روز تاریک خوزستان

زیتون ـ مهسا محمدی: در اولین روز کاری هفته، ۱۱ شهر استان خوزستان تعطیل شد. پدیده گرد و غبار که در طی سالیان اخیر به مشکل مزمن خوزستان بدل شده‌است این بار در ترکیب با رطوبت ۹۶ درصدی٬ شهر را به وضعیتی بحرانی کشاند.

روز گذشته( شنبه ۲۳ بهمن) در اکثر شهرهای این استان از جمله اهواز، کارون، باوی، حمیدیه، هندیجان، دشت آزادگان، شادگان، آبادان، خرمشهر، هویزه و ماهشهر، آب و برق قطع شد، شبکه مخابرات دچار اختلال شد و مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات تعطیل شد، تولید نفت به میزان ۷۶۸ هزار بشکه در میادین مستقل داخلی کاهش یافت، پروازها لغو شد و در پی از کار افتادن چراغ‌های راهنما ترافیک سنگینی در شهرها ایجاد شد.

بحران در مدیریت بحران
بحران ساکنان این شهرها را به خانه‌ها کشاند و وزیر نیرو را راهی خوزستان کرد. حمید چیتچیان در سفرش به خوزستان ضمن عذرخواهی از بروز اتفاقات مذکور٬ قطعی آب و برق را به دلیل بروز همزمان، پدیده گردوغبار و رطوبت ۹۶ درصدی ایجاد شده دانست . به گفته وی ترکیب این دو پدیده موجب شد تاسیسات به جای عایق شدن، هادی شده و از مدار خارج می شوند. وزیر همچنین وقوع هر گونه حادثه‌ای در تاسیسات برق را تکذیب کرده و گفت که بروز این اتفاق به دلیل شرایط محیطی و البته بی سابقه بوده است. اختصاص اعتبار ۱۰۰میلیارد تومانی برای تغییر خطوط انتقال و پستهای استانی و عایق شدن پوشش آنان از جمله وعده‌های وزیر در این سفر بود.
گفته می‌شود که قطع برق این شهرها به دلیل عدم شستشوی ایستگاه‌ها و خطوط فوق توزیع برق از زمان وقوع طوفان گردوغبار هشتم بهمن‌ماه تاکنون بوده است که حال در ترکیب با پدیده رطوبت بالا به این نقطه بحرانی رسیده است. مدیرکل مدیریت بحران خوزستان از کمبود امکانات برای شست‌وشوی خطوط فوق توزیع خبر می‌دهد و می‌گوید به علت ارتفاعی که این خطوط دارد نیازمند امکانات و تجهیزات ویژه‌ای است که تعداد آن در استان کم و برای شست‌وشوی تمام ایستگاه‌ها و خطوط انتقال برق کافی نیست.
از سوی دیگر در زمان قطع برق هم به علت نبود برق اضطراری در تصفیه‌خانه و مراکز مخابراتی مشکل قطع آب و مخابرات نیز به وجود آمد.

بیماری مزمن گرد و غبار

فارغ از راه‌حل‌های کوتاه مدت برای عبور از بحران موجود و بروز ایرادات ساختاری برای مدیریت آن، با بروز این پدیده یک بار دیگر بحث منبع ریزگردهای خوزستان و داخلی یا خارجی بودن آن بالا گرفت. در ایران بعضی از کارشناسان و مقام‌ها مانند معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست بر این عقیده اند که با توجه به تصاویر ماهواره ای، اطلاعات نقشه‌های هواشناسی در منطقه و همچنین مدل‌سازی مسیرهای گرد وغبار و حرکت ذرات معلق، کانون‌های مهم گرد و غبار در شمال و غرب عراق و همچنین شرق سوریه قرار دارند، در بعضی موارد توفان‌هایی با منشاء جنوب عراق و عربستان هم گزارش شده است.

هر چند معذرت‌خواهی و مسئولیت پذیری در زمانی که سایر مسئولین با وجود دخالت مستقیم خود در بروز بحران‌هایی مانند پلاسکو از انجام آن سرباز زدند اتفاقی مبارک است، اما مطمئنا کافی نیست

این در حالی است که بعضی از کارشناسان٬ خشکاندن بیش از ۹۰ درصد تالاب هورالعظیم برای اکتشاف نفت در طول ۴ دهه گذشته را دلیل اصلی ریزگردها می‌دانند. انتقال آب کارون و سدسازی‌های گسترده و بروز خشکسالی های متمادی در طی چندین سال اخیر نیز از دیگر دلایلی است که برای این مشکل ذکر شده است.
حال بعد از وقوع بحران اخیر٬ سید راضی نوری نماینده مردم شوش در مجلس هم می‌گوید که آزمایش‌های انجام شده نشان می‌دهد در ریزگردهایی که جدیدا گریبان‌گیر خوزستان شده٬ قطعاتی از مالچ پاشی و نمک بوده است که این نشان می دهد ۹۰ درصد مساله ریزگردها داخلی است و ما نباید فرافکنی کنیم و آن را به خارج ربط دهیم بلکه می‌توانیم با اتخاذ یکسری از راه‌کارها مشکل را برطرف کنیم.
او در کوتاه مدت استفاده از آب مقطر برای شستشوی اتصالات برق و استفاده از وسایل حفاظتی روی اتصالات برق  برای ایجاد جریان برق را موثر دانست اما راه حل درازمدت و درمان اصلی را جلوگیری از سدسازی غیرکارشناسی و رهاسازی آب کافی در تالاب هایی مانند هورالعظیم عنوان کرد.
علی ساری، نماینده اهواز هم راهکار مقابله با این بحران را انتقال آب از سرشاخه‌ها دانست و گفت که این کار پیش از این در بخش آب وزارت نیرو به تصویب رسیده بود اما تابحال اجرا نشده است. ساری هشدار می‌دهد که اگر هر چه سریعتر دولت اقدامات لازم را برای مقابله با این پدیده انجام ندهد شرایط نامطلوبی به وجود می آید.
حال به نظر می‌رسد که دولت با معذرت‌خواهی از مردم، به نوعی مسئولیت این بحران و بروز این پدیده را به عهده گرفته است، هر چند معذرت‌خواهی و مسوولیت پذیری در زمانی که سایر مسوولین با وجود دخالت مستقیم خود در بروز بحران‌هایی مانند پلاسکو از انجام آن سرباز زدند اتفاقی مبارک است، اما مطمئنا کافی نیست. اختصاص بودجه های وعده داده شده، اجرای طرح‌های مصوب و پیگیری مشکلات فلج کننده یکی از حوزه‌های بزرگ نفتی ایران که یکی از منابع اصلی ثروت کشور است نیازمند چیزی بیش از وعده و معذرت‌خواهی است. سالهاست که کارشناسان محیط زیست در حال بررسی، هشدار و ارائه راه حل درباره وضعیت خوزستان هستند، نظرات کارشناسانه‌ای که یا شنیده نشد و یا اگر مجال شنیده شدن یافت در میان اولویت‌های دولت های مختلف گم شد و اجرا نشد تا به این جا رسید. شاید زمان آن رسیده که بنابر گفته استاندار استان خوزستان کمی از ثروت این استان برای حل مشکلات خودش هزینه شود. حال باید دید چیت‌چیان عذر تقصیر را چگونه به جای می‌آورد.