زیتون-آرش بهمنی:تلاش برای استیضاح علی‌اصغر فانی، وزیر آموزش و پرورش دولت روحانی، از نقطه‌های مشترک دوره‌های نهم و دهم مجلس است. وزیری که برای فرار از استیضاح برخی درخواست‌های نمایندگان اصول‌گرا را پذیرفت، اما همین مساله موجب شد برخی نمایندگان عضو فراکسیون امید بر استیضاح او پافشاری کنند.

انتقادها از «عقب‌نشینی» فانی مقابل فشار اصول‌گرایان و «امتیاز» دادن به آن‌ها موجب موضع‌گیری برخی اصلاح‌طلبان هم شده است. رسانه‌های نزدیک به اصلاح‌طلبان از «انتصاب مدیران تحمیلی» در وزارت آموزش و پروش انتقاد می‌کنند، انتصاب‌هایی که به عقیده آن‌ها تلاش وزیر آموزش و پرورش برای «معامله» با نمایندگان اصول‌گرا است.

برخی نیروهای نزدیک به اصلاح‌طلبان پس از مشخص شدن نتیجه انتخابات مجلس دهم و ترکیب مجلس، چندین بار از لزوم تغییر در کابینه روحانی سخن گفته‌اند. چندین بار نیز شایعه‌هایی درباره امکان تغییر در کابینه منتشر شده است که نام مشترک در تمام این گمانه‌زنی‌ها، علی‌اصغر فانی بود. فردی که پس از عدم رای اعتماد مجلس نهم به محمدعلی نجفی، بر صندلی وزارت تکیه زد.

از استیضاح تا معامله
طرح استیضاح علی اصغر فانی ده روز پیش به هیات رییسه مجلس ارائه شد. استیضاحی که زمزمه‌های آن از حدود دو ماه پیش آغاز شده بود و نزدیک به یک ماه بود که نمایندگان حامی، مشغول جمع‌آوری امضا برای این طرح بودند. کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس – که رییس آن محمدمهدی زاهدی، وزیر علوم دولت اول احمدی‌نژاد است – مسایلی نظیر کاهش راندمان آموزشی و پرورشی، عدم توجه به شعار اقتصاد مقاومتی، بی‌توجهی به مدارس روستایی، اجرایی نشدن نظام هماهنگ پرداخت حقوق و نگاه جناحی و باندی در عزل و نصب‌ها را به عنوان مهم‌ترین دلایل استیضاح وزیر آموزش و پرورش برشمرد.

خردادماه گذشته نمایندگان مجلس نهم برای اسیتضاح فانی تلاش کردند، اما هیات رییسه مجلس اعلام کرد این طرح باید به کمیسیون آموزش و تحقیقات ارسال و سپس در صحن علنی مطرح شود

گرچه نام برخی نمایندگان عضو فراکسیون امید زیر طرح استیضاح وزیر آموزش و پرورش وجود دارد، اما این فراکسیون با استیضاح مخالف است. بهرام پارسایی، از اعضای فراکسیون امید، به روزنامه آرمان گفته بود که استیضاح٬ گزینه فراکسیون امید نیست و «اعضای فراکسیون ترجیح می‌دهند که گزینه‌های دیگری همچون ارائه پیشنهاد و طرح‌ها به وزارتخانه‌ها را در دستور کار قرار دهد».

مساله‌ای که از سوی محمدرضا تابش هم تایید شد. تابش به اعتماد آن‌لاین گفت: «در مقطع کنونی که تا انتخابات ریاست جمهوری سال آینده زمان چندانی نداریم و فراکسیون امید استیضاح را به طور کل به مصلحت نمی‌داند.»

طرح استیضاح فانی اما پیش از آن‌که از سوی هیات رییسه مجلس وصول شود، شاهد شکل‌گیری «کمیته میانجی‌گری» برای عدم برگزاری استیضاح بود. کمیته‌ای که به نوشته خبرگزاری مهر، خروجی جلسه‌ای با حضور معاون پارلمانی وزیر آموزش و پرورش، هیات رییسه مجلس و ۱۵ نفر از استیضاح‌کنندگان بود. علاوه بر تصمیم به توقف استیضاح، تشکیل کمیته‌ای ۶ نفره با حضور ۳ تن از نمایندگان و ۳ نفر از روسای وزارت آموزش و پرورش برای حل مسایل مدنظر نمایندگان، نتیجه این جلسه بود.

بدنبال انفعال وزیر آموزش و پرورش، بعضی از نمایندگان درصدد استفاده از حربه #استیضاح برای تحمیل عزل و نصب به #وزیر_علوم هستند.

— محمود صادقی (@mah_sadeghi) October 7, 2016

معماهای استیضاح 

تشکیل هیاتی برای میانجی‌‌گری و مطرح نشدن استیضاح، واکنش برخی نمایندگان را برانگیخت. محمود صادقی، عضو فراکسیون امید، در تذکری گفت: «برخی اعضای هیات رئیسه مصاحبه کردند و گفتند که هیات میانجی‌گری تشکیل شده است. این خلاف قانون است. یا باید استیضاح کنندگان امضاهای خود را پس بگیرند یا استیضاح در دستور قرار بگیرد.» علی مطهری که در غیاب لاریجانی رییس مجلس بود، درپاسخ به صادقی خبر از آن داد که برخی استیضاح‌کنندگان «آمدند و متن را گرفتند و گفتند بیشتر صحبت می‌کنند».

این البته نخستین بار نبود که برای جلوگیری از استیضاح فانی در مجلس هیات میانجی‌گری تشکیل می‌شد. خردادماه گذشته نمایندگان مجلس نهم برای اسیتضاح فانی تلاش کردند، اما هیات رییسه مجلس اعلام کرد این طرح باید به کمیسیون آموزش و تحقیقات ارسال و سپس در صحن علنی مطرح شود. با این حال حدود یک ماه بعد در نهایت جلسه استیضاح برگزار شد، اما با ۱۶۷ رای مخالف، ۷۶ رای موافق، و ۱۳ رای ممتنع (از مجموع ۲۵۶ رای) فانی در سمت خود ابقا شد.

محمود صادقی در تذکر خود اما به مساله دیگری هم اشاره کرد. او با استناد به «برخی شواهد» گفت: «می‌خواهند عزل و نصب تحمیلی داشته باشند که خلاف قانون است». اشاره این نماینده مجلس به اخبار انتصاب‌ها در وزارت آموزش و پرورش بر می‌گردد. انتصاب‌هایی که از سوی اصلاح طلبان «تحمیلی» توصیف می‌شود و آن‌ها خواستار توقف آن هستند. علاوه بر صادقی، محمدرضا تابش، دیگر عضو فراکسیون امید، گفت اگر «شایعات» پیرامون این‌که فانی «بده بستانی در تعیین مسئولین برای مناصب اداری می‌کنند» صحت داشته باشد٬ممکن است «عده بسیاری را تشویق کند که به خیل استیضاح کنندگان بپیوندند.»

تابش اضافه کرد که با وجود تصمیم فراکسیون امید برای مخالفت با استیضاح، این شایعه که «به دلیل فشارهایی که به وزیر آمده است ایشان در برخی استان‌ها امتیازهایی را به برخی از اصول‌گرایان می‌دهندم، موجب «تزلزل» برخی اعضای این فراکسیون شده که «این نظر فراکسیونی نیست.»

نارضایتی‌ها در خارج از پارلمان

مساله عزل و نصب‌ها در وزارت آموزش و پرورش، موجب شده که عبدالله رمضان‌زاده، سخن‌گوی دولت خاتمی، نیز نسبت به آن واکنش نشان دهد. او در کانال تلگرام خود با اشاره به این‌که از سال ۵۶ فانی را می‌شناسد، نوشت که او همواره «از اصول دفاع» می‌کرد، اما پس از رسیدن به مقام وزارت برخی از داخل آموزش و پرورش او را «اهل مماشات» نامیدند و اکنون «خبرهایی از مجلس و استان‌ها می‌رسد که آقای فانی به هر خواسته استیضاح‌کنندگان تن می‌دهد تا وزیر بماند و وزیر مانده است».

انتشار این اخبار باعث شد یک نماینده مجلس خبر از موضع‌گیری محمدباقر نوبخت، سخن‌گوی دولت روحانی، در این زمینه دهد. فاطمه سعیدی به ایسنا گفت در جلسه فراکسیون امید با نوبخت، سخن‌گوی دولت نیز از عزل و نصب‌ها ابراز نگرانی کرد. به گفته سعیدی، نوبخت وظیفه دارد «تا تعیین تکلیف مساله استیضاح شخصا با وقوع هر تغییری در بین مدیران آموزش و پرورش در کلیه سطوح برخورد» کند. این نماینده مجلس اضافه کرد که گرچه فراسیون امید با استیضاح مخالف است، اما «قرار نیست شاهد معامله صندلی‌های مدیران در وزارت آموزش و پرورش باشیم و استیضاح کنندگان برای وزارتخانه تعیین تکلیف کنند که چه کسی مدیر کدام استان باشد».