زیتون- سینا پاکزاد: شاید تا قبل از بروز فاجعه پلاسکو درباره جدی بودن کاندیداتوری محمدباقر قالیباف شهردار تهران شک و شبهه‌هایی وجود داشت ولی این حادثه ثابت کرد که اصولگرایان و رسانه‌های آنها نمی‌خواهند او را به عنوان یکی از گزینه‌های اصلی کاندیداتوری در انتخابات ریاست‌جمهوری آینده از دست بدهند.

صدا و سیما در پوشش خبری چند روزه‌ای که از پلاسکو داشت به طور یک‌جانبه تریبون خود را در اختیار حامیان شهردار تهران قرار داد و رسانه‌های آنلاین و مکتوب این جریان نیز در حمایت از قالیباف سنگ تمام گذاشتند. در جریان برگزاری مراسم تشییع پیکر قربانیان پلاسکو نیز با کسانی که پلاکاردهایی با درخواست استعفای او بلند کرده بودند به سرعت برخورد شد و از همه مهم‌تر این که آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی نیز در دو موضع‌گیری جداگانه‌ای که تاکنون پیرامون حادثه پلاسکو داشته٬ هیچ سخنی درباره مواخذه یا مسوولیت پذیری خاطیان نکرده است.

گزینه‌هایی که خط خورد

قالیباف چهره‌ای نیست که بتواند طیف‌های متنوع اصولگرایان را حول خود متحد کند و دستکم این که جریان احمدی‌نژادی‌ها با او به شدت سر ستیز دارند و اعتباری برای او قائل نیستند. جریان جبهه‌ پایداری هم ترجیح می‌دهد گزینه‌ای مانند سعید جلیلی داشته باشد که گفتمان این جریان را به شکل مناسب‌تری نمایندگی کند. معما اما درباره تعیین مصداقی است که چنین ویژگی‌های داشته باشد.

اصولگرایان به رغم آن که همه در مخالفت با دولت روحانی متحد هستند اما از سال ۹۲ تاکنون فاقد قدرت کادرسازی و اجماع بوده‌اند و حالا هم هیچ کاندیدای جدی بالقوه‌ای را برای مطرح کردن در مقابل روحانی ندارد. گزینه‌هایی که درباره آن‌ها زمزمه‌هایی وجود دارد نیز به اندازه‌ای قوی نیستند که بتوانند از پس روحانی بربیایند. در هفته‌های اخیر نام‌هایی هم البته در رسانه‌ها مطرح شده است ولی همان‌ها هم تکذیب شده و کلاف سردرگم اصولگرایان را پیچیده‌تر کرده است. برای مثال زمزمه‌هایی فراوان شنیده می‌شد درباره این که ممکن است اصولگرایان در یک خرق عادت و بدعت سیاسی به سراغ مرضیه وحید دستجردی بروند و او را به عنوان کاندیدا معرفی کنند.

دستجردی نخستین زنی است در تاریخ جمهوری اسلامی که به سمت وزارت رسید و در دولت محمود احمدی‌نژاد عهده دار وزارت بهداشت بود. شایعه‌ها درباره کاندیداتوری او از این جهت قوت گرفت که عباسعلی کدخدایی سخن‌گوی شورای نگهبان در یک کنفرانس مطبوعاتی خبر داد که این شورا وژاه رجل سیاسی را درباره احتمال کاندیداتوری زنان برای ریاست جمهوری مورد بررسی قرار می‌دهد. گمان تحلیل‌گران نزدیک به دولت بر این بود که ممکن است شورای نگهبان با هدف کمک به ریزش آرای روحانی برای نخستین بار به یک کاندیدای زن اجازه شرکت در انتخابات بدهد. کل این سناریو زمانی اعتبار خود را از دست داد که دستجردی به صراحت عنوان کرد قصد کاندیداتوری در انتخابات را ندارد.

. روحانی در اظهارهانظرهایش پیرامون انتخابات یا حتی کاندیداتوری‌اش احتیاط کامل به خرج داده و همین نیز کار اصول‌گرایان برای داشتن تحلیل‌ دقیق‌تر از جبهه جناح مقابل سخت کرده است

منتفی شدن کاندیداتوری او بار دیگر چشم‌ها را به سوی پرویز فتاح رییس کمیته امداد برد که او نیز از دید میانه‌روها در صورت کاندیداتوری برای انتخابات می‌توانست یک خطر جدی به شمار بیاید. فتاح از نظر فکری و مرامی به احمدی‌نژاد نزدیک است و موقعیت کنونی‌اش در کمیته امداد نیز به او این امکان را می‌دهد که گروه‌های کم‌درآمد جامعه را برای حمایت از خود بسیج کند. کاندیداتوری او نیز البته با تکذیب صریح خودش به بایگانی پیوست

دست‌ به مهره

حالا روی کاغذ٬ گزینه‌ جدی و قابل اعتنایی به جز قالیباف برای کاندیداتوری از سوی اصولگرایان در انتخابات آینده باقی نمانده است. البته آنها هفته‌های شلوغ و پر از بحثی را پیش رو دارند تا گزینه‌های دیگری را نیز مورد بررسی قرار دهند. افراد دیگری که درباره آنها بحث می‌شود از ابراهیم رییسی تولیت آستان قدس تا علیرضا زاکانی نماینده سابق مجلس و مصطفی میرسلیم عضو  مجمع تشخیص مصلحت نظام نوسان دارد. میرسلیم در تاریخ ۹ دی‌ماه به صورت رسمی به عنوان کاندیدای نهایی حزب موتلفه در انتخابات هم معرفی شد و حالا هم به تدریج در حال انجام سخنرانی‌های انتخاباتی است. او گرچه نام آشنایی در میان رجل سیاسی اصول‌گراست اما بخت جدی برای پیروزی بر روحانی محسوب نمی‌شود. دوری‌اش برای سالها از فعالیت‌های اجرایی و همچنین دیدگاه‌های بسیار سنتی‌اش در حوزه‌ فرهنگ از مهم‌ترین موانع‌ وی برای جلب آرای عمومی است. حتی بعید نیست که موتلفه او را به این نیت به  عنوان کاندیدای نهایی مطرح کرده باشد تا در بده-‌بستان‌های بعدی انتخاباتی با سایر طیف‌های اصولگرا قدرت‌چانی‌اش را بالا ببرد. میرسلیم را در شرایط کنونی باید یک کاندیدای تزیینی در نظر گرفت که به سادگی ممکن است در هفته‌های منتهی به انتخابات٬ جای خود را به کاندیدایی با قابلیت اجماع بالاتر بدهد.

در نهایت این که اصولگرایان با این وضعیت هنوز راه طولانی تا شناسایی کاندیداهای اصلی خود در انتخابات آینده دارند و حتی پس از آن نیز دغدغه اصلی این است که کاندیدایشان تا چه حد از توان اجماع برخوردار خواهد بود و حمایت همه طیف‌های متنوع اصولگرا با خود همراه می‌کند. در این شرایط است که گزینه قالیباف جدی‌تر از سایر گزینه‌های موجود است و او به دلیل پشتوانه مالی و بسیج سازمانی که در شهرداری دارد از مدتها پیش فعالیت‌های ستادی خود را آغاز کرده و رسانه‌های منتسب به شهرداری هم حرکت‌های هماهنگ جهت معرفی وی به عنوان یک مدیر جهادی را کلید زده‌اند و در دل آتش پلاسکو نیز سعی کردند که سناریوی خود را درباره قالیباف پیش ببرند.

البته هنوز معماهای مهمی وجود دارد که رسیدن به تحلیل درباره انتخابات بعدی بدون حل آنها ممکن نیست. معماهای کلیدی از این قرار  است که آیا انتخابات به صورت عادی پیش خواهد رفت یا حوادث غیرمنتظره‌ای مانند رد صلاحیت روحانی٬ عدم کاندیداتوری وی یا حتی مهندسی انتخابات برای شکست روحانی روی می‌دهد. روحانی در اظهارهانظرهایش پیرامون انتخابات یا حتی کاندیداتوری‌اش احتیاط کامل به خرج داده و همین نیز کار اصول‌گرایان برای داشتن تحلیل‌ دقیق‌تر از جبهه جناح مقابل را سخت کرده است. در هر حال این سکوت و سکون کنونی که اکنون در فضای سیاسی ایران پیرامون انتخابات وجود دارد قابل دوام نیست و دو طرف باید به زودی مهره‌های خود را برای این شطرنج حیاتی حرکت دهند.