کاندیدایی برای شکست

زیتون-آرش بهمنی: انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۹۶ چهارمین بار متوالی است که نام محمدباقر قالیباف به عنوان یکی از نامزدهای بالقوه – و در مواردی بالفعل – آن مطرح می‌شود. قالیباف برای انتخابات دوازدهم ریاست‌جمهوری نیز یکی از نامزدهای جدی اصول‌گرایان است.

گرچه خود قالیباف درباره این اخبار سکوت کرده، اما برخی اطرافیان او از شهردار تهران به عنوان مهم‌ترین چهره اصول‌گرا برای رقابت با روحانی نام می‌برند. آن‌ها از هم‌اکنون با قاطعیت از پیروزی قالیباف در انتخاباتی آتی صحبت می‌کنند و او را در قامت رییس‌جمهوری تصویر می‌کنند.

اما آیا شهردار تهران پس از دو شکست در رقابت برای کسب پست ریاست‌جمهوری، باز هم پا به این عرصه خواهد گذاشت؟

قالیباف و انتخابات ریاست‌جمهوری
محمدباقر قالیباف پیش از این و در دو انتخابات ۸۴ و ۹۲ از جمله نامزدهای جدی تا روزهای آخر بود. گرچه در نهایت در هیچ‌کدام از این دو انتخابات توفیقی به دست نیاورد. علاوه بر آن‌که در هر دو انتخابات قالیباف تا روزهای پایانی – به روایت برخی نظرسنجی‌ها – از جمله نامزدهای صاحب شانس بود، اما هر بار مغلوب موج‌های انتخاباتی دقیقه آخر شد: سال ۸۴ تغییر نظر سازمان بسیج – یا آن‌چنان که مهدی کروبی گفته بود: مجتبی خامنه‌ای – شانس پیروزی را از قالیباف گرفت و سال ۹۲ موجی که در حمایت از روحانی به وجود آمد و حمله «گاز انبری» او به قالیباف در مناظره‌های تلویزیونی.

با این حال حامیان قالیباف همواره از عدم اجماع اصول‌گرایان به عنوان یکی از دلایل عمده موفق نشدن او یاد می‌کنند. اتفاقی که در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۹۲ باعث شکست اصول‌گرایان هم شد.

به نظر می‌رسد یاران قالیباف نسبت به احتمال پیروزی او در انتخابات آتی خوش‌بین هستند. چندی پیش رضا شیران، نماینده مشهد، به سایت خبر آن‌لاین گفته بود: «سال دیگر در همین زمان در خبرهای‌تان می‌نویسید رییس‌جمهور قالیباف” و دلیلش هم اجماع اصول‌گرایان است که به زودی خبرش را می‌شنوید».

پیش از این اخباری هم از «شرط»های قالیباف برای اصول‌گرایان برای حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری منتشر شده بود. به روایت حسین سبحانی‌نیا، نماینده پیشین مجلس،‌ قالیباف به اصول‌گرایان گفته است: «در صورتی وارد عرصه می‌شوم که مجموعه اصول‌گرایان برای کاندیداتوری‌ام اتفاق نظر داشته باشند». به گفته سبحانی‌نیا شهردار تهران مایل است «وفاق جمعی برای کاندیداتوری‌اش وجود داشته باشد» که «منطقی هم همین است»، چرا که «اگر مثل دور گذشته کاندیداهای اصول‌گرایی متعدد باشند فایده‌ای ندارد و آرا پراکنده می‌شود لذا باید منتظر باشیم. البته به نظر می‌رسد رای نیاوردن آقای قالیباف در دو دوره نیز به دلیل همین نبود اتفاق‌نظر بوده است».

حتی محمدرضا باهنر، از چهره‌های شاخص اصول‌گرایان، در گفت‌وگویی گرچه خبر داد که به اعتقاد او نباید «کاندیداهایی که قبلا به صحنه آمدند و خود را در معرض آزمایش قرار دادند و وضع‌شان مشخص شده است، دیگر نامزدی‌شان تکرار نشود»، اما بلافاصله اضافه کرد «این موضوع در مورد آقای قالیباف فرق می‌کند» و او از جمله «مصادیقی» است که «نامزدی‌شان برای انتخابات ریاست جمهوری باز هم قابل بررسی است».

این اما همه داستان کاندیداتوری محمدباقر قالیباف نیست. مرتضی طلایی، همکار قالیباف در نیروی انتظامی و از نزدیکان او، گفت که در آخرین دیدارش با قالیباف از او پیرامون نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری سوال پرسیده و جواب شنیده است: «من چنین قصدی ندارم و تصمیمی نگرفته‌ام». به گفته طلایی گروه‌های سیاسی مخالف قالیباف این مساله را «تبدیل به فرصت یا فشار و تخریب» برای «زیر سوال بردن خدمات شهرداری» انجام می‌دهند.
اعلام غیررسمی نامزدی؟
کمی پس از انتشارسخنان مرتضی طلایی، قالیباف در مراسم روز دانشجو سخن‌رانی کرد. سخنانی که به عقیده برخی اعلام حضور غیررسمی او در انتخابات ریاست‌جمهوری بود: «نفر می‌فرستند پیش من می‌گویند فلانی تو بیا بگو در انتخابات شرکت نمی‌کنم، در این شرایط از تو حمایت هم می‌کنیم، این بحث‌ها هم جمع می‌شود و اینقدر هم فشار نمی‌آورند. من هم گفتم من یک مجاهد و خدمتگزار هستم و به این افتخار می‌کنم. ما انقلاب کردیم که همین زد و بندها اتفاق نیفتد و فضای باز سیاسی وجود داشته باشد؛ هر چقدر شما تخریب کنید، ما محکم‌تر ایستاده‌ایم. در این مورد اخیر هم جز بحث‌های سیاسی موضوع چیز دیگری نیست.»

آن‌چه که احتمال نامزدی قالیباف را افزایش داد، سخنان او در انتقاد از برجام بود. او ضمن انتقاد از مذاکره با آمریکا، گفته بود نتیجه این مساله آن است که «امروز می‌بینیم که نه چرخ هسته‌ای و نه چرخ زندگی نمی‌چرخد». اشاره‌ای به واضح یه سخنان حسن روحانی.

به نظر می‌رسد حضور قالیباف در انتخابات ریاست‌جمهوری بار دیگر محتمل است. آیا سومین حضور او در رقابت برای کسب کرسی ریاست‌جمهوری، می‌تواند منجر به حضور او در پاستور شود؟

قالیباف در همان سخن‌رانی به حسن روحانی اشاره دیگری هم داشت: «این هم ساده‌لوحی است که آب و نان و زندگی مردم و اقتصاد و آلودگی هوا و همه چیز را به برجام گره بزنیم». کاری که به گفته او نشان می‌دهد «الفبای حکومت‌داری را بلد نیستیم و دنیا و استکبار را نشناخته‌ایم».

خبر آن‌لاین، رسانه حامی علی لاریجانی، چند روز بعد از سخن‌رنی قالیباف، نوشت سخنان شهرداری تهران و حمله او به برجام به این دلیل بوده که او تلاش کرده «با بهره گرفتن از کاراکتر سعید جلیلی سبد انتخاباتی خود را از آرا طیف چپ اصول‌گرا بهره‌مند سازد. به بیان دیگر او خواسته تا این پیغام را به برخی مخالفان نامزدی‌اش در جناح مخابره کند که نگران نباشید در انتقاد از برجام در مبارزات انتخاباتی، کمتر از سعید جلیلی نخواهم بود.

اما علاوه بر شکست‌ در دو انتخابات پیشین، برخی حاشیه‌های پیرامون قالیباف نیز، از جمله موانع او برای حضور در انتخابات است. علاوه بر انتقادها از نحوه مدیریت او در شهرداری تهران، مهم‌ترین مساله بحث پرونده واگذاری املاک شهرداری تهران است. مساله‌ای که خود او از آن با عنوان «بازی سیاسی» یاد می‌کند.

رسوایی فسادها

سازمان دیده‌بان شفافیت و عدالت، متعلق به احمد توکلی، در گزارشی اعلام کرد که در این پرونده «۱۰۸ مورد واگذاری که در آن ۱۱۰ ملک به ۱۲۲ نفر منتقل شد» و برای این سازمان مشخص شد که «مساحت کل املاک واگذار شده ۱۷.۰۱۸ متر مربع بوده است. ارزش فروش تمام ۱۰۸ واگذاری در مجموع به قیمت کارشناسی ۸۲.۵ میلیارد تومان و کل تخفیف داده شده ۲۴.۳ میلیارد تومان بوده است».

حدود سه ماه پیش سایت معماری‌نیوز نامه‌ای از سازمان بازرسی کل کشور منتشر کرده بود که براساس آن شهرداری تهران ۱،۱۰۰،۰۰۰ متر مربع زمین، خانه ویلایی و آپارتمان به ارزش ۲ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان به برخی افراد حقیقی و حقوقی واگذار کرده است. سایت معماری نیوز در پی انتشار این خبر، فیلتر و از دسترس خارج شد. یاشار سلطانی،‌ مدیرمسئول این سایت نیز از روز بیست و هفتم شهریور بازداشت شد.

بازداشت یاشار سلطانی، که اعلام شد دلیل – یا یکی از دلایل آن – شکایت قالیباف بود، باعث شد انتقادها به قالیباف شدت بگیرد.

گرچه شهرداری تهران این مسایل را «بازی سیاسی» توصیف می‌کند، اما سایت انتخاب در تحلیلی نوشت همین مسایل و نتیجه انتخابات مجلس در سال ۹۴ نشان داد که «قالیباف نمی‌تواند به کسب مجدد کرسی شهرداری پایتخت در دور آینده امیدوار باشد»، چرا که «اصلاح‌طلبان انتخابات تهران را چنان از اصول‌گرایان بردند که نگرانی از تکرار آن در مورد شورای شهر وجود دارد». به همین دلیل و از آن‌جایی که «بررسی نتیجه انتخابات ۹۴ به او هم می‌فهماند نباید به شهردار شدن دوباره بیاندیشد، لذا چاره‌ای جز این نیست که یک بار دیگر بخت خود را در انتخابات ریاست‌جمهوری بیازماید».

به نظر می‌رسد حضور قالیباف در انتخابات ریاست‌جمهوری بار دیگر محتمل است. آیا سومین حضور او در رقابت برای کسب کرسی ریاست‌جمهوری، می‌تواند منجر به حضور او در پاستور شود؟