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی و افکار عمومی در ایران، هیلاری کلینتون در صورت برنده شدن فرد بهتری برای ایران خواهد بود

کلینتون نامزد دمکرات انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، پیش از این در سال ۲۰۰۹ در مقام وزیر امور خارجه دولت باراک اوباما از گفتگوی مستقیم با ایران دفاع کرده و گفته بود که «هدف اصلی این مذاکرات پیشگیری از تبدیل ایران به یک قدرت اتمی است. » وی همچنین تاکید کرده بود که می‌کوشد ایران را قانع کند که تلاش‌اش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای بیشتر امنیت ایران را تهدید می‌کند، چرا که به گفته وی، «کشورهای همسایه ایران هم مسیر مشابهی را در پیش خواهند گرفت.» وی هم‌زمان علیه هرگونه حمله اتمی ایران در آینده علیه اسرائیل هشدار داده و گفته بود که «آمریکا چنین حمله‌ای را حمله به خاک خود می‌داند و به طور متقابل تلافی خواهد کرد.»
علیرغم خوشبینی اولیه٬ بعدها با به درازا کشیدن روند مذاکرات، هیلاری کلینتون در سال ۲۰۱۲ به ایران هشدار داد که فرصت پیدا کردن راه حل دیپلماتیک برای مناقشه هسته‌ای غرب با ایران نامحدود نیست و ایالات متحده همه گزینه‌ها را برای مقابله با برنامه اتمی در نظر خواهد گرفت.
به نظر می‌رسد با وجود تاثیر مثبت وی در روند شکل گیری برجام، نظرات این نامزد دمکرات در سایر موارد درباره ایران با شدت بیشتری همراه است. به عنوان مثال، در رابطه با مساله سوریه و نقش ایران در آن کشور٬ پیش از این اظهار کرده بود که نباید اجازه دهیم نیروهای ایرانی با پیروزی در سوریه در« مرزهای اسرائیل» مستقر شوند.
درمجموع این نامزد حزب دموکرات، سیاست خارجی خود در قبال ایران در صورت پیروزی در انتخابات را در راستای سیاست‌های اوباما توصیف می‌کند هر چند شاید رواداری اوباما را در رابطه با ایران نداشته باشد و کمی سخت گیرتر ظاهر شود.
آیا «تاجر» به قرارداد وفادارتر است؟
در طرف دیگر، دونالد ترامپ نامزد حزب جمهوری‌خواه که رزومه سیاسی فقیرتری نسبت به هیلاری کلینتون دارد و بیشتر تحت عنوان تاجر، نویسنده کتاب‌های تجاری و شخصیت تلویزیونی آمریکایی شناخته می‌شود، بجز اظهارنظرهای کمابیش تند و کلی اخیرش درباره ایران، سخن قابل‌استنادی برای پیش‌بینی سیاست احتمالی‌اش درباره این کشور ندارد. ترامپ در یکی از اولین اظهارنظرهای خود، یک روز پس از پیروزی در انتخابات مقدماتی پنج ایالت در شرق آمریکا تصریح کرد که درصورت پیروزی در انتخابات ماه نوامبر٬ سیاست خارجی ایالات متحده را تغییر خواهد داد. وی همچنین در جریان یک سخنرانی برای کمیته روابط عمومی آمریکا – اسرائیل (آیپک)، ایران را به انجام حملات تروریستی در ۲۵ کشور و پنج قاره جهان متهم کرد. ترامپ درباره توافق هسته‌ای ایران هم گفته بود:«ما ١۵٠ میلیارد دلار به ایرانی‌ها می‌دهیم بدون اینکه در قبال آن، چیزی از آنها بگیریم. این موافقت‌نامه یک رسوایی است». البته ترامپ به نسبت نامزد دیگر حزب جمهوری‌خواه، « تد کروز» که ادعای پاره‌کردن توافق نامه هسته‌ای ایران در صورت پیروزی در انتخابات را داشت، مواضع معقول‌تری دارد و با آنکه از نظر او این یک توافق «وحشتناک» است اما آمریکا را ملزم به اجرای آن می‌داند. او البته تاکید دارد که در صورت پیروزی در انتخابات، بر اجرای مفاد توافقنامه هسته‌ای ایران، «به سختی نظارت» خواهد داشت.
این نامزد حزب جمهوری‌خواه پیش از این، در جمع هواداران خود در شهر راچستر اظهار کرده بود که می‌توان ممنوعیت فروش موشک را به ایران به حالت« تعلیق» درآورد و در این فرصت به ایران «موشک معیوب» فروخت! پیشنهاد فروش موشک‌های معیوب از سوی ترامپ،‌ در فضای مجازی ایران و حتی امریکا با تمسخر مواجه شد.
در مجموع به نظر می‌رسد بعد از مناظره دوشنبه شب و همچنین بر اساس برآیند اظهارنظرهای موجود از این دو نامزد، از نظر کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی و افکار عمومی در ایران، هیلاری کلینتون در صورت برنده شدن فرد بهتری برای ایران خواهد بود٬ چرا که او در حفظ و اجرای «برجام» که خود در به ثمر رسیدن آن نقش داشت، مصرتر خواهد بود. این درحالی است که از نظر بعضی از تحلیل‌گران٬ ترامپ کاندیدای بهتری برای ایران است چرا که او یک «بیزینس‌مَن» است و معمولا بیزینس‌مَن‌ها به قرارداد اهمیت می‌دهند اما هیلاری بعد از پیروزی، در اجرای برجام و موضوعات دیگری که با ایران دارند، به ایران سخت خواهد گرفت.