دشمن فرضی پیش روی مطالبات زنان

زیتون-سینا پاکزاد: بحث درباره امکان کاندیداتوری زنان برای انتخابات ریاست‌جمهوری همواره یکی از موضوع‌های ثابت در ماه‌ها و روزهای منتهی به انتخابات بوده است.

تغییر واقعی یا سوءتفاهم کلامی
این‌بار اما سوال دیگری در کانون مباحثات فعالان حوزه زنان و کاربران شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته است؛ این که اگر مرضیه وحید دستجردی در لیست نامزدها قرار گرفت به او رای بدهیم یا نه؟ قضاوت در این باره٬ کاربران شبکه‌های اجتماعی را که شماری از آنها جزو فعالان سیاسی زن و فمنیست‌ها نیز هستند را به ۲ گروه شاخص تبدیل کرده است. افرادی که برپایه مواضع و عملکرد وزیر بهداشت دولت محمود احمدی‌نژاد او را گزینه مناسبی برای پیشبرد مطالبات زنان نمی‌دانند و عده‌ای که رای به یک زن را فارغ از نوع نگاه سیاسی و اجتماعی‌اش گامی رو به جلو در راستای تحقق آمالشان قلمداد می‌کنند.
چند هفته پیش سخنگوی شورای نگهبان در زمینه کاندیداتوری زنان در انتخابات ریاست جمهوری این گونه اظهارنظر کرد که «حتما همه می توانند ثبت نام کنند.» او در واقع از موضوعی سخن گفت که هیچ‌گاه در جمهوری اسلامی ممنوع نبوده است. در هر دوره از انتخابات ریاست جمهوری بانوانی بوده‌اند که اقدام به ثبت نام کرده بودند اما نمونه‌ای از تایید صلاحیتشان تاکنون وجود نداشته است. عباسعلی کدخدایی در تکمیل سخنانش اضافه کرده که زنان «برای تایید صلاحیت باید منتظر جمع‌بندی نظر کارشناسان درباره تعریف رجل سیاسی باشیم.» در موضع‌گیری دیگری شهیندخت مولاوردی، معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری گفته است: «تاکنون هیچ منعی برای حضور زنان در انتخابات ریاست جمهوری نبوده و آنها می‌توانستند برای این انتخابات ثبت نام کنند.»

محتمل‌تر از فرضیه کاندیداتوری یکی از زنان با حمایتِ منتقدان حسن روحانی برای شکستن رای وی، مطرح کردنِ مطالبات بخشی از زنان جامعه خواهد بود تا از این طریق بتوانند توجه اقشاری از زنان جامعه را به خود جلب کنند

برمبنای این دیدگاهها می‌توان گفت تابه‌حال نشانه‌ای از تغییر شرایط کاندیداتوری زنان در انتخابات ریاست جمهوری بروز پیدا نکرده است و هر آنچه در خصوص مصادیق نامزدهای زن گفته می‌شود در سطح گمانه‌زنی محسوب می‌شود. در این بین اما عده‌ای احتمال می‌دهند که منتقدان دولت به‌دلیل فقدان نامزد قوی در برابر حسن روحانی تلاش دارند تا موافقت شورای نگهبان به‌منظور معرفی یک نامزد زن را در راستای شکستن آرای روحانی جلب کنند. پروانه سلحشوری، رئیس فراکسیون زنان مجلس در همین زمینه و با اشاره به طرح برخی مباحث مبنی بر کاندیداتوری مرضیه وحید دستجردی با بیان اینکه این پیشنهاد، استراتژی اصولگرایان برای شکستن آرای آقای روحانی است، گفته است: «ایشان از کاریزمای لازم برخوردار نیست اما می تواند رقیب خوبی برای آقای روحانی باشد.»
در عین حال بر اساس اعلام نظر دستجردی که علاوه بر عضویت در هیات موسس «جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی» که به‌تازگی به‌عنوان سازوکار انتخاباتی اصولگرایان اعلام موجودیت کرده، سخنگویی این جبهه را نیز بر عهده دارد٬ کاندیداتوری وی غیرمحتمل است. او گفته است: «از ۱۰ نفر هیأت موسس (جبهه مردمی انقلاب اسلامی) هیچ یک نباید کاندیدای ریاست جمهوری آینده باشند چرا که مشکلاتی که در گذشته داشته‌ایم به خاطر ذی‌نفع بودن افراد موسس بوده است؛ از مجمع عمومی باید ۱۵ نفر دیگر نیز رأی بیاورند و آنها هم نباید کاندیدا باشند و مجموع این ۲۵ نفر با هم کار هیأت رئیسه مجمع را پیش می‌برند.»

نظر مراجع تغییر کرده است؟
افزون بر اینکه تاکنون موضع تازه‌ای از جانب شورای نگهبان درخصوص قرار گرفتن زنان در تعریف «رجل سیاسی» اعلام نشده در میان مراجع تقلید که از منابع مورد رجوع در این زمینه هستند نیز دیدگاه جدیدی بیان نشده است. فتاوی و مواضع متعددی از آنها در دهه گذشته موجود است که نه تنها مانعی بر سر حضور زنان در رقابت‌ بر سر کرسی ریاست جمهوری بوده بلکه حتی نقش‌آفرینی‌شان در سطح وزیر، استاندار و… را نیز برنتابیده است.
به‌عنوان نمونه در اردیبهشت ماه ۹۳ در ماههای ابتدایی تغییرات در استانداری‌ها در دولت جدید روزنامه جمهوری اسلامی نوشته بود: «در دیدار وزیر مخابرات با حضرت آیت‌الله صافی گلپایگانی این مرجع تقلید از انتصاب برخی زنان به سمت فرماندار توسط وزارت کشور در بعضی شهرها اعتراض کردند. آیت‌الله صافی گفتند این اقدام با کرامت زنان سازگاری ندارد و دولت اسلامی باید در این قبیل اقدامات تجدیدنظر نماید.»

در موضعی دیگر آیت الله سید یوسف طباطبایی نژاد در خطبه های نماز جمعه اصفهان در آذر ماه ۹۴ با انتقاد از به‌کارگیری فرمانداران زن در کشور اظهار کرده بود: «صدها مرد در ایران بیکار هستند و بعد برخی هنوز بر به کار گماردن زنان در برخی مناصب مهم اجرایی مانند فرمانداری اصرار می ورزند. مسئولان باید در تعیین عامل در پست های مختلف تقوا به خرج دهند و اگر کسی برای انجام یک کار فردی را انتخاب کند در حالی که به صلاحیت‌های فرد بهتر از او ایمان داشته باشد به خدا، پیامبر و سایر مسلمین خیانت کرده است.»
موارد بسیاری از این اظهارنظرها در دسترس است که مهم‌ترین نتیجه‌ای که می‌توان از آنها گرفت عدم تغییر شرایط برای کاندیداتوری زنان در انتخابات ریاست‌جمهوری تا به امروز است. بر این اساس محتمل‌تر از فرضیه کاندیداتوری یکی از زنان با حمایتِ  منتقدان حسن روحانی برای شکستن رای وی، مطرح کردنِ مطالبات بخشی از زنان جامعه خواهد بود تا از این طریق بتوانند توجه اقشاری از زنان جامعه را به خود جلب کنند. در واقع به‌نظر می‌رسد دغدغه جناح اصولگرا بر سوالاتی نظیر اینکه طرح چه نکاتی در حوزه زنان می‌تواند به سبد رای روحانی آسیب بزند استوار باشد تا مسائل دیگری همچون کاندیداتوری زنان در انتخابات ریاست‌جمهوری.