پاک‌سازی زودهنگام

زیتون- نازنین نامدار: مهر و موم دفاتر مشاوران علی اکبر هاشمی رفسنجانی در مجمع تشخیص مصلحت نظام در فاصله یک هفته پس از درگذشت او را می‌توان نخستین گام برای حذف حامیان او تعبیر کرد. گزارش‌های ضد و نقیضی تاکنون درباره مرجع صدور دستور پلمب منتشر شده و همین موضوع به گمانه‌ها درباره وجود یک سناریوی پاکسازی دامن زده است.

مهر و موم غیرمنتظره

تاکنون مشخص شده که دفتر کار الویری، یاسر هاشمی (فرزند اکبر هاشمی‌رفسنجانی)، علی‌محمد بشارتی، عباسی فرد، نوری شاهرودی، لطفی، رستگاری، یونسی و مرادی در مجمع تشخیص پلمب شده است و حالا باید صبر کرد تا درباره مرجع تصمیم‌گیرنده درباره این اقدام اطلاعات بیشتری عنوان شود.

ابتدا نگاه‌ها به سوی قوه قضاییه بود که اختیار صدور حکم پلمب را طبق قانون به عهده دارد اما بعد موضوع در حد یک روال اداری پایین آمد و محمد حسن مشکوری مدیر روابط عمومی مجمع به خبرگزاری ایرنا گفت که «این اقدام روال طبیعی و مربوط به تمامی شخصیت‌های برجسته است و دلیل آن نیز محفوظ بودن اسناد و مدارک دارای طبقه بندی است.» او گفته بود که «مهروموم‌ها با دستور حراست مجمع تشخیص مصلحت نظام صورت گرفته و «این محدودیت به زودی برطرف می‌شود.» هنوز چند ساعتی از این اظهارنظر روابط عمومی مجمع تشخیص مصلحت نظام نگذشته بود که رییس حراست مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت دستوری برای پلمب شدن دفتر مشاوران اکبر هاشمی‌رفسنجانی صادر نکرده است. او به ایلنا گفت از این مساله «اطلاع دقیقی» ندارد. اظهار بی‌اطلاعی او باعث تقویت گمانه‌ها مبنی بر دخالت یک نهاد خارج از مجمع برای دستور پلمب شد.

بازی در زمین بزرگ‌تر

دور از انتظار نبود که پس‌لرزه‌های درگذشت هاشمی رفسنجانی به حذف حامیان‌اش از مجمع تشخیص مصلحت نظام بیانجامد. با این حال در پلمب دفاتر مشاوران او نوعی تعجیل دیده می‌شود که می‌توان آن را بی‌تابی برای پاکسازی مجمع از مدافعان هاشمی تلقی کرد.

علی اکبر ناطق نوری احتمالا مطلوب‌ترین گزینه برای میانه‌روها خواهد بود ولی انتصاب او  در مقام ریاست مجمع دور از ذهن است و بعید است که رهبری بخواهد فردی را در جایگاه هاشمی قرار دهد که بسیاری از خصلت‌های سیاسی و روش فکری او را دارا باشد

یافتن دلیل این تعجیل چندان دشوار نیست و باید آن را در تکاپوهای خاموش ولی جدی برای جانشینی رییس مجمع جستجو کرد. انتظار می‌رود که رییس‌ بعدی در اسفند‌ماه توسط آیت‌الله خامنه‌ای منتصب شود و از بین بردن میرات هاشمی پیش از هر چیز نیازمند آن است که میراث‌دارانش از صحنه بازی حذف شوند.

اهمیت این تغییرات را باید در تصویری بزرگ‌تر از آینده مناسبات سیاسی ایران تلقی کرد. مناسباتی که در آن چینش‌های استراتژیک نهادهای قدرت به عنوان بخشی از پروسه جانشینی رهبری در نظر گرفته می‌شود و هر فردی در منصب ریاست مجمع تشخیص می‌تواند در فرآیند جانشینی به یکی از مهره‌های تاثیرگذار تبدیل شود. نگاهی به لیست کاندیداهای احتمالی ریاست مجمع نیز نشان می‌دهد که آینده این نهاد می‌تواند تاثیری بلاواسطه در موضوع جانشینی رهبری داشته باشد.

گزینه‌های ریاست

در حال حاضر از چهره‌هایی چون محمود هاشمی شاهرودی رییس هیئت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای٬ صادق لاریجانی رییس قوه قضاییه٬ ابراهیم رییسی تولیت آستان قدس٬ علی اکبر ناطق نوری رییس دفتر بازرسی رهبری٬ حسن روحانی و محمود احمدی‌‌نژاد به عنوان مهم‌ترین گزینه‌ها جهت ریاست آینده مجمع یاد می‌شود. شانس هاشمی شاهرودی روی کاغذ از سایرین بیشتر است. نخست به دلیل این که او اکنون در مقام رییس هیات عالی حل اختلاف قوا در موقعیتی مشابه با جایگاه مجمع قرار دارد و علاوه بر نزدیکی به آیت‌الله خامنه‌ای٬ در بین دو جناح عمده جمهوری اسلامی هم به عنوان چهره‌ای میانه‌رو شناخته می‌شود.

رسانه‌ها در روزهای گذشته بیش از هر کسی به او توجه کرده‌اند و احتمال نشستن‌اش بر کرسی ریاست مجمع را بالا ارزیابی کرده‌اند. گزینه‌هایی مانند صادق لاریجانی و ابراهیم رییسی هم هرچند گزینه‌های دور از ذهنی نیستند اما انتصاب هر کدام از آنها به سمت ریاست مجمع به معنای پیامی روشن از سوی رهبری به جناح میانه‌رو و اصلاح‌طلب تلقی خواهد شد که امیدی به بازگشایی سیاسی نداشته باشند.

علی اکبر ناطق نوری احتمالا مطلوب‌ترین گزینه برای میانه‌روها خواهد بود ولی انتصاب او نیز دور از ذهن است و بعید است که رهبری بخواهد فردی را در جایگاه هاشمی قرار دهد که بسیاری از خصلت‌های سیاسی و روش فکری او را دارا باشد. انتصاب حسن روحانی در مجمع هم یک انتخاب ایده‌ال برای جناح هوادار اصلاحات در جمهوری اسلامی به شمار می‌رود ولی هیچ قرینه‌ای که این انتصاب را تایید کند دستکم در حال حاضر وجود ندارد. طرفداران احمدی‌نژاد هم از آن سوی میدان در روزهای گذشته از احتمال ریاست او بر مجمع سخن می‌گویند ولی برای این فرضیه‌ هم هیچ شاهدی وجود ندارد و بعید است که آیت‌الله خامنه‌ای پس از منع او از حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری حالا به دنبال اعطای یک کرسی مهم و بی‌دردسر در عالی‌ترین سطح قدرت به وی باشد.

بازی هر‌چه که هست در این روزها و هفته‌های اخیر اوج خواهد گرفت و نخستین دستور کار آن که از حالا آغاز شده است را می‌توان تلاش برای پاکسازی مجمع از حامیان هاشمی دانست.