حمایت در غرب، دلهره در ایران

زیتون ـ مهسا محمدی: آمریکا با ۵۹ موشک کروز به پایگاه هوایی شعیرات در حمص سوریه حمله کرد. این حمله موشکی که در صبح روز جمعه ۱۸ فرودین به وقوع پیوست موجی از اعجاب، تحسین و خشم را برجای گذاشت. اهمیت این رویداد از آن روست که به نظر می‌رسد در میان کارزار جنگ ۶ ساله سوریه می‌تواند موجی از تغییرات را در معادلات بین‌المللی و در منطقه خاورمیانه در پی داشته باشد.

رئیس جمهور ایالات متحده بعد از حمله شیمیایی به شهر خان شیخون استان ادلب که به مرگ ۸۶ نفر منجر شد آن را مایه رسوایی بشریت توصیف کرد و اظهار داشت که «باید» اتفاقی بیافتد و دیری نپایید که این اتفاق افتاد. ترامپ بعد از حمله موشکی آمریکا، دولت سوریه را مقصر اصلی حمله شیمیایی به ادلب خواند و حمله به پایگاه هوایی سوریه را عملی «متناسب» و اقدامی «حیاتی» برای «حفظ امنیت ملی امریکا» و «جلوگیری از انتشار و استفاده از سلاح‌های شیمیایی» خواند. این حمله چنان که انتظار می‌رفت موجی از واکنش‌ها و محکومیت‌ها را در میان متحدان منطقه‌ای و بین‌المللی دولت بشار اسد در پی داشت. از سوی دیگر کشورهایی نیز آن را «قابل درک» و «پیامی قوی» برای اسد و متحدانش دانستند.
همه واکنش‌ها به یک حمله
بشار اسد این حمله را «عملی نابخردانه» توصیف و اعلام کرد:«تجاوز آمریکا اراده ما را برای درهم کوبیدن تروریست‌ها و بالا بردن روند حمله به آنها در هر جایی که باشند، بیشتر کرده است». شورای امنیت سازمان ملل، به درخواست روسیه نشست اضطراری برگزار کرد و همچنین روسیه حمله نظامی آمریکا به سوریه را «خصومت بر ضد تمامیت ارضی یک کشور» خواند.
آنتونیو گوترس، دبیرکل سازمان ملل متحد، طرف‌های درگیر در بحران سوریه را به خویشتن‌داری دعوت کرد اما مسئولیت کامل این روند را بر عهده «دولت سوریه » دانست . آلمان، کانادا، فرانسه، و لهستان از حمله آمریکا به سوریه حمایت کردند و اردوغان آن را «مثبت اما ناکافی » دانست. بنیامین نتانیاهو نیز ضمن تاکید بر حمایت اسرائیل از این حمله، آن را «پیامی قوی» توصیف کرد که باید «به ایران و کره شمالی نیز داده شود».

محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران نیز بعد از این حمله در حساب توئیتر خود بدون اشاره مستقیم به حمله صورت گرفته اظهار داشت که ارتش امریکا در دو جبهه «سوریه و یمن » همراه با «داعش» و «القاعده» می‌جنگد و زمان آن است که به این «پنهان کاری» پایان دهد. پیش از این بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در واکنشی دیپلماتیک‌ به این حمله آن‌را باعث پیچیدگی اوضاع سوریه دانست و «هرگونه اقدام نظامی یک‌جانبه و حملات موشکی به پایگاه هوایی شعیرات» را شدیدا محکوم کرد و این حمله که به « بهانه حمله شیمیایی» انجام شده را موجب« تقویت تروریست‌های رو به زوال» توصیف کرد.
علاوه بر موضع‌گیری‌های رسمی دولت ایران، در رسانه‌های نزدیک به اصول‌گرایان که تاییدکننده سیاست‌های ایران در سوریه هستند نیز اخباری از موضع ‌گیری‌هایی نه چندان شدید در محکومیت این حمله منتشر شد. خبرگزاری فارس به نقل از سردار وحیدی رئیس دانشکده دفاع ملی گفته است که حمله آمریکا به سوریه به ضررش تمام خواهد شد و ایران در نهایت برای دفاع از سوریه و «مبارزه با تروریسم» و «حمایت از مقاومت» مصمم‌تر می‌شود. بروجردی رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز حمله آمریکا را نابخردانه خواند و گفت که «تبعات جدی» در پی خواهد داشت.
از تمسخر ترامپ تا تشکر از ابوایوانکا!

غافلگیری ناشی از حمله ناگهانی امریکا به سوریه چنان شدید بود که کارشناسان برای ارائه تحلیل‌های دقیق‌تر خود در انتظار ادامه ماجرا و عکس العمل‌های احتمالی کشورهای درگیر هستند. این موضوع مانع از آن نشد که این بحث به داغ‌ترین بحث شبکه‌های اجتماعی در ایران سوریه و گروهی از کشورهای درگیر بدل شود. در سوریه گروهی از کاربران درتوییتر، عکس پروفایل خود را به عکس دونالد ترامپ تغییر داده‌اند و پیام «ترامپ دوستت داریم» را توئیت می‌کنند. ایوانکا ترامپ هم توئیت کرد که به پدر خود «افتخار» می‌کند و کاربران عرب هم از «ابو ایوانکا» تشکر کردند.
در میان کاربران ایرانی هم که هنور کشمکش میان موافقان و مخالفان سیاست‌های ایران در سوریه بعد از حمله شیمیایی فروکش نکرده بود، بحث با حمله امریکا دوباره بالا گرفت. مسعود بهنود، روزنامه نگار و تحلیل‌گر بی بی سی در توئیتر خود نوشت: «بزودی معلوم می‌شود موشک‌های شیمیایی از این پایگاه هوایی شلیک نشده. آن وقت ترامپ می‌گوید: چکارکنم اینو نوشتن دادم دست من. مثل حکایت حمله به عراق»

در وضعیت فعلی همه کشورهای درگیر در انتظار حرکت بعدی رئیس جمهور آمریکا به سر می‌برند تا ببینند که آیا این حرکت تنها گوشمالی دولت اسد بود یا مقدمه‌ای برای تغییر سیاست امریکا در قبال سوریه

کاربری نیز بر این عقیده است که «اگر نصف این تعداد که در ایران هوادار دارد در سوریه هوادار داشت الان دمشق مجری ثبات منطقه ای بود نه کانون فجایع انسانی». از نظر یکی دیگر از کاربران هم «بی ثباتی خاورمیانه، جنون قدرتمندترین مرد دنیا و تغییر یک شبه معادلات نشان میدهد امنیت ایران تنها با اتکا به توان بازدارندگی تضمین میشود» در مقابل فرد دیگری عقیده دارد که « بعضا دیوانه ها هم کاری می کنند که ستایش برانگیزه با حمله آمریکا ، رژیمی که باکی از سلاخی مردم خود نداشت جرات تکرار جنایت شیمیایی نخواهد داشت.»

حمله امریکا و انتخابات ایران

در میان این تحلیل‌ها و اظهارنظرهایی که بیشتر ناظر به سیاست خارجی ایران و وضعیت منطقه است است، بحث‌هایی نیز حول امکان تاثیرگذاری این اتفاق بر انتخابات ریاست جمهوری پیش رو در ایران شکل گرفت.

در میان گمانه‌زنی‌ها دو خط اصلی قابل شناسایی است. گروهی بر این عقیده اند که این رویداد تاثیر منفی بر وضعیت حسن روحانی در انتخابات پیش رو خواهد داشت و تندروی ترامپ، حاکمیت ایران را بر آن خواهد داشت که به بهانه دفاع و حفظ امنیت، رئیس جمهور معتدل را کنار بگذارد و گزینه‌های تندروتر را برای مقابله با ترامپ بر سر کار بیاورد. با این وجود استدلالی دقیقا در نقطه مقابل این گمانه زنی نیز وجود دارد که با توجه به مدل مواجهه حاکمیت ایران با دونالد ترامپ تابحال محتمل‌تر می‌نماید. به عقیده دسته دوم٬ جمهوری اسلامی با جدی‌تر شدن خطر جنگ و افزایش بحران در سوریه برای برکنار ماندن از این قائله رو به سوی نیروهای معتدل‌تر خود آورده و مانند مساله هسته‌ای٬ راه دیپلماسی را در پیش می‌گیرد.
به هر روی به نظر می‌رسد این حمله حامل پیامی برای ایران، روسیه و کره‌شمالی ( تنها کشورهایی که به شکل رسمی حمله را محکوم کردند) بود. پیامی که پاسخ به آن لااقل برای ایران علاوه بر سیاست خارجی بر سیاست داخلی نیز تاثیر خواهد داشت و ممکن است در آستانه انتخابات٬ ایران را به سراشیبی تندروی و یا حاشیه امن میانه روی بکشاند.
آن‌چه که مسلم است این است که در وضعیت فعلی همه کشورهای درگیر در انتظار حرکت بعدی رییس جمهور آمریکا به سر می‌برند تا ببینند که آیا این حرکت تنها گوشمالی دولت اسد بود یا مقدمه‌ای برای تغییر سیاست امریکا در قبال سوریه. تغییری که در صورت وقوع می‌تواند تاثیرات منطقه‌ای و یا حتی جهانی عمیق و گسترده ای داشته باشد.