زیتون- آرش بهمنی: محمد محمودی، رییس هیات مرکزی نظارت بر انتخابات شوراها اعلام کرد که از میان ۲۸۹ هزار و ۷۷۷ داوطلب انتخابات شوراهای شهر و روستا، صلاحیت ۲۳۲ هزار و ۳۹۲ نفر از سوی هیات‌های اجرایی و نظارت تایید و صلاحیت ۹ هزار و ۹۸۲ نفر نیز از سوی هر دو هیات رد شده است. ۴۷ هزار و ۴۰۳ نفر نیز از حضور در انتخابات انصراف داده‌اند.

انتشار خبرهای اولیه از روند بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات پنجمین دوره شوراهای شهر و روستا، واکنش‌های مختلفی را برانگیخته است. از سویی روند بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات در شهر تهران، با استقبال نیروهای سیاسی حامی دولت روحانی و اصلاح‌طلب مواجه شده است. هم‌زمان بخش دیگری از اصلاح‌طلبان به این نکته اشاره می‌کنند که در برخی شهرستان‌ها، میزان ردصلاحیت‌ها حتی از انتخابات مجلس دهم هم شدیدتر بوده است.

البته نباید فراموش کرد که هنوز اسامی افراد رد یا تایید صلاحیت شده در انتخابات شوراهای شهر و روستان مشخص نیست. تایید صلاحیت‌ها با پیامک به اطلاع نامزدهای انتخابات می‌رسد و افراد ردصلاحیت شده امکان و فرصت اعتراض را دارند و تا روز هجدهم اردیبهشت، می‌توانند امید داشته باشند که هیات مرکزی نظارت بر انتخابات شوراها صلاحیت آن‌ها را تایید کند.

برخلاف دیگر انتخاباتی که در جمهوری اسلامی برگزار می‌شود، نظارت بر انتخابات شوراهای شهر و روستا و بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات، نه بر عهده شورای نگهبان که برای عهده مجلس شورای اسلامی است و نمایندگان مجلس در شهرهای مختلف این وظیفه را به عهده دارند. هیات مرکزی نظارت بر انتخابات شوراها شامل پنج نماینده مجلس (دوره اخیر: کولیوند، محمودی، میرزایی، پارسایی و تجری) است و نمایندگان هر استان، سه نفر را به عنوان اعضای هیات نظارت بر انتخابات استان انتخاب می‌کنند.

ردشدگان مشهور

در شهر تهران شگفتی‌ها در بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات کم نبود: صلاحیت چند تن از اعضای شورای شهر، از جمله علی‌رضا دبیر، عباس جدیدی، الهه راستگو، مرتضی طلایی، عبدالحسین مختاباد رد شده است. گرچه هنوز دلیل رسمی این مساله اعلام نشده، اما این شایعه وجود دارد که دلیل ردصلاحیت برخی از این افراد «تابعیت دوگانه» آن‌ها بوده است. مساله‌ای که البته از سوی علی‌رضا دبیر رد شده است.

این مساله البته با اعتراض اصول‌گرایان مواجه شده است. از جمله مهدی چمران، رییس شورای شهر تهران، گفته است که حذف افراد باعث می‌شود «انتخابات جامعی را نداشته باشیم». برخی اصول‌گرایان نیز اصلاح‌طلبان را – که در هیات نظارت بر انتخابات تهران دست بالا را دارند – به «مهندسی» انتخابات متهم کرده‌اند.

ردصلاحیت‌ها البته تنها موجب اعتراض اصول‌گرایان نشده است. سایت کلمه، نزدیک به میرحسین موسوی، در یادداشتی نوشت که این ردصلاحیت‌ها «پیامدهای بدی» خواهد داشت، چرا که «این اقدام توجیه تمام اعمال خلاف قانون شورای نگهبان در بررسی خودسرانه و ردکردن سیاسی چهره‌های مخالف خود است».

به نظر می‌رسد هر چقدر که در شهر تهران این اصلاح‌طلبان بوده‌اند که رقبای سیاسی خود را حذف کرده اند، در برخی شهرستان‌ها اتفاق معکوسی رخ داده است

گرچه به نظر می‌رسد برخی رقبای اصول‌گرا در انتخابات شورای شهر تهران از گردونه رقابت‌ها حذف شده‌اند، اما نسل جدیدتر اصلاح طلبان فرصت داشته‌اند در انتخابات حاضر باشند. برخی از چهره‌‌های جوان‌تر احزاب اصلاح‌طلب در لیست افراد تایید شده برای انتخابات شوراها هستند.

ایلنا هم خبر داد که برخی چهره‌های اصلاح‌طلب از جمله محسن هاشمی، مرتض الویری، محمدجواد حق‌شناس، ابراهیم اصغرزاده، شهربانو امانی، زهرا صدر اعظم نوری، عبدالله مومنی، داریوش قنبری و علی صوفی تایید صلاحیت شده‌اند.

هم‌زمان علیرضا رحیمی، رییس هیات عالی نظارت بر انتخابات شوراها، اعلام کرد که چهار اقلیت دینی در شهر تهران نامزد شده بودند که همه آنها تایید صلاحیت شدند. به گفته او هیات نظارت صلاحیت آندرانیک سیمونیان، آرمن نازاریان، و آرا شاه‌وردیان، سه نامزد ارمنی، و بابک شهریاری، نامزد جامعه زرتشتیان تهران را تایید کرده است.

تایید اقلیت‌های دینی بر خلاف نظر شورای نگهبان

مساله بررسی صلاحیت اقلیت‌های دینی پس از آن مورد توجه قرار گرفت که هفته قبل احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان، خواستار رد صلاحیت نامزدهای اقلیت‌های غیرمسلمان در مناطقی شده بود که اکثر جمعیت آنها مسلمان است. عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان، نیز چند روز بعد ضمن «لازم‌الاجرا» توصیف کردن نامه جنتی، اعلام کرد که این شورا بدون قید و بند زمانی می‌تواند مغایرت قوانین با شرع و فقه را بیان کند. ابلاغیه جنتی اما واکنش منفی برخی نمایندگان مجلس را به همراه داشت و در نهایت علی لاریجانی،‌ رییس مجلس، خواستار «اجرای قانون» در بررسی صلاحیت نامزدها شد، مساله‌ای که به معنای نادیده گرفتن ابلاغیه احمد جنتی است.

به نظر می‌رسد هر چقدر که در شهر تهران این اصلاح‌طلبان بوده‌اند که رقبای سیاسی خود را حذف کرده اند، در برخی شهرستان‌ها اتفاق معکوسی رخ داده است. محمدجواد حق‌شناس، از اعضای حزب اعتاد ملی، در صفحه توییتر خود نوشت: «بسیاری از نامزدهای اصلاح‌طلب شورای شهر در شهرها رد صلاحیت شده‌اند. فراکسیون امید، نگرانی‌ها را رفع کند».

هم‌زمان محمدرضا حیدری، رییس شورای اصلاح‌طلبان خراسان رضوی، خبر داد که ردصلاحیت نیروهای اصلاح‌طلب در انتخابات شوراها «گسترده‌تر» از انتخابات مجلس دهم بوده است. به گفته او افراد ردصلاحیت شده از سوی هیات نظارت، پیش از این از سوی هیات اجرایی تایید صلاحیت شده بودند. ایلنا نیز نوشت علاوه بر مشهد، در شهر تبریز نیز بسیاری از چهره‌های وابسته به اصلاح طلبان موفق به عبور از سد هیات نظارت نشده‌اند.