زیتون ـ مهسا محمدی: نماز جمعه یکی از نهادهای کلیدی برای بیان مواضع رسمی و عملی تندترین جریان‌های درون نظام در ایران به شمار می‌رود و آنچه که در خطبه‌های نماز جمعه گفته می‌شود چه در سیاست داخلی و چه خارجی تا حد زیادی بر خروجی سیاست‌های ایران منطبق است.

بعد از صدور فرمان دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا، برای توقف پذیرش پناهجویان و منع موقت ورود شهروندان هفت کشور؛ ایران، عراق، لیبی، سومالی، سودان، سوریه و یمن به آمریکا، مواضع غیررسمی مختلفی از سوی دولت‌مردان و مسئولان جمهوری اسلامی اتخاذ شد. وزیر امورخارجه فعلا به سیاست توئیتری بسنده کرده و پاسخ تهدیدات توئیتری و سیاست‌های رسمی ترامپ را در توئیتر می‌دهد، رئیس مجلس با لحنی سرزنش‌گرانه اما نه تهدیدآمیز این اقدامات را ناشی از« نارس بودن» رفتار آنان می‌داند که برای «خودشان و دیگران» مشکل ایجاد می کنند.

اما شاید بهترین نمود تردید ایران در گرفتن موضعی سفت و سخت در برابر تهدیدهای لفظی و دستورات اجرایی ترامپ و تیم‌اش را بتوان در خطبه‌های نماز جمعه اولین هفته بعد از اجرای این فرمان دید. کلید واژه خطبه‌های نماز جمعه این هفته که در آستانه ۲۲ بهمن نیز بیان می‌شد«اتحاد» و «جلوگیری از زیاده‌خواهی» دشمن در ۲۲ بهمن بود. در مواردی نیز این سیاست آمریکا دستاویزی برای سرکوفت‌زدن به دولت اعتدال و مدافعان برجام شد.

«نابخردانه »«زشت» «غیرعملی» «غیرعاقلانه» صفت‌هایی است که ائمه جمعه شهرهای مختلف برای توصیف آنچه که ترامپ در این چند روز انجام داد به کار بردند

تهران، که خاتمی تندروترین امام‌جمعه خود را به جایگاه خطیب فرستاده بود، پیام آمریکا را در این دستور اجرایی «پیام کهنه» مبارزه با دین و اسلام خواند و امریکا را متهم کرد که «برای انسانیت کمترین احترامی قائل نبوده و به قراردادهایش پایبند نیست.» شاید تهدید سرپوشیده علم الهدی، امام جمعه خراسان رضوی را بتوان شدیدترین عکس العمل نسبت به این رویداد دانست، علم الهدی با اتکاء به شایعه بازداشت چند ساعته کودک ۵ ساله ایرانی در فرودگاهی در امریکا که این روزها در میان خبرگزاری‌ها و شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شد و در نهایت کذب بودن آن ثابت شد٬ گفت که کاخ سفید بچه پنج ساله ایرانی و متولد آمریکا را تهدید امنیت می داند، «پس آمریکا از بچه های انقلابی ایران خبر ندارد». او همچین قدرت ایران را زبانزد همه مردم دنیا دانست.

همچنان «مرگ بر آمریکا»
در طی چندین روز گذشته و با حمایتی که جامعه مدنی امریکا و مردم آن از مهاجران و کسانی که به نوعی هدف این قانون قرار گرفته بودند به عمل آوردند بحث پرهیز از شعار «مرگ بر امریکا» و سوزاندن پرچم این کشور را در میان کاربران شبکه مجازی داغ کرد چرا که آن را توهین به ملت آمریکا می‌دانند. این در حالی است که نماینده ولی فقیه در البرز گفت که شعار اصلی ملت ایران در ۳۸ سال گذشته مرگ بر آمریکا و مرگ براسراییل بوده که هرگز از زبان ملت ایران حذف نمی‌شود. بعضی از ائمه جمعه نیز از «دیوار کشیدن امریکا به دور خود» سخن گفتند و آن را موجب انزوای این کشور و «قرار گرفتن در مسیر نابودی» قلمداد کردند

در مواضعی ملایم‌تر٬نقض حقوق بشر و انجام عمل خارج از عرف بین‌الملل نیز در مرکز توجه گروهی دیگر از ائمه جمعه قرار گرفت. صفایی بوشهری این نقض حقوق بشر را نشانه استاندارد دوگانه امریکا دانست چراکه نسبت به کشورهایی که اسناد تروریست بودن آنها مشخص است واکنشی نشان نمی‌دهند و در نهایت این اقدام ترامپ را ضعف آمریکا در تامین امنیت داخلی خود دانست. رضایی امام جمعه خراسان جنوبی هم دونالد ترامپ را شخصیتی بی توجه به موازین جهانی و حتی بیگانه با رسوم کشور خود خواند.

تفسیرها از دستور اجرایی صادر شده به تحلیل شخصیتی ترامپ نیز رسید و علما، امام جمعه کرمانشاه رییس جمهور آمریکا را نمونه یک انسان مستبد و سرکش خواند که حتی توان کنترل رفتار خود را ندارد و تکبرش موجب جهل و نادانی‌اش شده است. لطفی امام جمعه ایلام هم اقدامات و موضع گیری‌های ترامپ را «سخیفانه و بچگانه» خواند و تاکید کرد که در مقابل گستاخی های وی به هیچ عنوان نباید از ادبیاتی که بوی ضعف و انفعال می دهد استفاده شود.

آمریکا به کسی امتیاز نمی‌دهد

حمله به دولت و کسانی که از تعامل و گفتگو با آمریکا سخن گفته و می‌گویند بخش دیگری از اظهارات ائمه جمعه را به خود اختصاص داد. نماینده ولی فقیه در چهارمحال و بختیاری این اتفاق را نشانه‌ای دانست برای کسانی که هشدارهای رهبری را مورد توجه قرار ندادند و به دنبال پیروی از آمریکا بودند تا« سر عقل بیایند چرا که آمریکا به کسی امتیاز نمی دهد» اما جمعه شیراز نیز این را درسی برای افرادی دانست از همکاری و مذاکره با آمریکا دم می‌زدند و می‌گفتند می‌توان با آنان کنار آمد .
ایمانی امام جمعه شیراز با ارائه تحلیلی کلان تر جمهوری خواهان و دموکرات‌ها را، ۲ لبه یک قیچی دانست که جهان اسلام را هدف گرفته است. چرا که به گفته وی باراک اوباما رئیس جمهوری سابق آمریکا با حمله به سوریه مشکلاتی برای مردم این کشور ایجاد کرد و حال که آوارگان سوری به دنبال پناهگاهی هستند، رئیس جمهوری کنونی ایالات متحده آنان را به این کشور راه نمی دهد.
«نابخردانه »«زشت» «غیرعملی» «غیرعاقلانه » صفت‌هایی است که ائمه جمعه شهرهای مختلف برای توصیف آنچه که ترامپ در این چند روز انجام داد به کار بردند که این توصیفات به مراتب ملایم‌تر از آن چیزی است که مخالفان و منتقدان داخلی این رئیس‌جمهور در حمایت از اتباع این ۷ کشور در مقابل وی به کارمی‌برند.
اظهارنظرهای کلی و غیردقیق و عدم اشاره به برنامه ای عملی برای مقابله به مثل از تریبون‌هایی که همیشه تندترین نیروهای داخلی را نمایندگی می‌کردند و برای حمله‌های فرضی و در شرایط به مراتب کمتر تهدیدآمیز پاسخ‌های زیادی در آستین داشتند می‌تواند نشان از آن باشد که این بار خطر را به شکل جدی‌تری احساس کردند و ترجیح می‌دهند در غیاب آن «اوبامای مهربان» محتاط تر عمل کنند.