رسانه‌ها همچنان قربانی می‌شوند

زیتون- مهدی تاجیک: یک دعوای لفظی دیگر میان رییس جمهوری و رییس قوه قضاییه درگرفته که موضوع آن بر سر « آزادی رسانه‌ها» است. دعوای تازه به واسطه سخنان حسن روحانی در افتتاحیه نمایشگاه مطبوعات آغاز شد و جملاتی که او در انتقاد از سرکوب رسانه‌ها به زبان آورد٬ مخاطبی جز قوه قضاییه نداشت. صادق آملی لاریجانی  طعنه‌های رییس جمهور را تاب نیاورد و  به سرعت نسبت به حرف‌های او واکنش نشان داد.

طعنه‌های متقابل

رییس جمهور در افتتاحیه نمایشگاه مطبوعات گفته بود:«از قلم شکسته و دهان بسته کاری ساخته نیست.‏ نباید با بهانه‌های واهی، قلم‌ها را شکسته و دهان‌ها را ببندیم.» همین سخنان کافی بود برای آن که لاریجانی شمشیر را از رو ببندد و روحانی را به دورویی در قبال آزادی رسانه‌ها متهم کند. او روز دوشنبه در سخنانی خطاب به رییس جمهور گفت که « برادر بزرگوار! شما خودتان شفاها یا کتبا با واسطه یا بی‌واسطه بارها گفته‌اید که چرا با فلان روزنامه یا فلان سایت برخورد نمی‌کنید یا نزد مقام معظم رهبری گلایه می‌کنید که چرا دستگاه قضایی با فلان روزنامه برخورد نکرده است، اما وقتی در بین اهالی مطبوعات و رسانه حضور می‌یابید ندای آزادی مطبوعات سر می‌دهید.» او سخنان روحانی را به منزله افترا و تهمت علیه قوه قضاییه دانست و گفت آنها که این سخنان را به زبان می‌آورند مدام هم دم از اخلاق و اسلام می‌زنند. لاریجانی این سخنان را به منزله تضعیف دستگاه قضایی تلقی کرد و با لحنی طلبکارانه پرسید که «این گونه افتراها و توهین‌ها با کدام اخلاق و اسلام، سازگار است؟ اینگونه افتراها به قوه قضاییه و تضعیف دستگاه قضایی به سود چه کسی است؟»

تاکتیک انتخاباتی 

دعوای کلامی درباره آزادی اطلاع رسانی در دولت حسن روحانی تازگی ندارد و این موضوع  طی بیش از سه سال گذشته از جمله زمینه‌های کشمکش و تنش میان قوه مجریه و قضاییه بوده است. حالا اما با نزدیک شدن به موعد رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری به نظر می‌رسد که این دعوا شدت می‌گیرد.

دولت حتی نتوانست یکی دیگر از وعده‌های کلیدی‌اش درباره روزنامه‌نگاران یعنی احیای انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران را براورده کند و بی‌فرجام ماندن این وعده نیز٬ در ایجاد حس سرخوردگی میان اهالی رسانه٬ موثر بوده است

روحانی برای جلب نظر روزنامه‌نگاران و اهالی رسانه باید نشان دهد که دغدغه آزادی و امنیت شغلی آنها را دارد و سخنان او در نمایشگاه مطبوعات را نیز می‌توان تا حدی ناشی از تاکتیک‌های انتخاباتی دانست. او پیش از انتخاب شدن به سمت ریاست جمهوری٬ وعده‌های فراوانی برای بازگشایی فضایی سیاسی به روزنامه‌نگاران داده بود و انتظار می‌رفت که نشستن وی بر کرسی ریاست قوه مجریه به تغییراتی جدی در فضای رسانه‌ای منجر شود. وضعیت کنونی اما چندان امیدوارانه نیست و صداهای ناشی از دلخوری و سرخوردگی در میان روزنامه‌نگاران حامی وی به وضوح شنیده می‌شود.

تفاوت وعده و عمل

سایه سنگین نگرانی‌های امنیتی و احضار و بازداشت روزنامه‌نگاران در این سه سال کماکان ادامه داشته و دولت نیز گامی عملی برای کاستن از این جو ترس و تهدید برنداشته است. سرکوب‌ها معمولا از سوی قوه قضاییه و سازمان‌ اطلاعات سپاه انجام شده است که اختیار آن بر عهده دولت نیست اما گزارش‌های متعددی نیز از احضار روزنامه‌نگاران توسط وزارت اطلاعات وجود دارد که مسوولیت آن به طور مستقیم با دولت روحانی است.

استمرار جو امنیتی در دوران روحانی باعث شده که رسانه‌ها در سراشیبی سقوط و از دست دادن تیراژ و مخاطب با سرعت حرکت کنند و روزنامه‌نگاران نیز در این وانفسا نسبت به آینده شغلی خود نگران و مشوش باشند.

موضوع فقط به جو امنیتی هم مربوط نیست و دولت حتی نتوانست یکی دیگر از وعده‌های کلیدی‌اش درباره روزنامه‌نگاران یعنی احیای انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران را براورده کند و بی‌فرجام ماندن این وعده نیز٬ در ایجاد حس سرخوردگی میان اهالی رسانه٬ موثر بوده است. اعضای هیات مدیره سابق انجمن صنفی مطبوعات در نامه‌های متعدد خود به روحانی در سه سال گذشته نسبت به کارشکنی «علی ربیعی» وزیر کار و امور اجتماعی در احیای انجمن٬ ابراز نارضایتی کرده بودند. در نهایت نیز این وعده به جایی نرسید تا این‌ که وزارت کار یک گزینه جدید روی میز گذاشت و از روزنامه‌نگاران خواست که تاسیس انجمن خود را به صورت استانی دنبال کنند.

پیشنهاد وزارت کار با تردید‌های فراوان در میان روزنامه‌نگاران روبرو شد و مهم‌ترین‌اش این که تاسیس یک انجمن استانی به معنای خداحافظی با وعده احیای انجمن صنفی سراسری خواهد بود و از طرفی این پیشنهاد به معنای تاسیس انجمنی دولت ساخته است و استقلال حرفه‌ای روزنامه‌نگاران در آن محل تردید خواهد بود. ترس و نگرانی دیگر روزنامه‌نگاران از طرحی است که توسط دولت دنبال می‌شود و نام « لایحه نظام رسانه‌ای» بر آن گذاشته شده و روحانی نیز اتفاقا در سخنان خود در نمایشگاه مطبوعات از این لایحه به عنوان دستاوردی برای رسانه‌ها یاد‌کرد. لایحه مدنظر روحانی اما از دید برخی از حقوقدان‌ها و کارشناسان مطبوعات به معنای ناقوس مرگی بر استقلال رسانه‌ای است و نه فقط باری از دوش رسانه‌ها برنخواهد داشت بلکه یوغ دولت را به طور رسمی بر گردن آنها می‌اندازد. بنابراین برای سنجش ادعاهای روحانی در دفاع از آزادی مطبوعات به داده‌های مهم‌تر از حرف‌های شعاری نیاز است و شاید حتی بتوان سخنان آملی لاریجانی را از این زاویه قابل تامل دانست که روحانی به آزادی رسانه‌ها چندان باور ندارد و در جمع‌های خصوصی از عدم برخورد با برخی رسانه‌ها ابراز نارضایتی می‌کند.