زیتون-آرش بهمنی: مراسم خاک‌سپاری اکبر هاشمی‌رفسنجانی مورد توجه‌ترین بحث شبکه‌های اجتماعی در روز گذشته بود. مراسمی که حامیان حکومت، حامیان هاشمی‌رفسنجانی، اصلاح‌طلبان و برخی نیروهای جنبش سبز هر یک با انگیزه خاصی٬ قصد حضور در آن را داشتند. نتیجه این تنوع حضور در مراسم خاک‌سپاری، انتشار محتوای زیاد در این‌باره در شبکه‌های اجتماعی بود: از عکس حاضران در مراسم تا اتفاق‌های حاشیه‌ای و از توصیف فضا تا انتشار احوال شخصی در مراسم.
صدا و سیما و هاشمی رفسنجانی
نحوه عملکرد صدا و سیما در مراسم خاک‌سپاری هاشمی‌رفسنجانی از جمله مورد توجه‌ترین مسایل مراسم بود. این مساله به خصوص از آن جهت اهمیت داشت که پیش از این عملکرد صدا و سیما در زمان حیات هاشمی‌رفسنجانی، نحوه اعلام مرگ او و سپس سخنانی که میهمانان برنامه‌های این سازمان بیان می‌کردند، مورد انتقاد بود. انتقادهایی که حتی به مسوولان دولتی و حکومتی نظیر علی‌اکبر ناطق‌نوری و رضا صالحی امیری رسید و آن‌ها هم از این مساله انتقاد کردند.
نحوه برخورد صدا و سیما با جمعیت حاضر در مراسم و شعارهای آنان هم مورد توجه برخی قرار گرفت. در ساعت‌های اولیه مراسم – که به شکل مستقیم از تلویزیون پخش می‌شد – هیچ نمای هوایی از جمعیت حاضر پخش نشد. مساله‌ای که انتقادها را برانگیخت. کاربری نوشت: «هنوز صداسیما نتونسته مشخص کنه حضور جمعیت زیاد در مراسم تشییع هاشمی رفسنجانی مشت محکم به دهان چه کسی است».
گرچه چند ساعت بعد، نماهای هوایی از مراسم نیز پخش شد و باعث واکنش گروه دیگری از کاربران شد: «خب، تصویر هوایی هم منتشر شد. بهانه جدید؟».
تعداد جمعیت حاضر در این مراسم، از جمله مسایل مورد بحث از زمان انتشار عکس‌های مراسم بود. براساس گزارشی که در رسانه‌ها به نقل از استانداری تهران منتشر شد، تعداد جمعیت دو و نیم میلیون نفر اعلام شد. سردبیر سایت فردانیوز اما در توییتی تعداد جمعیت را حداکثر ۴۸۰ هزار نفر اعلام کرد: «حداکثر جمعیت تشییع امروز: ۸ کیلومتر، در ۲۰ متر عرض خیابان، ضرب در ۳ نفر که در یک متر جا می‌شوند».
برخی دیگر نیز تعداد جمعیت حاضر در این مراسم را با جمعیت حاضر در آخرین نماز جمعه هاشمی‌رفسنجانی – ۲۶ تیر ماه سال ۸۸ – مقایسه می‌کردند و نوشتند که دانشگاه تهران آخرین بار در نمازجمعه هاشمی بود که چنین جمعیتی را به خود دید.
چند ساعت پس از پایان مراسم خاک‌سپاری اکبر هاشمی رفسنجانی، علی مطهری در صفحه توییتر خود نوشت: «شعارهای مردم در تشییع پیکر آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نشان می‌دهد که مسوولان نظام باید زودتر مساله حصر خانگی رهبران معترضان سال ۸۸ را حل کنند». این احتمالا می‌‌تواند بهترین نتیجه برای هواداران جنبش سبز باشد که روز گذشته حضور به نسبت پررنگی در مراسم داشتند. فیلم‌های زیادی از مراسم روز گذشته در توییتر از حضور مردم و شعارهای آن‌ها برای رفع حصر از میرحسین موسوی، زهرا رهنورد و مهدی کروبی و حمایت از آن‌ها منتشر شد.
علاوه بر این شعارهایی نیز در حمایت از محمد خاتمی سر داده و فیلم آن‌ها منتشر شد. برخی از حامیان اصلاح‌طلبان با هشتگ #همه_آمدیم عکس، فیلم و مشاهدات خود از این مراسم را در توییتر به اشتراک گذاشتند.
البته که این تنها مورد از طرح مسایل سیاسی و حقوق‌بشری در این مراسم نبود. توجه به برخی زندانیان سیاسی و به خصوص علی شریعتی (که هفتاد و دو روز است دست به اعتصاب غذا زده) و آرش صادقی (که اخیرا اعتصاب غذای خود را شکست) نیز در برخی فیلم‌ها وجود داشت. کاربری هم نوشت: «علی مطهری، اون دختری که بعد نماز سر وصال بدو بدو خودشو رسوند بهت گفت علی شریعتی چی شد، آزادش کنین، سر تکون دادی، من بودم. رو سرتکون دادنت حساب کردم».
نماز میت هاشمی‌رفسنجانی
آیت‌الله علی خامنه‌ای، نماز میت بر هاشمی‌رفسنجانی را در دانشگاه تهران اقامه کرد. نمازی که حواشی بسیاری به دنبال داشت. روزنامه‌نگاری نوشت: «من نماز میت خواندن رهبری برای افراد زیادی را دیده‌ام. نماز امروز، بسیار سرد و از سر تکلیف بود.»
اما آن‌چه رهبر ایران در نماز گفت – و به بیان بهتر، نگفت – بیش از هر چیز دیگری مورد توجه کاربران بود. آیت‌الله خامنه‌ای در این نماز از گفتن جمله «اللهم انا لا نعلم منه الا خیرا» [ترجمه فارسی: ما از او چیزی جز خیر ندیدیم] خودداری کرد و به جای آن ۹ بار برای هاشمی رفسنجانی درخواست عفو کرد.
این مساله خیلی زود مورد توجه کاربران قرار گرفت. دلیل خودداری رهبر جمهوری اسلامی از بیان این جمله مشخص نشد، گرچه هر کاربری حدس خاص خود را داشت. برخی نیز تصاویری از خواندن نماز میت آیت‌الله خامنه‌ای بر دیگر روحانیون منتشر کردند که نشان می‌داد رهبر جمهوری‌اسلامی این عبارت را آن زمان بر زبان آورده است؛مساله‌ای که موجب شد برخی در شبکه‌های اجتماعی خود این سخن را تکرار کنند.
آزار جنسی در مراسم خاک‌سپاری
احتمالا از مهم‌ترین حواشی مراسم روز گذشته، بحث گستردگی آزار جنسی در طول مسیر تشییع جنازه بود. پس از پایان مراسم چند نفر از روزنامه‌نگاران از گستردگی آزارجنسی نوشتند: «امروز یه حال غریبی بود. قبلا تو این مدل حضور خیابانی این همه آزار جنسی نبود، این بار خیلی محسوس بود. گویی که اخلاق بار خودش رو بسته». این توییت خیلی زود، با توجه دیگر کاربران مواجه شد و برخی از آن‌ها نوشتند که تجربه‌هاش مشابهی داشتند. کاربری نوشت: «دقیقا! حجم وقاحتی تو چشم‌هاش بود، که کمتر دیده بودم. طرف هیچ توقع نداشت برگردم به اعتراض و دعوا؛ وقیحانه داد می‌زد زنی، اومدی وسط، همینه» و روزنامه‌نگار زن دیگری چنین درباره اتفاق‌ها اظهارنظر کرد: «این درد مشترک همه زن هایی بود که امروز خواستن شرافتمندانه تو تشییع حاضر بشن اما یک سری بیمار جنسی فقط سبب ازار رسوندن و اذیت کردن بودن». روزنامه‌نگار دیگری در تایید این مساله چنین نوشت: «چند تا از همکاران و دوستان من امروز اینو تایید کردند، چه خبره واقعا؟ عقده های جنسی فرو خورده حتی اینجا هم فرصت تبلور پیدا می‌کنه؟»
در این میان بودند کسانی که بروز اتفاقی با این گستردگی را منکر بودند: «باورش مشکله. چون خیلی‌ها حاضر شدند و چنین چیزی نگفتند». با این حال بودند روزنامه‌نگارانی که حتی امکان سازمان‌یافته بودن این مساله را مطرح کرده و نوشتند «مامورانی در جمعیت بود که وظیفه‌شان تعرض جنسی به خانم‌ها بود». ادعایی که البته خیلی زود با واکنش دیگران مواجه شد و درباره آن اظهارنظر کردند.
۱۳ آبان در تاریخ جمهوری اسلامی روز مهمی است؛ نه از آن جهت که سفارت…
در تحلیل سیاسی و روانشناختی دیکتاتوری، مسئله مقصر دانستن پذیرفتگان دیکتاتوری به عنوان افرادی که…
امروز یکم نوامبر، روز جهانی وگن است؛ این روز، یادبودِ تمام دردمندی‌ها و خودآگاهی‌هایی است…
درآمد در این نوشتار به دو مطلب خواهم پرداخت. نخست، تحلیلی از عنوان مقاله و…