زیتون – قدم بعدی اصلاح‌طلبان چیست؟ آن‌ها چه برنامه‌ای برای پسا انتخابات دارند؟ با وجود حذف محمد یزدی که ریاست خبرگان پیشین را برعهده داشت آیا شانسی وجوددارد که هاشمی‌رفسنجانی که بیشترین رای را در انتخابات خبرگان به دست آورده به
در ادامه متن کامل این گفت‌گو را می‌خوانید:
آقای مزروعی٬ نتایج انتخابات چقدر با پیش‌بینی‌های شما منطبق بود؟
من چون در فضا و محیط ایران نبودم پیش‌بینی چندانی نسبت به نتایج انتخابات نداشتم. خطی را که اصلاح‌طلبان در داخل دنبال می‌کردند پیگیری می‌کردم و تلاشم بر آن بود که آن‌ها را همراهی کنم. اصلاح‌طلبان با رد صلاحیت‌های بالا و امکانات و فرصت کم تبلیغات مواجه بودند و با هدف حداقلی یعنی خالی کردن مجلس دهم از افراطیون وارد انتخابات شدند. آن‌ها با این هدف سعی کردند از میان نامزدهای باقی‌مانده٬ کسانی را که به گرایش اصلاح‌طلبی نزدیک بودند شناسایی و در جاهایی که نامزد اصلاح‌طلبی نبود از نامزدهای میانه‌رو حمایت کنند و در فهرست انتخاباتی‌شان حدود ۲۱۰ نامزد را برای خود تعیین کردند. نتیجه انتخابات اما به نظر من بیش از هدف حداقلی آن‌ها و انتظاراتی بود که اصلاح‌طلبان تعریف کرده بودند. هم اینک بر پایه نتایجی که اعلام شده نه تنها هدف حداقلی آن‌ها یعنی همان خالی کردن مجلس از افراطیون تحقق پیدا کرده بلکه دستاوردهای بیشتری نیز داشته‌اند. فهرست اصلاح‌طلبان در شهرهای سیاسی از جمله تهران با استقبال قابل‌توجهی مواجه شده و آن‌ها توانسته‌اند سهم قابل ملاحظه‌ای را از نمایندگان مجلس به دست اورند. به نظر می‌رسد که ۸۰ درصد نمایندگان مجلس نهم از حضور در این مجلس بازمانده‌اند و ترکیب جدیدی برای مجلس دهم به وجود آمده که مرکز ثقل آن اعتدال و میانه‌روی است. چراکه اکثر نمایندگان به گرایش اصلاح‌طلب و مستقل متعلق‌اند. بنابراین مجلس دهم همان مجلسی‌ست که اصلاح‌طلبان به دنبال آن بودند و انتظار می‌رود که بتواند نقش موثری را در فضای سیاسی آینده ایران بازی کنند.
پیش از انتخابات گفته می‌شد مجلس دهم به مجلس پنجم نزدیک است اما بعد از اعلام نتایج برخی آن را نزدیک به مجلس ششم هم ارزیابی کردند. با توجه به ترکیب این مجلس، به نظر شما مجلس دهم به کدام مجلس پیش از این شباهت دارد؟
با توجه به حضور چهره‌های شاخص اصلاح‌طلبان در مجلس ششم و اینکه اکثریت مطلق غالب آن فراکسیون دوم خرداد بود، قطعا این مجلس به مجلس پنجم نزدیک است. در مجلس دهم چنان فراکسیون غالبی را نمی‌توان مشخص کرد.
به دلیل ردصلاحیت‌های گسترده‌ای که در این انتخابات اتفاق افتاد ترکیب کلی مجلس خبرگان تغییری پیدا نکرده و مثل مجلس سابق است. به همین دلیل فکر نمی‌کنم بتوان از تصمیم‌گیری‌های خبرگان انتظار تغییرات اساسی داشت. رایی نیز که آقای هاشمی آورده بیشتر معنای سیاسی پیدا کرده است.
آیا همین ترکیب مجلس دهم تغییری در آرایش نیروهای سیاسی ایجاد خواهد کرد؟
فکر می‌کنم تا اطلاع ثانوی تغییری در آرایش نیروهای سیاسی به وجود نخواهد آمد. چراکه ترکیب مجلس دهم از زمان روی کار آمدن دولت روحانی شکل گرفته است. ما به طور مشخص یک جناح اصلاح‌طلب داریم و یک جناح اصول‌گرا که دو شقه شده‌اند: اصول‌گرایان میانه‌رو و افراطی. می‌توان گفت که در مجلس دهم دو گرایش اصلی اصلاح‌طلب و اصول‌گرایان میانه‌رو حضور دارند و در کنار آن‌ها نیز مستقلان هستند که به نظر می‌رسد در مجلس دهم متناسب با دیدگاه خود به یکی از این دو گرایش خواهند پیوست و البته تعدادی نیز تا آخر مجلس دهم به شکل مستقل باقی خواهند ماند.
پیش‌بینی شما از واکنش اصول‌گرایان به نتایج به دست آمده از انتخابات چیست؟
پیش‌بینی این مساله دشوار است. با استناد به تجربه‌های پیشین، متاسفانه اصول‌گرایان با توجه به قدرت و نفوذی که در نهادهای انتصابی کشور دارند هیچ‌گاه حاضر به پذیرش شکست و کوتاه آمدن از بعضی مواضع خود نبوده اند. خصوصا اصول‌گرایان تندرو که در افکارشان نوعی انجماد دارند و نمی‌خواهند بپذیرند که جامعه تفکر آن‌ها را پس زده است. در عین‌حال که واکنش آن‌ها قابل پیش‌بینی نیست اما بایستی امیدوار بود که از این انتخابات و واکنش مردم به اصول‌گرایان تندرو درس بگیرند و مواضع خود را تعدیل کنند. به نظر من کشور به گفت‌وگو میان تمامی نیروهای سیاسی نیاز دارد تا بتوانند با همگرایی به حل مشکلات اصلی ایران بپردازند.
به نظر شما گام بعدی اصلاح‌طلبان پس از عبور از جو انتخابات چه خواهد بود؟ چه برنامه‌هایی برای بعد از انتخابات خواهند داشت؟
فکر می‌کنم یکی از اهداف اصلاح‌طلبان تشکیل مجلسی بود که بتواند فضای سیاسی کشور را از فضای نظامی-امنیتی خارج کند و به فضای مدنی برساند. فکر می‌کنم تا حدودی در این امر موفق شدند. طبعا اصلاح‌طلبان در فضای مدنی می‌خواهند خودشان را به لحاظ تشکیلاتی و سازمانی بازسازی کنند و فعالیت‌های‌شان را در غالب حزبی و نهادهای مدنی پی بگیرند. آن‌ها بایستی به لحاظ فکری و اثرگذاری در افکار عمومی نیز فعال‌تر شوند. به نظر من در سایه وضعیت فعلی و همراهی مجلس با دولت روحانی، شرایط برای فعالیت بیشتر اصلاح‌طلبان می‌تواند مساعدتر شود تا ان‌ها بتوانند برای آینده با سازمان‌دهی بهتر و برنامه فکری-سیاسی مدون‌تری حضور خود را در عرصه سیاسی کشور تثبیت کنند.
از مجلس خبرگان و نتایج آن صحبت نکردیم. در این خصوص چطور فکر می‌کنید؟ با توجه به اینکه آقای یزدی دیگر در خبرگان حضور ندارند، شانس ریاست آقای هاشمی را چقدر می‌بینید؟
به دلیل ردصلاحیت‌های گسترده‌ای که در این انتخابات اتفاق افتاد ترکیب کلی مجلس خبرگان تغییری پیدا نکرده و مثل مجلس سابق است. به همین دلیل فکر نمی‌کنم بتوان از تصمیم‌گیری‌های خبرگان انتظار تغییرات اساسی داشت. رایی نیز که آقای هاشمی آورده بیشتر معنای سیاسی پیدا کرده است. شاید الان زمینه مساعدتری برای انتخاب ایشان به عنوان رییس خبرگان فراهم آمده اما بایستی مجموعه نیروهای حضور یافته در این مجلس را در نظر گرفت. همین‌طور مخالفان آقای هاشمی را که چقدر حاضرند در شرایط جدید کوتاه بیایند. بنابراین ترکیب ریاست خبرگان آتی نیز قابل پیش‌بینی نیست.
به ردصلاحیت‌ها اشاره کردید. خیلی از سیاسیون معتقدند که رد صلاحیت آقای حسن خمینی شروع بازی سیاسی برای وی است و نه پایان آن. این گروه همچنان نام ایشان را یکی از گزینه‌های مطرح برای جانشینی آیت‌الله خامنه‌ای معرفی می‌کنند. نظر شما چیست؟
به رغم آن‌که شورای نگهبان صلاحیت ایشان را برای حضور در میدان انتخابات تایید نکرد اما حضور سید حسن خمینی به هر صورت در فضای سیاسی و انتخاباتی برای او پشتوانه‌ای فراهم کرده است. حضور او باعث تهییج افکار عمومی نسبت به او می‌شود و قطعا ایشان در آینده حضور فکری و سیاسی تقویت‌شده‌ای خواهد داشت. اما اینکه در خبرگان آتی چقدر احتمال مطرح شدن ایشان به عنوان جانشین رهبری مطرح است مساله‌ای‌ست که از الان نمی‌توان روی آن بحث کرد. چون هنگام انتخاب رهبری، شرایط کلی سیاسی جامعه تعیین‌کننده می‌شود. حتی افرادی که در خبرگان هستند نیز تحت تاثیر فضای کلی سیاسی و جو محیطی قرار خواهند گرفت. در آن موقع ممکن است ایشان هم از جمله نامزدهای مطرح برای رهبری باشد اما نمی‌توان از الان پیش‌بینی داشت.
۱۳ آبان در تاریخ جمهوری اسلامی روز مهمی است؛ نه از آن جهت که سفارت…
در تحلیل سیاسی و روانشناختی دیکتاتوری، مسئله مقصر دانستن پذیرفتگان دیکتاتوری به عنوان افرادی که…
امروز یکم نوامبر، روز جهانی وگن است؛ این روز، یادبودِ تمام دردمندی‌ها و خودآگاهی‌هایی است…
درآمد در این نوشتار به دو مطلب خواهم پرداخت. نخست، تحلیلی از عنوان مقاله و…