بازی رهبری به نفع کاندیداهای اصول‌گرا

زیتون- سینا پاکزاد: آیت‌الله خامنه‌ای بار دیگر در یک سخنرانی عمومی اظهاراتی را بیان کرد که به طور صریحی علیه دولت حسن روحانی بود. او در دیدار روز دوشنبه ( ۱۶ اسفند) با دست‌اندرکاران راهیان نور و جمعی از فرماندهان و رزمندگان دوران جنگ گفت که «اشتباه برخی در چالش بزرگ اقتصادی که کشور اکنون دچار آن است، این بود که در زمینه اقتصادی اظهار ضعف شد و دشمن دید که اینجا می‌توان فشار آورد و فشار را زیاد کردند.»

اشاره او احتمالا به نگرانی‌ها و هشدارهایی است که حسن روحانی و کابینه‌اش پس از کسب دولت در سال ۱۳۹۲ نسبت به اوضاع اقتصادی بروز دادند. سخن او هم‌راستا با نظرات چهره‌های اصولگرای تندرو است که می‌گویند ابراز ضعف اقتصادی ایران در زمان مذاکرات اتمی باعث شد که طرف مقابل از این موضوع سوء استفاده کند و امتیازهای زیادی از جمهوری اسلامی بگیرد.

ادعای احمدی‌نژاد و اشک وزرایش

موضع انتقادی آیت‌الله خامنه‌ای در شرایطی ابراز می‌شود که محمود احمدی‌نژد روز شنبه( ۱۴ اسفند) با انتشار بیانیه‌ای گفت این ادعا که او خزانه‌ای خالی را تحویل حسن روحانی داده٬ ادعایی کذب است. در بیانیه او دقیقا به این نکته تصریح شده بود که «باید روشن شود که مقصود اصلی از طرح چنین ادعای کذبی در آستانه مذاکره با بیگانگان چه بوده است.» و «باید روشن شود که این ادعا چه میزان به منافع ملی آسیب زده است.» بحث درباره خالی بودن خزانه در زمان ترک دولت توسط احمدی‌نژاد بارها از زبان روحانی و کابینه‌اش مطرح شده است. روحانی در شهریور سال ۱۳۹۲ و تنها یک ماه پس از تصدی دولت در مصاحبه‌ای تلویزیونی گفت مساله‌ای که «دولت در مرداد با آن رو به رو شد خزانه خالی بود.»

تاکید رهبر ایران به این که اعتراف به ضعف اقتصادی اشتباه بوده است صرفا دیدگاه و باوری را بازتاب می‌دهد که حاضر است واقعیت‌ها را به نفع ادبیات شعاری قربانی کند

او همچنین گفته بود «شرایط رکود تورمی که دولت آن را تحویل گرفت در ۵۰ سال گذشته بی سابقه است.» بسیاری از تحلیل‌گران اقتصادی دلیل بروز این رکود را علاوه بر ناکارآمدی مدیریتی دوران احمدی‌نژاد ناشی از شکست‌های پیاپی دیپلماتیک برای حل بحران هسته‌ای می‌دانستند که قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت سازمان ملل متحد و همچنین تحریم‌های یک جانبه ایالات متحده را در پی داشت.

مصطفی تاج‌زاده از چهره‌های شاخص اصلاح‌طلبان پس از بیانیه‌ احمدی‌نژاد در دفاع از خزانه دولت‌اش٬ متنی را به نقل از مصاحبه‌ « محمود نبویان» نماینده مجلس نهم در سال ۱۳۹۲ در صفحه توییتر خود گذاشته که در آن اذعان شده «در اواخر دولت احمدی نژاد چند تن از وزیران در جلسات غیر علنی اشک می ریختند و می گفتند که نمایندگان مجلس شما که می دانید وضع ما چگونه است چرا در جلسات علنی این گونه حرف می زنید؟» سخنانی که به وخامت اوضاع اقتصادی ایران در پایان آن دولت اشاره دارد و مویدی بر نابسامانی خزانه کشور است.

تحریم‌هایی که ادبیات رهبر را تغییر داد

آیت‌الله خامنه‌ای در زمانی که تحریم‌های سنگین علیه کشور در حال اعمال بود با خوش‌بینی معتقد بود که کشور توان غلبه بر آن را دارد و از همین رو در سخنرانی‌های عمومی‌اش این وعده را می‌داد که کشور تحریم‌ها را دور خواهد زد. رهبر جمهوری اسلامی برای نمونه در ۱۶ شهریور سال ۱۳۸۹ اظهار داشت که «دوستان درست گفته‌اند که ما تحریم‌ها را دور می‌زنیم؛ بنده هم یقین دارم. ملت ایران و مسئولین کشور تحریم‌ها را دور می‌زنند، تحریم‌کنندگان را ناکام می‌کنند.»

او بعدتر دست به دامن اصطلاح «‌اقتصاد مقاومتی» شد و آن را الگویی برای غلبه بر تحریم‌ها معرفی کرد اما در نهایت با سنگین‌تر شدن وزنه تحریم‌ها در اسفندماه سال ۱۳۹۲ به واقعیت اذعان کرد و گفت که «تحریم‌ها از قبل بود، منتها این تحریم‌ها از حدود زمستان سال ۹۰ تا امروز، تبدیل شده به جنگ اقتصادی، دیگر اسم آن تحریم هدفمند نیست، یک جنگ تمام‌عیار اقتصادی است که متوجه ملت ماست.»

پاس به کاندیداهای اصولگرا

در تصویری که آیت‌الله خامنه‌ای ترسیم می‌کند این موضوع بدیهی فرض شده که اگر دولت روحانی به ضعف اقتصادی ایران اشاره نمی‌کردند این ضعف از چشم طرف‌های مذاکره اتمی هم پنهان می‌ماند. چنین تصویر ساده‌ای از واقعیت بر خلاف تمام روش‌های تجزیه و تحلیل آماری است که امروزه برای ارزیابی وضعیت اقتصاد هر کشور در سطح بین‌المللی وجود دارد. ارزیابی شاخص‌های اقتصاد ایران پس از تحریم‌ها آن‌قدر پیچیده نبود و صرفا با در نظر گرفتن کاهش درآمد ایران به واسطه تحریم نفت و چندبرابر شدن هزینه‌های واردات به دلیل واسطه‌گری و دور زدن تحریم‌ها برای هر تحلیل‌گر اقتصادی روشن بود که اوضاع اقتصادی آشفته است.

متغیرهای آشکار دیگر مانند نرخ تورم و رکود فراگیر هم موضوعی نبود که از چشم‌ طرف‌های مذاکره اتمی پنهان بماند. بنابراین تاکید رهبر ایران به این که اعتراف به ضعف اقتصادی اشتباه بوده است صرفا دیدگاه و باوری را بازتاب می‌دهد که حاضر است واقعیت‌ها را به نفع ادبیات شعاری قربانی کند. هم‌زمانی و تقارن اظهارنظر اخیر او با بیانیه احمدی‌نژاد درباره خالی نبودن خزانه‌ دولت‌اش نیز جالب توجه است و ذهن برخی تحلیل‌گران را به پیامدهای انتخاباتی چنین سخنانی معطوف کرده است.

انتظار می‌رود که کاندیداهای اصولگرا در رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری به سیاست‌های اقتصادی و دیپلماسی دولت حسن روحانی بیشترین حملات را داشته باشند و سخنانی از جنس آن چه رهبر جمهوری اسلامی به زبان آورده است به خوبی می‌تواند آنها را در این میدان یاری دهد.