شب عیدِ ایرانیان در میانه تردیدها و امیدها

زیتون- نازنین نامدار: ایرانیان تحتِ سیطره حسِ  «تردید» به سال نو نزدیک می‌شوند و احتمالا همین باعث شده در خرید مایحتاج شب عیدشان حداکثر احتیاط و محاسبات مالی را به خرج دهند. این نکته را با گشتی در بازار و گپ‌وگفت با اطرافیان می‌توان متوجه شد.

با این وجود ترافیک شهرهای بزرگ در شب عید به‌ویژه تهران همچنان خودنمایی می‌کند و اگر هر نمادی از نوروز و جنب‌وجوش‌های شب عید غایب باشد٬ این یکی کماکان پابرجاست. همین نکته نمایانگر تکاپوی مردم به‌منظور برپایی بساط شادی شب عید است که قاعدتا در هر خانواده‌ای بنا به توان مالی‌شان صورت می‌پذیرد.
پس از نوروز ۹۲ این نخستین سالی است که دو ماه پس از آغازش قرار است سرنوشت رییس جمهور آینده ایران پس از یک دوره امیدواری به سیاست تعامل با دنیا مشخص شود. خاصه آنکه این بار اوباما رئیس جمهور آمریکا و اصلی ترین طرفِ قرارداد برجام نیست. همین امر بر تردیدها میان شهروندان افزوده است.

هیچکس حتی کارشناسان سیاسی و اقتصادی به جز در رجزخوانی‌های انتخاباتی با قاطعیت از روندهای سیاسی سال آینده و وضعیت قیمت مسکن، نرخ دلار، تورم، میزان بیکاری و… سخن نمی‌گوید. این شرایط بر دامنه تردیدها نسبت به فضای پیش رو کشور در ماههای آینده افزوده است. در این وضعیت به نظر می‌رسد مردم نیز محتاط تر از قبل شب عید خود را برگزار می کنند.
اگر بخواهیم توصیف کوتاهی از وضعیت شب عید امسال داشته باشیم می شود گفت مردم همانند همیشه در بازارها حضور دارند اما همچون سالیان دور سبد خریدشان انباشته نیست. به عنوان نمونه فروشگاه‌های زنجیره‌ای به شدت شلوغ‌اند اما اگر مشتری همیشگی این فروشگاه‌ها باشید متوجه خواهید شد که در ماه‌های اخیر و به‌خصوص این روزها خریدارانی که در صف صندوق‌ها ایستاده‌اند سبدهای‌شان همچون سال‌های گذشته پر نیست. همچنین وقتی به بازار تهران می‌رسید و به چهار راه گلوبندک نگاهی بیاندازید شمار زیادی از شهروندان را خواهید دید که سعی دارند از لابه لای ماشین ها خود را به آنطرف خیابان و بازار خرید برسانند.
در عین حال چهره دیگری از اوضاع معیشتی مردم همچنان عرض‌اندم می‌کند؛ سرپرستان خانواده‌هایی که به نفع دیگر اعضای خانواده از نیازهای خود همچون نو کردن پوشاک‌شان می گذرند و یا کسانی که میوه و آجیل را تنها به میزان آبروداری در مقابل مهمانان تهیه کرده و ظرفش را از دسترس کودکانشان دور نگه می‌دارند.

شاقول آینده‌نگری مردم
از اینها که بگذیریم، روی کار آمدن دونالد ترامپ در ایالات متحده و ماجراجویی‌هایش در کنار در پیش بودنِ انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران و مبهم شدنِ سرنوشت توافق هسته‌ای باعث شده شهروندان به‌سختی بتوانند شرایط زندگی‌شان در سال آینده را پیش‌بینی کنند.
ماه‌های پایانی سال اخبار خوشایندی برای ایرانیان در بر نداشته است. از آوار پلاسکو تا گرد و خاکِ خورستان و سیل سیستان وقایعی بودند که قلب مردم را به درد آورده و در کنارش خسارات مالی و جانی بسیاری بر جای گذاشتند. در کنار این‌ها یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های اقتصادی سال ۹۵ تعویق حقوق کارگران و کارکنان کارخانجات و شرکت‌های خصوصی و نیمه دولتی و همچنین عدم پرداخت نزدیک به ۶ ماه از حقوق معلمان حق‌التدریس بود. اگر تاخیر در پرداختی‌های بازنشستگان و تعطیلی شماری از کارخانه‌ها را نیز در نظر بگیریم می‌توان گفت که بخش قابل توجهی از شهروندان با تنگناهای مالی مواجه هستند.
بسیاری از مردم همچنان که با حضور در بازارهای شب عید سعی می‌کنند اقلام ضروری مورد نیازشان را تهیه کنند درباره مسائل سیاسی و اجتماعی نیز ابراز نظر می‌کنند. تا زمانی که دولت اوباما روی کار بود مردم قاطعانه‌تر می‌توانستند رفتارهای دولت آمریکا در قبال ایران را پیش‌بینی کنند اما از ترامپ هنوز شناخت دقیقی وجود ندارد. بیشتر او را شخصیتی تهاجمی می‌دانند که همچون دوران اوباما با ایران مدارا نخواهد کرد.
برخلاف تبلیغات حکومتی٬ بسیاری از  مردم احساس می‌کنند تغییر سیاست های آمریکا با نان شب‌شان گره خورده است. این را می توان در مکالمه روزمره در تاکسی ها، اتوبوس ها و واگن های مترو متوجه شد.

دوقطبی مردم و نظام
جالب اینکه با وجود فضای سرد انتخاباتی در جامعه٬ یک دوقطبی معنادار در کشور حاکم شده است. اغلب در نزدیکی هر انتخاباتی مردم به این فکر می کنند که آیا رای بدهند یا نه و اینکه اگر بخواهند رای بدهند نام کدام کاندیدا را در برگ رایشان قید کنند اما در هفته های اخیر ماجرا به نحو محسوسی متفاوت است. در گفتگوهای روزمره شهروندان بیش از هر چیز بحث بر سر این است که آیا «نظام» کاندیدایی را برای رقابت با حسن روحانی به میدان می فرستد؟ آیا جمع بندی مسئولان ارشد جمهوری اسلامی تداوم ریاست جمهوری روحانی خواهد بود و یا پایان گرفتن آن؟
در حقیقت با آنکه مقامات جمهوری اسلامی بر پرهیز از دوقطبی انتخاباتی تاکید می کنند غافل از این نکته‌اند که یک دوقطبی عمیق میان آنها و شهروندان شکل گرفته است.