کمتر از دو هفته دیگر به استقرار تیم دونالد ترامپ در کاخ سفید مانده است. نامهایی که تاکنون از کابینه دونالد ترامپ معرفی شدهاند، تقریبا همگی ترسناک هستند و علاوه بر اینکه باید نگران بود آنها با منطقه خاورمیانه و ایران و برجام چه خواهند کرد، باید نگران بود که آنها در جهان چه خواهند کرد. کابینه پیشنهادی فعلی مردان و زنانی خشن هستند که همگی با ایران و توافق هستهای مخالف بوده و هستند. بسیاری از اندیشمندان داخلی معتقدند که موضوع ایران را نباید به رتبههای اول اولویت ترامپ تبدیل کرد؛ چون او در ابتدا کارهای مهمتری برای انجام دارد. اگرچه میتوان با تدبیری بیش از آنچه تاکنون در عرصه روابط خارجی وجود داشته، با آمریکای «ترامپزده» مواجه شد؛ اما نیمنگاهی به تیمی که او برای همکاری برگزیده، میتواند دایره نگرانی ما را مشخص کند.
کابینه دونالد ترامپ هر طور که چیده شود، ارتباطش با ایران و منافع ما کتمانکردنی نیست. اگرچه هنوز همه کابینه او نهایی نشده و مشخص نیست که سنا به همه اعضای پیشنهادی نظر مثبت بدهد؛ اما میتوان گفت آنها که تاکنون برگزیده شدهاند، اگر نگوییم مواضع مخالفی با جمهوری اسلامی ایران دارند، دستکم موضع مثبتی ندارند. ازاینرو به مهمترین مواضع و سابقه وزرای پیشنهادی که بهنوعی موضوع ایران یا توافق هستهای روی میز کارشان قرار خواهد داشت، نگاهی میاندازیم.
رفیق نفتی پوتین
وزارت امور خارجه: رکس تیلرسون
گزینه ترامپ برای وزارت خارجه چند شاخصه مهم دارد؛ رئیس شرکت نفتی اکسون موبیل است و با ولادیمیر پوتین رفاقت دارد.
او جانشین جان کری خواهد بود که برای دستیابی به توافق هستهای با ایران، ٢٢ ماه پای مذاکره با وزیر خارجه ایران نشست. او در حالی با همتای ایرانی خود به مذاکره نشست که سه دهه بود بین ایران و آمریکا ارتباطی وجود نداشت. او رکورد وزرای پیشین خود را در تعداد روزهای مذاکره و خارج از کشور بودن در دور آخر مذاکره هستهای شکست. دور آخر مذاکرات در تیرماه ٩۴، جان کری ١٩ روز در هتل کوبورگ وین، متوقف ماند و حتی برخی او را در بند ظریف توصیف کردند. کری شناخت نسبتا خوبی از ایران دارد. او در دانشگاه امآیتی با استادان ایرانی در تماس است. خواهرش پیش از تسخیر سفارت آمریکا، چندین سال در تهران زندگی میکرد و دامادش نیز یک ایرانی است. به نظر میرسد همه اینها در نگاهش نسبت به ایران تأثیر داشته است.
حال تیلرسون قرار است روی صندلی وزیر خارجه آمریکا بنشیند. او گفته که در نگرش دونالد ترامپ برای «تقویت و بازگرداندن اعتبار به موقعیت خارجی و پیشبرد امنیت ایالات متحده» شریک است. ترامپ، او را فردی موفق در زمینه مذاکرات و دستیابی به توافقهای بینالمللی معرفی کرده و «برای منافع ایالات متحده مدافعی پرقدرت و برخوردار از دیدی شفاف خواهد بود و به تغییر جهت در رویکرد سیاست خارجی کمک خواهد کرد که سالهاست به بیراهه رفته و امنیت و موقعیت آمریکا در جهان را تضعیف کرده است». به نظر میرسد یکی از اصلیترین رویکردهای سیاست خارجی که قرار است در دولت ترامپ تغییر رویکرد پیدا کند، برنامه هستهای ایران و نقش جمهوری اسلامی در منطقه است.
اما تیلرسون بیش از هرچیز به داشتن رابطه گرم با مسکو معروف است. او ۶۴ ساله است و تجارب فراوانی در زمینه مذاکرات بینالمللی دارد و رابطه بازرگانی مستقیمی هم با ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه، دارد. او در گذشته از منتقدان تحریم اقتصادی مسکو در جریان بحران اوکراین بوده است.
اگرچه رابطه گرم تیلرسون با پوتین، نگرانیها را درباره رأیآوردن او در سنا بالا برده؛ اما میتوان به این گرمی رابطه خوشبین بود. آمریکا در سالهای گذشته درباره جزیره کریمه، با عملکرد مسکو مخالف بود و این یکی از علل سردی رابطه پوتین و اوباما شد و در پی انضمام کریمه به خاک روسیه، ایالات متحده همراه با اتحادیه اروپا تحریمهایی را علیه روسیه به اجرا گذاشتند. نقش مسکو در جریان جنگ روسیه نیز با اعتراض دولت دموکرات اوباما همراه بود؛ اما دونالد ترامپ دراینباره راه خود را جدا کرد؛ او گفت با دولت بشار اسد مشکلی ندارد، آنچه مسئله اوست، تروریسم است که روسیه و ایران در حال مبارزه با آن هستند و او هم این مبارزه را ادامه خواهد داد. حال سؤال اینجاست که وزیر خارجهای که با روسیه رفاقت دارد، در سیاست خارجی با ایران در چه نقطهای قرار خواهد داشت. در مقام پاسخ به این سؤال نمیتوان پاسخی شفاف داد؛ چون در عرصه سیاست پارامترهای متعددی نقش ایفا میکنند. به نظر میرسد وزیر خارجه آمریکا با ایران در برخی موضوعات بینالمللی توافق و در برخی مخالفت داشته باشد؛ اما کفه مخالفت سنگینتر خواهد بود؛ چون اساسا دولت ترامپ با ایران سر سازگاری ندارد.
تیلرسون از سال ۲۰۰۶ تاکنون مدیر اجرائی اکسون موبیل بوده و انتظار میرود امسال بازنشسته شود. شرکت اکسون موبیل در بیش از ۵۰ کشور جهان فعالیت کرده و در شش قاره جهان به اکتشاف نفت و گاز میپردازد.
در سال ۲۰۱۱، اکسون موبیل با شرکت روسنفت (Rosneft)، بزرگترین شرکت نفتی دولتی روسیه، قراردادی برای همکاری در کشف و استخراج نفت امضا کرد. این دو شرکت از آن زمان تاکنون در ۱۰ پروژه روسیه با یکدیگر مشارکت میکنند. «ولادیمیر پوتین» در سال ۲۰۱۳ مدال دوستی روسیه را به تیلرسون تقدیم کرد. شرکت نفتی اکسون موبیل در سال ۲۰۱۱ و در دوران مدیرعاملی تیلرسون یک قرارداد نفتی مهم با مسکو امضا کرد. پوتین در آن زمان گفت ارزش این توافق میتواند بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار باشد.
اگر روابط دوستانه تهران- مسکو که البته همیشه فراز و فرود داشته، با همین روند فعلی ادامه پیدا کند، به نظر میرسد رفاقت پوتین و تیلرسون بر رابطه این وزیر تازهکار با تهران هم تأثیر بگذارد.
ژنرال اسلامهراس
مشاور امنیت ملی: مایکل فلین
با نگاهی به سابقه و دیدگاههای مایکل فلین، بیراه نیست که بگوییم حضور او در کابینه ترامپ نگرانکنندهتر از حضور دیگران خواهد بود. احتمالا در چهارسال پیش رو، از او اظهارنظرها و مواضع تندی علیه ایران خواهیم شنید. فلین ژنرال بازنشسته است که نگاههای تندی درباره اسلام و مسلمانان و نوعی کجفهمی خاص درباره تروریسم و اسلام دارد. مایکل فلین در دولت اوباما در سمت ریاست «سازمان اطلاعات دفاع» آمریکا حضور داشت؛ اما از این سمت کناره گرفت. واشنگتنپست، گزارش داده که او از همان تاریخ بهکرات در ملأعام گفته که علت استعفایش اختلاف نظر با دولت اوباما بوده است. او بعد از خروج از دولت اوباما، پنتاگون و کاخ سفید را به باد انتقاد گرفت؛ از نحوه برخورد با داعش تا چگونگی رویارویی با ایران. فلین نزدیکترین مقام امنیتی به رئیسجمهور آینده آمریکا خواهد بود که در امور مرتبط با امنیت ملی باید ترامپ را راهنمایی کند. او پیشتر در توییتی نوشته بود: «ترس از مسلمانان منطقی است».
مایکل فلین، ژنرال سهستاره بازنشسته نویسنده کتابی است با عنوان «صحنه جنگ» که تابستان گذشته، منتشر شد؛ مضمون اصلی این کتاب درباره جنگ علیه اسلام رادیکال و نحوه پیروزی آمریکا در جنگ مزبور است. فلین مدعی است جمهوری اسلامی ایران، بخش عمدهای از اسلام رادیکال را تشکیل میدهد. ازهمینرو بخش بزرگی از کتاب، به حکومت ایران اختصاص دارد. فلین در کتاب بر ارتباط حکومت ایران با سازمان القاعده پافشاری میکند. او درهمینزمینه ادعاهایی مطرح و اتهاماتی به ایران منتسب میکند. او بمبگذاری سفارتخانههای آمریکا در سال ۱۹۹۸ در کنیا و تانزانیا را به ایران مرتبط میداند. او ایران را «دشمن سهمگینی» میداند که «نزدیک به ۴۰ سال است با آمریکا و متحدان آن، بهویژه اسرائیل، در جنگ است». او در راستای همین دیدگاههای افراطی، دستیابی ایران به انرژی هستهای را کمخطرتر از آنچه برداشت رادیکال از اسلام میخواند، میداند. او در بخشی از کتاب، دو رئیسجمهور آمریکا را شماتت میکند؛ جیمی کارتر را به علت حمایتنکردن از شاه که باعث رویکارآمدن حکومت اسلامی در ایران شد و باراک اوباما را که با ایران معامله کرد: «پرزیدنت اوباما را میتوان مانند کارتر به دورویی و ظاهرسازی متهم کرد. اگر حمله به لیبی درست بود، چطور حمله به سوریه و ایران درست نبود؟»
ماتیس خشمگین
وزارت دفاع: جیمز ماتیس
به «سگ خشمگین» معروف است و ترامپ در جمع هوادارانش در سینسیناتی وقتیکه میخواست جیمز ماتیس را برای وزارت دفاع اعلام کند، او را یکی از بهترینها دانسته. بیبیسی، ژنرال ماتیس را یکی از منتقدان آشکار سیاستهای دولت اوباما در حوزه خاورمیانه بهویژه ایران توصیف میکند. جیمز ماتیس، نیز جزء مخالفان جمهوری اسلامی ایران محسوب میشود و مدعی است ایران به تنهایی «پایدارترین تهدید برای ثبات و صلح در خاورمیانه است.» جیمز ماتیس، ژنرال بازنشسته و رئیس پیشین ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکاست که به مواضع تند و صراحت لهجهاش مشهور است.
ژنرال ماتیس، اوایل بهار امسال در یک سخنرانی عمومی مدعی شد با وجود جدیبودن تهدید گروه موسوم به دولت اسلامی (داعش) و القاعده، «هیچ تهدیدی از نظر تأثیرات پایدار در بلندمدت روی ثبات و شکوفایی منطقه و امید جوانان به آینده بهتر، جدیتر از ایران نیست». او که در سال ۲۰۱۰ به ریاست ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا منصوب شد، سه سال بعد به دلیل آنچه در آن زمان اختلافنظر با دولت اوباما بر سر ایران عنوان شد، مقام خود را از دست داد. ماتیس هم از منتقدان سرسخت توافق هستهای با ایران است و کابینه باراک اوباما را به خاطر امضای این توافق به «سادهلوحبودن» متهم کرده است. او پیش از این درباره توافق هستهای گفته: «ما مجبوریم قبول کنیم که یک توافق کنترل تسلیحات معیوب داریم… چیزی که به آن رسیدیم یک تأخیر هستهای بود، نه توقف کامل. باید آماده بدترین پیامدها باشیم». البته ماتیس به کنارگذاشتن کامل برجام (توافق هستهای) معتقد نیست و میگوید هرگونه عقبنشینی از این توافق، به ویژه بدون حمایت متحدان دیگر، آمریکا و منطقه را «در مسیر شکست قرار میدهد».
دوست اسرائیل
وزارت انرژی: ریک پری
فرماندار پیشین تگزاس، معاون اسبق جورج بوش در فرمانداری تگزاس و دوست نفتیها، جانشین ارنست مونیز، وزیر انرژی کابینه اوباما می شود که در مذاکرات هستهای و برجام نقش مهمی داشت. مونیز همدانشگاهی علیاکبر صالحی بود و با فنیشدن مذاکرات هستهای، وارد مذاکرات شد و گامبهگام توافق نهایی را در بخش فنی به نگارش درآوردند. رستورانهای کوچک پشت هتل کوبورگ در وین که صندلیهایش را در پیادهرو میچیدند، عمدتا میزبان مونیز و تیمش بودند که هنگام غذاخوردن هم در حال مطالعه متون مذاکرات بودند. با این اوصاف، در دولت جدید، اینکه دونالد ترامپ درباره برجام چه تصمیمی میگیرد، عملکرد ریک پری را درباره این توافق مشخص خواهد کرد. اگرچه مخالفت خود او با این توافق هم کمتأثیر نخواهد بود. اگر برجام ادامه پیدا کند، ریک پری با یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی روند این توافق و عملکرد ایران را رصد خواهد کرد.
آنچه تاکنون از مواضع «پری» مشخص است این است که او ایران را خطری برای موجودیت اسرائیل میداند و از منتقدان روند مذاکرات هستهای دولت باراک اوباما با ایران بود. او در انتخابات اخیر، کاندیدای مقدماتی حزب جمهوریخواه بود و در نخستین مناظره مقدماتی حزب جمهوریخواهان گفت کنگره باید مانع از لغو تحریمهای ایران شود و مدعی شد «این پول به دست حکومتی میرسد که آن را در راه تروریسم خرج میکند». به نظر میرسد فرماندار پیشین تگزاس، دیدگاههای مشابهی با جورج بوش دارد. او پیشتر معتقد بود باید وزارت انرژی حذف شود، اما در سالهای گذشته بر ترویج استفاده از انرژی پاک و کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی متمرکز شده؛ این در حالی است که رسانههای آمریکایی در گزارشهای خود از پری به عنوان «متخصص استخراج سوختهای فسیلی» یاد کردهاند.
جنجال اصلی انرژی در آمریکا بر سر نفت و انرژیهای پاک است، در حالی که بخشیدن وام و کمکهای مالی در حوزه پژوهش به عنوان ویژگی بارز وزارت انرژی دولت باراک اوباما، معرفی میشد. همچنین ترامپ معتقد است در حوزه نفت باید آمریکا نقش چشمگیرتری ایفا کند. ریک پری همچنین در موضوع تغییرات اقلیمی، با فعالان محیط زیست و نهادهای بینالمللی مواجه خواهد بود؛ چون دولت اوباما به تعهدات بینالمللی در این زمینه پیوسته، اما به نظر نمیرسد ترامپ خیلی سفت و سخت آنها را ادامه دهد.
کارپرداز تحریمها
وزارت خزانهداری: استیون منوچین
دونـــالـــد تــرامـــپ، رئیسجمهوری منتخب آمریکا، استیون منوچین مدیر اجرائی سابق بانک گلدمن ساکس را به عنوان نامزد تصدی وزارت خزانهداری انتخاب کرد. وزارتخانهای که در رابطه با ایران متصدی برقراری تحریمهای جدید و رصد و یافتن موارد تحریمشکنی است. استیون منوچین، ۵۳ساله است و ١٧ سال تجربه کار در بانک بزرگ گلدمن ساکس را دارد. او در ستاد انتخاباتی ترامپ مدیر مالی بود. در یک تعریف کلی میتوان گفت وزارت خزانهداری، مسئول اجرای سیاستهای مالیاتی آمریکاست و در عرصه بینالمللی، اجرا و نظارت بر حسن انجام تحریمها را پیگیری میکند. به نظر میرسد مأموریت اصلی منوچین در وزارت خزانهداری، معکوسکردن سیاست دولت اوباما در قبال ایران، کوبا، کره شمالی و روسیه خواهد بود. تنظیمکننده و مجری تحریمهای اقتصادی علیه دولتهای خارجی در این وزارتخانه دفتر کنترل سرمایههای خارجی است. برخی رسانهها نوشتهاند لغو یا جایگزینی بسیاری از سیاستهای باراک اوباما، درباره کشورهایی که مورد لغو تحریم آمریکا قرار گرفتهاند، برای دولت بعد کار سختی نخواهد بود، چون اغلب آنها فرامین اجرائی بوده، نه قوانین مصوب کنگره.
همه متفقالقولاند که وزیر خزانهداری ترامپ میتواند تأثیر عمدهای بر سیاست خارجی بگذارد.
دادستان نژادپرست
دادستان کل: جف سشنز
ترامپ، جف سشنز را به سمت دادستان کل یا همان وزارت دادگستری برگزیده است. شاید با خودتان فکر میکنید دادستان کل ایالات متحده چه ربطی به ایران دارد. این نهاد و کسیکه در این سمت نشسته است سالانه افراد زیادی را به ادعاهای اتهامی ارتباط با ایران، جاسوسی برای جمهوری اسلامی ایران و بهویژه اتهام دورزدن تحریمهای ایران دادگاهی و مجازات میکند. همچنین پروندههای ادعایی که هرازگاهی از لای حوادث تروریستی یا یکی از حوادث خرابکارانه در گوشهای از دنیا بیرون کشیده میشود و به ایران منسوب میشود. آخرین آنها ادعای ارتباط ایران با حادثه برجهای الخبر بود که اگرچه جمهوری اسلامی این اتهام را رد میکرد، اما برای کسانی که از آن حادثه مغبون شده بودند، از محل اموال بلوکهشده ایران، غرامت تعیین کردند. البته دولت ایران به آن ماجرا معترض شد.
علاوه بر اینها اگر روزی ایران بخواهد بابت تحریمهای ظالمانهای که بر کشور هموار شده و روند توسعه و پیشرفت ایران را کند کرده، در محاکم دادگستری درخواست دادخواهی و اعلام شکایت کند، قطعا نهادی که بیش از همه با آن درگیر خواهد بود، وزارت دادگستری و البته خزانهداری ایالات متحده است.
جف سشنز که قرار است بر صندلی دادستان کل بنشیند، سناتور اهل آلاباماست که پیشازاین اسمش بهعنوان رئیس پنتاگون هم مطرح شده بود. این سناتور ۶۹ساله از حامیان حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ بود و این یکی از موضوعاتی است که او درباره آن با رئیسجمهوری منتخب اختلاف موضع دارد؛ چون ترامپ آن جنگ را «وحشتناک و احمقانه» خوانده بود؛ اما این دو آنقدر اشتراک دیدگاه دارند که بتوان برخی اختلافات را نادیده گرفت. سشنز در دوران تبلیغات انتخاباتی یکی از نزدیکترین متحدان ترامپ بود. سشنز در «کمیته خدمات نیروهای مسلح»، «کمیته قضائی» و «کمیته بودجه» سنا عضو بوده و از مخالفان توافق هستهای است. نیویورک تایمز درباره او گزارش داده که سال ١٩٨۶ دونالد ریگان، سشنز را برای مقامی قضائی معرفی کرده بود؛ اما کمیتهای در سنا او را به دلیل دیدگاههای تند نژادی رد کرد.
مسافر ناکام ایران
سازمان سیا: مایک پومپئو
نماینده مجلس از کانزاس؛ نامزد ریاست سیا، سازمان اطلاعات مرکزی آمریکاست. مایک پومپئو یکی از سه نماینده جمهوریخواه مجلس نمایندگان آمریکا بود که به ادعای نظارت بر انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان، تقاضای سفر به ایران کرده بودند.
آنها بعد از پرکردن درخواست ویزا در محل حفاظت منافع ایران عکس گرفته بودند و بعد در نامهای به رهبری خواسته بودند که به درخواست ویزایشان توجه ویژه شود. آنها علاوه بر نظارت بر انتخابات خواستار این بودند که با زندانیان آمریکایی در ایران ملاقات کنند و از مجتمع پارچین و تأسیسات هستهای اراک و فردو بازدید کنند. او عضو جنبش تیپارتی در حزب جمهوریخواهان است؛ همچنین عضو انجمن ملی اسلحه، گروه لابی گسترش استفاده از سلاح گرم در آمریکاست که با بستن بازداشتگاه گوانتانامو مخالف بوده و مدعی است که روحانیون مسلمانی که حملات تروریستی را بهشدت محکوم نمیکنند، «همدست» تروریستها هستند. گفته میشود پومپئو توجه ویژهای به اخبار ایران دارد و منتقد سرسخت توافق هستهای ایران و قدرتهای جهانی بوده است. او همین اواخر در توییتر نوشت «منتظر عقبگرد از این توافق فاجعهبار با بزرگترین دولت حامی تروریسم در جهان هستم» و چند ماه پیش در یادداشتی نوشت: «یک سال بعد از توافق هستهای اوباما با ایران، این توافق ما را در معرض خطر فزاینده قرار میدهد». پومپئو و سناتور تام کاتن مدعی هستند که غیر از توافق هستهای بین ایران و قدرتهای جهانی، ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی هم دو توافق جانبی محرمانه دارند. این ادعا از سوی دولت ایران و آمریکا تکذیب شد.
سوزنبان قطار قطعنامهها
سفیر سازمان ملل: نیکی هیلی
قریـببهیقین سالهای پیشروی استقرار دولت ترامپ، فضای سازمان ملل شاهد قطار قطعنامهها و ادعاهایی علیه ایران خواهد بود تا فضای ایرانهراسی قبل را به جهان بازگرداند. نیکی هیلی که قرار است سفیر ایالات متحده در سازمان ملل باشد، سوزنبان این قطار پرسروصدا خواهد بود. اگر نمایندگی ایالات متحده در شورای امنیت را هم به او بسپارند، او جانشین رادیکالی برای سامانتا پاور، سفیر فعلی در سازمان ملل خواهد بود که البته او هم سخنرانیهای تندی علیه ایران داشت.
نیکی هیلی از سال ۲۰۱۱ صدوشانزدهمین فرماندار ایالت کارولینای جنوبی بود؛ ولی اولین فرماندار زن این ایالت بود. خانم فرماندار آمریکایی هندیتبار امسال ۴۵سالگیاش را سپری خواهد کرد و در هنگ پیرو پاتالهای میلیاردی کابینه ترامپ جوانترین عضو به نظر میرسد. تیپارتی حامی اوست که در خانوادهای سیک و مهاجر از ایالت پنجاب متولد شده است. هیلی در دورانی که نماینده مجلس کارولینای جنوبی بود، مخالف سقط جنین، موافق کاهش مالیات و اعمال قوانین مهاجرت است. به نظر میرسد او اشتراکات فکری زیادی با دونالد ترامپ دارد. در برخی اخبار آمد که نماینده رژیم اسرائیل در سازمان ملل از انتخاب هیلی ابراز رضایت کرده و او را دوست واقعی اسرائیل توصیف کرده است.
منبع: شرق
۱۳ آبان در تاریخ جمهوری اسلامی روز مهمی است؛ نه از آن جهت که سفارت…
در تحلیل سیاسی و روانشناختی دیکتاتوری، مسئله مقصر دانستن پذیرفتگان دیکتاتوری به عنوان افرادی که…
امروز یکم نوامبر، روز جهانی وگن است؛ این روز، یادبودِ تمام دردمندیها و خودآگاهیهایی است…
درآمد در این نوشتار به دو مطلب خواهم پرداخت. نخست، تحلیلی از عنوان مقاله و…