عدالت تبلیغاتی یا تبلیغات زودهنگام؟

زیتون ـ مهسا محمدی: در حالی که هنوز ۹ روز به آغاز مهلت قانونی نامزدها برای تبلیغات ریاست‌جمهوری باقی مانده است از ماه‌ها قبل موج گسترده‌ای از فعالیت‌های «شبه تبلیغاتی» در همه کمپ‌ها در جریان است.

این فعالیت‌ها که طبق روال معمول برای قانونمند جلو‌ کردن٬ تحت عناوینی مانند پویش‌های مردمی و یا انجام وظایف معمول کاندیداها در سمت‌های فعلی‌شان انجام می‌شود با نامه ابراهیم رییسی کاندیدای جبهه اصولگرا به رییس‌جمهور و سازمان صدا و سیما وارد فاز جدیدی شد.

با توجه به متن نامه‌های ابراهیم رییسی به نظر می‌رسد که نگرانی وی عدم «رعایت عدالت تبلیغاتی» است که نتیجه پوشش «پی در پی و پرحجم» برنامه‌های جاری رییس‌جمهور در صدا و سیما است و از نگاه وی این مساله، «‌شائبه نمایش‌های تبلیغاتی» بودن این برنامه‌ها را تقویت می‌کند

از نظر اعتدالیون، صدا و سیما خط تخریبی را در برابر فعالیت‌های دولت در پیش گرفته‌است و از نظر صدا و سیما نیز دولت بسته و نقدناپذیر است

رییسی در نامه خود به حسن روحانی ضمن یادآوری لزوم رعایت امور اخلاقی به وی تاکید می‌کند که هر دوی آنان روحانی و البته «حقوق‌دان» هستند . این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری در نامه به صدا و سیما نیز آن‌چه را که در حال وقوع است، یعنی پوشش زنده فعالیت‌های دولت را «برخلاف روال معمول» می‌داند و از صدا و سیما می‌خواهد که «فرایند داوری درست و آگاهانه مردم» را مخدوش نکند.

غش کرده به راست!
اظهارات ابراهیم رییسی در حالی ارائه می‌شود که در طی ۴ سال اخیر همواره یک کش‌مکش دایمی میان صدا و سیما و دولت حسن روحانی بر سر پوشش خدمات و فعالیت‌های دولت وجود داشت.

از نظر اعتدالیون، صدا و سیما خط تخریبی را در برابر فعالیت‌های دولت در پیش گرفته‌است و از نظر صدا و سیما نیز دولت بسته و نقد ناپذیر است. این اختلاف در مقاطعی بسیار بالا گرفت و از آخرین درگیری آنان هم زمان زیادی نمی‌گذرد. در ۱۹ فرودین ماه سال جاری٬ صدا و سیما از پوشش مستقیم سخنرانی رییس جمهور در همایش «اقتصاد مقاومتی و توسعه روستایی» که روال معمول این سازمان است سرباز زد. این اقدام صدا و سیما باعث اعتراض محمد هاشمی رییس پیشین این سازمان نیز شد و وی این اقدام را «شیوه سانسوری» رایج در رویه چند سال اخیر این سازمان دانست.
پیش از این نیز وزیر ارتباطات در مورد اداره «جناحی و حزبی» صدا و سیما توسط گروهی پرنفوذ» هشدار داد. به گفته او این گروه قصد تخریب دولت را دارند. واعظی همچنین از تشکیل کمیته‌ ویژه‌ای برای نظارت بر تولیدات انتخاباتی صدا و سیما خبر داده بود. در مجموع برآورد دولت و نیروهای نزدیک به آن از نوع پوشش اخبار و برنامه‌سازی صدا و سیما به تعبیر روزنامه آفتاب یزد نوعی «غش کردن به راست» است.
حال با مد نظر قراردادن کیفیت فعلی روابط سازمان صدا و سیما و دولت حسن روحانی٬ گروهی از کارشناسان این اعتراض رییسی را چیزی فراتر از یک اعتراض و دغدغه ساده می‌دانند.

صادق زیبا کلام  نامه‌نگاری ابراهیم رییسی به رییس‌جمهوری و رییس صدا و سیما را «مظلوم‌نمایی» تلقی می‌کند چرا که به عقیده وی حتی «کودکان دبستانی» هم می‌دانند صدا و سیما، «ملک طلق اصولگرایان» است.

عبدالله ناصری، فعال سیاسی اصلاح‌طلب این حرکت ابراهیم رییسی را «حمایت از رویه جاری صدا وسیما و فرار به جلو و یک نوع فرافکنی» می‌خواند. او هم‌چنین تاکید می‌کند: «رییسی در این نامه خواسته است صدا و سیمایی که مردم، شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های دیگر قضاوت دیگری نسبت به آن دارند را تطهیر و آن را متهم به جانب داری از دولت کند در صورتی که برآیند کلی و عمومی از عملکرد صدا و سیما کاملا برعکس این ادعا است. بنابراین این نامه آقای رییسی به رییس صدا و سیما یک گام به جلو، فرافکنی و برای تطهیر صدا و سیما است.» ناصری می‌گوید با توجه به شناخته شده بودن رییس‌جمهور٬ نشان دادن وی هیچ‌وقت به حساب تبلیغات زودرس گذاشته نمی‌شده است در حالی که خود این نامه‌ها و مکاتبات به نحوی تبلیغات زودرس آقای رئیسی محسوب می‌شود.
صادق زیبا کلام نیز این نامه‌نگاری ابراهیم رییسی به رییس‌جمهوری و رییس صدا و سیما را «مظلوم‌نمایی» تلقی می‌کند چرا که به عقیده وی حتی «کودکان دبستانی» هم می‌دانند صدا و سیما، «ملک طلق اصولگرایان» است..

رپرتاژ انتخاباتی

حامیان رییسی از این واکنش‌ها جا نخوردند و از قضا  استقبال کردند. عباس کعبی نماینده مردم خوزستان در مجلس خبرگان رهبری در گفت‌وگو با فارس ضمن تأکید بر اینکه نامه آقای رییسی به آقای روحانی در جهت رعایت اخلاق انتخاباتی است گفت: «صداوسیما در عین حالی که دست‌آوردهای کلان نظام اعم از دولت و سایر نهادها را پوشش می‌دهد می‌تواند در جهت رپرتاژ نامزدی خاص نباشد.»
خبرگزاری تسنیم نیز در گزارشی با عنوان رسانه ملی یا «ستاد انتخاباتی روحانی» گزارش‌های صدا و سیما را «تبلیغات زودهنگام» رییس‌جمهور می‌خواند.
رجانیوز هم از رسانه‌هایی بود که به این نامه پرداخت و مصطفی عیوضی از یادداشت‌نویسان این سایت با اشاره به یک بخش خبری در برنامه‌های شبکه خبر صدا و سیما که در آن مجری با لحن گلایه‌آمیز به تفکیک ساعات اختصاص داده شده به گزارش بهره‌برداری از میدان گازی قطر را شرح داده بود، نوشت:«این روزها تریبون ملی به حدی در خدمت شخص رییس‌جمهور است که صدای مجریان شبکه خبر را هم درآورده. پوشش‌های زنده‌ای که امروزِ روز دیگر نه برای مردم جذابیت دارد و نه می‌توان به عنوان تبلیغات از آنها استفاده کرد.»

و از همه مهم‌تر، نحوه برخورد صداوسیما با نامه رئیسی بود، برخوردی که گویا نشان داد «پیام اصلی» شنیده شده و منتقدان بی‌دلیل صدا و سیما را به جانبداری متهم نمی‌کنند.  سه شنبه شب بخش خبر ساعت ۲۰  در شبکه خبر   در اتفاقی نادر، در دقیقه ۹  از دو نامه اعتراضی ابراهیم رئیسی، خبر داد و در دقیقه ۱۴ سخنان رئیس‌جمهوری را پخش کرد.

به نظر می‌رسد آن‌چه که بیش از هر چیزی رقبای رییسی و هواداران روحانی را در برابر این نامه ها به واکنش وا داشت، تاکید وی بر آلوده نساختن «رقابت برای خدمت به مردم » با استفاده از امکانات موجود و با «شائبه نمایش‌های تبلیغاتی» است در حالی که از نظر جبهه مقابل٬ کارنامه وی تا بدین‌جا از این نظر به هیچ عنوان قابل دفاع نیست. رییسی به عنوان تولیت آستان قدس رضوی یکی از عظیم‌ترین دستگاه‌های اقتصادی غیرپاسخگوی کشور را در اختیار داشته و در طی چند ماه اخیر با پوشش صدا و سیما از این امکان برای شناساندن خود به جامعه حداکثر بهره را برد، تا به جایی که حضور عکاس و دوربین در تمام سرکشی‌های وی از نیازمندان و حاشیه‌نشینان شهر مشهد دستمایه جوک و شوخی در شبکه‌های اجتماعی شد. همچنین پخش مستقیم نمازهای جماعت وی در حرم امام رضا در و مصاحبه‌های پی‌در پی به مناسب ارایه خدمات رفاهی به زائران حرم در نوروز و برنامه‌هایی از این دست در صدا و سیما در چند ماه اخیر، وی را در موقعیتی به مراتب قابل انتقاد‌تر از رئیس جمهور قرار می‌دهد.

از میان تحلیل‌‌های موجود در دلایل نوشتن این نامه٬ بحث‌های متعددی بیرون آمد، از جمله دیدگاه‌های قابل توجه دیگر٬ تلاش رییسی برای مطرح کردن خود٬ به عنوان کاندیدای اصلی اصول‌گرایان و برگذشتن از قالیباف و تشکیل زودهنگام دوقطبی رییسی ـ روحانی است. دوقطبی که ناشناس بودن رییسی در آن وی را در موقعیت ضعیف‌تری قرار می‌دهد و فقط یک مخالفت جدی و همه‌جانبه با سر دیگر و شناخته شده قطب، رسمیت یک «رقیب » جدی و قابل توجه را به وی می‌دهد و برای بدنه رای‌دهنده اصولگرا نیز او را تبدیل به مطلوب‌ترین گزینه ممکن می‌کند.