زیتون-شکل‌گیری یک فراکسیون در مجلس شورای اسلامی با محوریت مطالبات قومی یا زبانی، اگرچه مسبوق به سابقه بود اما این بار با واکنش‌های بی سابقه‌ای روبرو شد. تشکیل «فراکسیون مناطق ترک‌نشین» یا «ترک زبانان» در مجلس دهم با رقم چشم‌گیر یکصد نفر و ریاست نفر دوم مجلس بر آن، نمایندگان مناطق کردنشین را به تکاپوی تشکیل فراکسیونی مشابه انداخت و گروهی از فعالان و تحلیل‌گران و فعالان سیاسی را نیز وادار به واکنش‌های مخالف و موافق کرد.
محور اصلی مخالفت‌ها و موافقت‌ها با تشکیل این فراکسیون‌های قومی و زبانی «منافع ملی» بود با چاشنی مطالبات و ادبیات ناسیونالیستی. همان اندازه که مخالفان٬ تاسیس این‌گونه فراکسیون‌ها را تهدیدی برای منافع ملی و حتی یک‌پارچگی ایران می‌دانستند، موافقان آن را در راستای تامین منافع ملی همه‌ی ایرانیان قلم‌داد کردند. هر گروه هم دلایل خود را دارند.
به این مناسبت، بر آن شدیم در دومین پرسمان(اقتراح) زیتون به سراغ جمعی از صاحب نظران برویم تا از آنان بپرسیم:
« تشکیل فراکسیون‌هایی با محوریت مطالبات قومی در مجلس شورای اسلامی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ و آن را تا چه اندازه در راستای تامین منافع ملی ایران می‌دانید؟»
پاسخ‌ها را در ادامه بخوانید.
***
حسن شریعتمداری؛ فعال سیاسی
راه حلی برای رسیدن به مردم‌سالاری
فراکسیون ترک زبانان در شرایطی تشکیل شده است که از آزادی احزاب به خصوص احزاب محلی خبری نیست . با وجودی که راه حل طبیعی تشکیل فراکسیون های قومی در مجلس نیست٬ این ابزار، می تواند درغیاب حزب، همان کار را به نحوی انجام دهد.به این دلیل، این فراکسیون در شرایطی تشکیل می‌شود که جمهوری اسلامی آزادی احزاب را عملی نمی‌کند . اگر آزادی احزاب عملی بود طبعاً نمایندگان به وسیله احزاب به پارلمان وارد می‌شدند و از طریق احزاب محلی، هم نماینده‌های محلی مربوط به ملیت‌ها و اقلیت‌های قومی می‌توانستند به پارلمان وارد شوند و مطالبات آنها را تعقیب کنند.بنابراین وجود چنین فراکسیون‌هایی به علت وجود احزاب و حضورشان در مجلس منتفی می‌شد ولی در غیاب احزاب، به ناگزیر وقتی افرادی وارد مجلس می‌شوند و بر طبق قانون اساسی یک ماموریت دوگانه دارند از یک سو مسوول همه امور مملکت هستند و از سوی دیگر …ادامه مطلب…
حمیدرضا جلایی پور؛ فعالی سیاسی و استاد دانشگاه
بکش‌بکش‌های غیربهداشتی
من به گفتمان برابری و رفع انواع تبعیض‌ها از جمله تبعیض‌های فرهنگی و دینی در جامعه اعتقاد دارم و واقعاً معتقدم نهاد مهمی مثل مجلس شورای اسلامی از طریق قانون گذاری ونظار‌ت‌ها و ایجاد کمیسیون‌ها و کمیته‌های کارشناسی خوب است به بسط این برابری و رهایی از زمینه‌هایی که منجر به تبعیض فرهنگی، دینی، اقتصادی سیاسی، اجتماعی و جنسیتی می شود رسیدگی کند.مثلاً من مدافع تشکیل کمیسون اقوام و مذاهب ایران- نه برای یک قوم- هستم٬ که در این کمیسیون مشکلات اقوام دولت ملت ایران و کاهش و رفع تبعیض علیه ترک ها، کردها، اعراب، بلوچ ها و سایر اقوام ایرانی و حقوق‌شان محور توجه باشد.به نظرم این یک اقدام شایسته مجلس است همانند سایر کمیسیون‌ها، من از این گونه اقدامات دفاع می‌کنم، ولی مخالف فراکسیون سازی قومی برای اقوام مختلف نه ایجاد کمیسیون اقوام هستم. این بکش بکش قومی در مجلس غیربهداشتی است و ناسیونالیسم شوونیستی ایران را بیدار می‌کند.چهار نگرانی دلایل من است برای این مخالفت… ادامه مطلب …
حسن یوسفی اشکوری؛ نواندیش دینی و نماینده سابق مجلس
چه نیازی به فراکسیون با معیار زبان؟
درباره تشکیل فراکسیون ترکان و یا ترک زبانان در مجلس شورای اسلامی در مرحله نخست باید دید هدف و یا اهداف چنین اقدامی چیست.ظاهراً طبق سخنانی که گاه و بیگاه گفته شده، هدف اصلی و اساسی چنین اقدامی، دفاع از حقوق قومی ترک زبانان در مناطق ترک نشین و احیانا سراسر ایران ذیل قانون اساسی است. در اصل شانزدهم قانون اساسی چنین آمده است: «زبان و خط رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است، اسناد و مکاتبات و متون رسمی و کتب درسی باید با این زبان و خط باشد ولی استفاده از زبان‌های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی، تدریس ادبیات آنها در مدارس، در کنار زبان فارسی آزاد است».اگر به واقع، هدف غایی چنین فراکسیونی پیگیری این اصل روشن قانون اساسی باشد، کار بایسته‌ای است و بسیار ضروری است. چرا که چنین حقی تاکنون چندان جدی گرفته نشده و حتی حکومت جمهوری اسلامی همواره با توسل به بهانه‌های توهمی و یا واقعی از تحقق این حق تن زده و … ادامه مطلب…
یوسف عزیزی بنی طرف؛ تحلیلگر مسائل اقلیت‌ها
صدای پیرامون را می‌شود از فراکسیون‌های پارلمانی شنید
تشکیل چنین فراکسیون هایی در مجلس، گامی مثبت و رو به جلو است. با توجه به چند ملیتی بودن جامعه ایران، لازم بود از همان هنگام تاسیس پارلمان در ایران، این کار انجام می‌گرفت اما سیطره مداوم استبداد باعث شد تا چنین کاری صورت نگیرد. تو گویی ایران، آن گونه که خاندان پهلوی اعلام می‌کرد، یک جامعه یکدست یک زبان، تک ملیتی و تک نژادی است. پس از انقلاب بهمن، اندیشه یادشده ترک خورد اما کاملاً فرونریخت. از این رو در دوران جمهوری اسلامی، تا مدتی در روی همان پاشنه پهلوی می‌چرخید. تا این که در دوره ششم مجلس، فراکسیون مناطق کردنشین تشکیل شد که حرکتی ابتکاری بود. حال، نابرابری ملی میان ملیت غالب و ملیت های غیرفارس و نیز سطح آگاهی‌های ملی به جایی رسیده که ترکها نیز فراکسیون خاص خودرا در مجلس شورا تشکیل داده اند.باید این امر را به فال نیک گرفت چون با تشکیل فراکسیون کردها، عرب‌ها، بلوچ‌ها و ترکمن‌ها، پارلمان از وضع ناهنجار گذشته فاصله می‌گیرد و…ادامه مطلب…
میثم بادامچی؛ پژوهشگر فلسفه سیاسی
ترس از چندفرهنگ‌گرایی معتدل بی‌مورد است
در نظر من کسانی که کمیسیون را تشکیل داده‌اند، از پزشکیان تا قاضی‌پور تا بقیه، همگی ایرانی هستند و علاقمند فرهنگ ایران، منتهی معتقدند در هویت کشورشان رنگهای مختلفی وجود دارد که باید به رسمیت شناخته شوند و این امکان را داشته باشند که در حوزه عمومی خودی نشان دهند. این خود را نشان دادن، که تشکیل کمیسیون یکی از مصادیق آن است، دلیلی برای تفرقه نیست، بلکه عین انگیزه‌بخشِ وحدت است. به تعبیر فلاسفه سیاسی چندفرهنگ‌گرا چون فیلسوف کاتولیک کانادایی چارلز تیلور، شما وقتی به تفاوت‌ها احترام می‌گذارید و آنها را به رسمیت می‌شناسید، جا را برای دوستی، برابری و برادری بیشتر فراهم می‌کنید، نه برعکس! ترکان ایران در عین حال که زبان فارسی را پاس می دارند و سهم مهمی در غنای این زبان زیبا و دلنشین در طول تاریخ داشته‌اند و دارند، هویت ترکی آذری خود را هم پنهان نمی‌کنند. اگر ترکها یا کردها بتوانند در کنار زبان فارسی٬ زبان خود را نیز در مدارس یا دانشگاه‌ها بیاموزند، آیا خللی به تمامیت ارضی و وحدت سرزمینی ایران وارد می شود؟ به نظر نگارنده، ترس از چندفرهنگ‌گرایی معتدل بی‌مورد است و برعکس، سرکوب هویت‌ها است که می‌تواند کشوری را به سمت جنگ داخلی یا ویرانی سوق دهد (نگاه کنید به وضعیت کنونی شرق ترکیه). متاسفانه بسیاری مخالفان تشکیل این کمیسیون نگاه امنیتی به مساله اقوام دارند. این نگاه بسیار خطرناک است و ضد منافع ملی.
شیرین عبادی؛ حقوقدان و برنده جایزه نوبل صلح
شاید یک اقدام نمایشی باشد
هر چند به طور کلی گفته و تاکید می‌یشود که ایران متعلق به همه ایرانیان است اما در عمل می‌بینیم که اقوام از حقوق برابر برخوردار نیستند و جمهوری اسلامی حتی خود را ملزم به رعایت قانون اساسی که خودش نوشته است نیز نمی‌داند و حقوق اقوام و اقلیت‌ها به وضوح در ایران رعایت نمی‌شود.تشکیل فراکسیون اقلیت فی‌نفسه امر پسندیده‌ای است اما موضوع این است که گاهی در ایران پرداختن به این مسایل صرفا یک جنبه نمایشی پیدا می‌کند و گویی فقط کارکرد تئاتری جلب افکار عمومی را دارند.کار مشابهی که در سالهای اخیر در ایران انجام شد٬ انتخاب فردی به عنوان مشاور در امور اقوام ، برای اولین بار توسط آقای روحانی بود که بود که وظیفه این مشاور چنانچه از عنوانش پیداست رسیدگی به مسائل و مشکلات حوزه اقوام و قومیتهای مختلف ایران است. خب، انتظار می‌رود که فرد یا افرادی که در این سمت قرار می گیرند از بین اقوام انتخاب شوند، در حالی که آقای یونسی که به عنوان مشاور اقوام انتخاب شد نه کرد است، نه لر نه بلوچ و حتی شیعه هم هست در حالی که اکثر اقوام ایرانی سنی ..ادامه مطلب…
جلال جلالی زاده؛ فعال سیاسی و نماینده سابق مجلس
فراکسیون ترکها نتیجه عدم وجود احزاب مستقل است
به نظر من هیچ مانعی درراه تشکیل فراکسیون‌های مختلف نیست. چه قومی یا ملی یا مذهبی. متاسفانه در کشور ما هر پدیده ای را با نگاه امنیتی مورد بررسی قرار می‌دهند و یا با توهم توطئه آن را نگاه می‌کنند. البته این فراکسیون‌ها نتیجه عدم احزاب مستقل و وجود تبعیض عدم مساوات است که نمایندگان مجلس تلاش می‌کنند تا به نوعی رضایت موکلین واهالی حوزه انتخابیه را کسب نمایند.
فرخ نگهدار ؛ فعال و تحلیل گر سیاسی
نگران فراکسیون ترک‌زبانان نباشیم
پس از خبر تشکیل فراکسیون ترک زبانان مجلس هفته گذشته عزم نمایندگان کُرد زبان دایر بر تشکیل فراکسیون آنان نیز اعلام شد. در واکنش به این خبرها جمعی از فعالان و صاحب نظران نیز با انتشار نامه‌ای سرگشاده ابراز نگرانی کردند که مبادا این نوع کارها وحدت ملی را مختل کند و یا مورد سوء استفاده بدخواهان قرار گیرد.دو هفته پیش هزاران نفر رفتند سر مقبره کورش که تولد او را بزرگ بدارند. برخی نخبگان بر آنان خرده گرفتند که این حرف‌ها بوی ناسیونالیسم و شوینیسم و فاشیسم و سلطنت خواهی می‌دهد.زبان آذری و کردی هم مثل زبان فارسی جزء سرمایه‌های ملی ما و پاره‌ای از هویت ملی ما هستند. سالروز تولد کورش نیز مثل سالروز تولد امام رضا یادآور تاریخ و هویت تاریخی ماست….ادامه مطلب …
صلاح خدیو، تحلیلگر مسایل سیاسی و اقلیت ها؛
به افتراق ملی دامن خواهد زد
در بحث تشکیل فراکسیون مناطق ترک‌نشین ایران، خاطره فراکسیون نمایندگان کرد در مجلس ششم به ذهن متبادر می‌شود. فارغ از تفاوت‌های تاریخی بین این دو مقطع، تفاوت مهم دیگری وجود دارد که نادیده گرفتن آن موجب اشتباه تحلیلی و کور شدن افق‌هایی می‌شود که زوایای گوناگون این مساله را به ما نشان می‌دهد.فراکسیون نمایندگان کرد مجلس ششم در دوران اوج جنبش دوم خرداد، هنگامی که یک جنبش اجتماعی نیرومند با محوریت موضوعاتی چون جامعه‌مدنی و مردم‌سالاری در جریان بود تشکیل شد. اکثریت نمایندگان این فراکسیون در کنار مواضع اصلاح‌طلبی (مشارکت) ایستاده بودند و در واقع بخشی از جنبش مدنی دوم خرداد به شمار می‌رفتند.به این خاطر نگرانی‌هایی که اکنون در بین روشنفکران و فعالان جامعه‌مدنی بوجود آمده در آن زمان وجود نداشت. به صورت نسبی فراکسیون نمایندگان کرد در مجلس ششم توانست اعتماد مردم را جلب کند و به عنوان یک خاطره خوب سیاسی در اذهان مردم کرد و نیروهای سیاسی ایران برجای بماند و به عنوان یک مدل موفق به آن نگاه شود… ادامه مطلب …
امیر عبداله‌زاده، پژوهشگر تاریخ سیاسی
واکنشی به مطالبات قومی
پاسخ به این سوال بدون لحاظ کردن پیشینه و بستر تاریخی مذهب ترک‌زبانان کار چندان منطقی نخواهد بود؛ ترکها در مقطعی از تاریخ (صفویه) تشیع را به عنوان مذهب رسمی با توسل به زور بر ایران تحمیل کردند که این تغییر اجباری به اعتراف بسیاری از محققین فاکتور بسیار مهمی در بسط و توسعه‌ی ناسیونالیزم ایرانی و مانعی جدی در مسیر تجزیه احتمالی ایران بوده است! و همین موضوع صرف‌نظر از درستی و نادرستی آن باعث فرار مغزهای زیادی از ایران شد. اندیشمندان، شعرا، بزرگان تصوف و … به‌دلیل عدم تحمل و رواداری حکومت مجبور به مهاجرت به شرق (دربار اکبرشاه هندی) و غرب (دربار عثمانی) شدند.در دوره تأسیس سلسله قاجار و بانی آن آقامحمدخان، کشورگشایی و ضمیمه کردن سرزمین‌های دیگر (گرجستان و …) به خاک ایران همیشه از سوی نمایندگان ناسیونالیزم ایرانی بدون توجه به جنایاتی که در این کشورگشایی‌ها انجام گرفت، ستوده شده است. در انقلاب مشروطه ترک‌های ایران در صف اول مبارزه ایستادند و جانفشانی‌ها نمودند تا تشکیل دولت مدرن در زمان رضاشاه پهلوی و…ادامه مطلب …
جمال دانشمند، کارشناس حقوق بین‌الملل؛
ایران کشور اقلیت هاست
بحثی را که این روزها و متعاقب تشکیل فراکسیون مناطق ترک‌نشین مطرح است، از چند منظر می شود بررسی کرد؛
جدی‌ترین بخش قابل بررسی، زمینه تشکیل این فراکسیون‌ها در مجلس مشروطه و انجمن‌های ایالتی و ولایتی است که همیشه جناح راست و ناسیونالیزم فکری ایران را آزرده خاطر کرده است. بخش دیگری که نباید از آن چشم پوشید این مساله است که مجلس شورای اسلامی برخلاف مجالس مشروطه پیش از پهلوی، در راس امور کلان مملکتی نیست. یعنی نه سیاست‌های کلان نظام در مجلس فرمول‌بندی می‌شوند و نه کسانی که به عنوان وکیل مردم به این مجلس ورود می‌کنند جزو استراتژیست‌های دسته اول نظام هستند. و بخش آخر این‌که دولت کنونی ایران نیز آن‌قدر منگ و سهل‌انگار نیست -با توجه به تحولات نابسامان منطقه‌ای- اقدامی بدون دراست و کیاست در رابطه با تشکیل فراکسیون‌هایی با مطالبات قومی، در پیش گیرد.حال در رابطه با بخش اول شاید اشاره به این جمله «ادوارد براون» تاریخ‌شناس و… ادامه مطلب …
آرمان سلیمی؛ کارشناس جامعه‌شناسی سیاسی
عاملی برای پیشگیری از تبدیل شدن شکاف قومی به شکاف‌‌های فعال
اگر از منظر جامعه‌شناسی سیاسی و امنیت جامعه‌ای موضوع تشکیل فراکسیون‌های جدید در مجلس شورای اسلامی با محوریت مطالبات قومی را مورد تحلیل قرار دهیم، می‌بایست دو مساله‌ی بافتار اقوام به‌عنوان یکی از نیروهای اجتماعی موثر در عرصه سیاست ایران و ارتباط منافع ملی با تهدیدات امنیتی برای کشور مورد توجه قرار گیرد. از این رو در دو بخش به پرسش مطرح شده پاسخ داده می‌شود.در سطح اول از منظر جامعه‌شناسی سیاسی در پی پاسخ‌گویی به این پرسش هستیم که «نیروهای اجتماعی چگونه بر سیاست اعمال نفوذ می‌کنند. به عبارتی این پرسش مطرح است که اقوام به عنوان یک نیروی اجتماعی مهم در ایران چه تاثیر و جایگاهی را در عرصه سیاست دارند و می‌توانند داشته باشند. در ابتدا می‌توان اظهار داشت حضور اقوام در ساختار اجتماعی – سیاسی کشور ایران واقعیتی غیرقابل‌انکار می‌باشد. در نگاهی تاریخی می‌توان به اهمیت این مساله بیش‌از بیش پی برد. از عصر صفویان تاکنون همواره اقوام در عرصه سیاسی ایران نقشی پررنگ داشته‌اند و به ویژه در تاریخ معاصر ایران… ادامه مطلب …
حسین احمدی‌نیاز؛ حقوقدان
تشکیل فراکسیون‌ها حق نمایندگان است
این موضوع را از چند منظر حقوقی و قانونی می‌توان مورد بررسی قرار داد؛۱- ایران کشوری کثیرالمله و کثیرالاقوام است و این امر یک واقعیت است، صفحات تاریخ ایران مملو از هم‌زیستی اقوام ایرانیان است و این زیست مشترک بر اساس حفظ آداب و رسوم، سنن، زبان، هنر و تمامی ویژگی‌های خاص خود بوده است.۲- اصول متعدد قانون اساسی به عنوان میثاق مشترک ایرانیان این واقعیت را در مقدمه و اصول سوم، دوازدهم، سیزدهم، پانزدهم و نوزدهم مورد تایید و تاکید قرار داده و ریس‌جمهور وفق اصول یکصدوسیزدهم و یکصدوبیست‌ویکم قانون اساسی به عنوان مجری قانون اساسی ملزم و متعهد به پاسداری و اجرای قانون مذکور و سوگند وفاداری به آن را در برابر ملت و قرآن کریم یاد کرده است.۳- نظام حقوقی ایران مبتنی بر نظام حقوق نوشته (رومی-ژرمنی) است بدین معنی که… ادامه مطلب …
