کابوسی که به واقعیت بدل شد

زیتون-نازنین نامدار: عملیات‌های تروریستی تهران یک شوک کامل برای همه ایرانی‌هایی بود که در سالهای پس از ظهور داعش نسبت به مستحکم بودن مرزها و نفوذ ناپذیر بودن کشور در برابر این گروه تروریستی دلخوش بودند.

تراژدی عملیات هم‌زمان توسط دو تیم تروریستی حرفه‌ای در مجلس شورای اسلامی و آرامگاه آیت‌الله خمینی که به کشته شتن ۱۳ نفر و مجروح شدن ۴۶ نفر انجامید حالا همه چشم‌ها را نگران آینده کرده است. مقام‌های ‌عالی رتبه جمهوری اسلامی از آیت‌الله خامنه‌ای گرفته تا علی لاریجانی و حسن روحانی٬ همگی سعی کرده‌اند ترورهای تهران را یک عملیات نه چندان مهم معرفی کنند و رهبر جمهوری اسلامی برای کوچک خواندن ماجرا از عبارت «‌ترقه‌بازی» برای آن استفاده کرد. علیرغم این واکنش‌ها که قاعدتا با هدف نشان دادن اعتماد به نفس حکومت در قبال حمله‌های تروریستی صورت گرفته است٬ می‌توان مطمئن بود که اوضاع در اتاق‌ مسوولان امنیتی و نظامی به این آرامی نیست٬ چرا که  حالا ایران داعش را نه پشت مرزها بلکه درست در وسط خانه می‌بیند.

بهره‌برداری سیاسی از ترور

عملیات‌های تهران در باور و ادعایی که از سوی مدافعان مداخله نظامی ایران در کشورهای منطقه مطرح می‌شود یک خدشه جدی ایجاد کرده است. ادعایی بر این اساس که اگر ایران در کشورهای دیگر مانند سوریه و عراق با داعش نجنگد٬ مجبور است که در تهران با آنها بجنگند. حالا باورمندان به این دیدگاه با این سوال روبرو هستند که چرا به رغم حضور لجستیکی و نظامی سنگین ایران در سوریه باز هم تروریسم پشت مرزها متوقف نشده و تا قلب پایتخت و راهروهای مجلس پیش رفته است.

بسیاری از کسانی که چنین دیدگاهی را حمایت می‌کنند پس از انجام عملیات‌های تروریستی تهران٬ انگشت اتهام خود را متوجه دولت حسن روحانی کردند و مدعی شدند که سیاست سازش و مدارای او به تروریست‌ها این جسارت را داده است که در تهران دست به عملیات بزنند.

حامیان دولت در مقابل می‌گویند که مسوولیت‌های امنیتی برای مقابله با تهدید‌های این چنینی به عهده سپاه پاسداران و وزارت اطلاعات است و این نهادها در زمینه‌های ضدتروریسم چندان وابستگی به گرایش‌ دولت‌ها ندارند. قابل پیش بینی است که در روزها و هفته‌های آینده موجی از انتقادهای وسیع‌تر علیه روحانی شکل بگیرد و نقطه کانونی این موج بر ناکارآمدن نشان دادن دولت در خنثی سازی تهدید‌های امنیتی خواهد بود.

زندگی عادی به رغم دل‌های نگران

گزارشهایی که شهروند- خبرنگاران از تهران می‌دهند اغلب بیان‌گر آن است که به رغم نگرانی و ناراحتی عمومی از عملیات‌های تروریستی داعش٬ اوضاع در شهر عادی است و زندگی به روال معمول جریان دارد. در طول روز تشویش زیادی وجود داشت مبنی بر این که بهتر است شهروندان از وسایل حمل و نقل عمومی به ویژه مترو استفاده نکنند و بیانیه‌ای هم به نقل از وزارت اطلاعات در تاکید بر این موضوع در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شد٬ اما در نهایت این وزارتخانه چنین اطلاعیه‌ای را تکذیب کرد. در دیدگاه برخی از کسانی که نظراتشان را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته‌اند٬ نگرانی‌ها از فردایی است که در پس این عملیات تروریستی می‌آید. تشویش و ترسی که تا اطلاع ثانونی در دل شهروندان خواهد بود و احساس نا‌امنی که حالا چون شبحی بر فراز شهر ایستاده است.

پیامدهای قابل پیش‌بینی

شاید مهم‌ترین سوال این باشد که آیا عملیا‌ت‌های تروریستی تهران نقطه آغازی برای عملیات‌های بعدی این گروه خواهد بود یا این که ماجرا در همین نقطه خاتمه پیدا خواهد کرد؟ در ویدیوی کوتاه ۲۴ ثانیه‌ای که تروریست‌ها حین انجام عملیات در مجلس ضبط کرده و از وبسایت داعش پخش شد٬ این تهدید مطرح شده که « آیا فکر کردید ما از اینجا خواهیم رفت؟نه٬ به اذن خدا ما اینجا می‌مانیم» اگر چنین تهدیدی در آینده عملی شود ایران خود را در مقابل یک چالش امنیتی استراتژیک خواهد دید. در حال حاضر با بالاگرفتن تنش‌های منطقه‌ای و شدت یافتن خصومت عربستان و متحدانش با ایران٬ فرضیه حمایت‌ آنها از انجام عملیات خرابکارانه در ایران یکی از قوی‌ترین فرضیه‌هاست.

محمد بن سلمان وزیر دفاع عربستان هفته پیش تهدید کرده بود که این کشور جنگ را به داخل ایران خواهد کشاند و همین اظهارات٫  از سوی برخی تحلیل‌گران به عنوان مستندی برای اثبات پشتیبانی عربستان از عملیات داعش در تهران به کار رفت. در این سو سپاه پاسداران تهدید کرده است که انتقام عملیات تروریستی تهران را خواهد گرفت و این هشدار هم می‌تواند به معنای تقویت تلاش‌های ایران در مبارزه برون مرزی با داعش و گسترده شدن جبهه تخاصم با عربستان و حامیانش باشد.

چندان غیرقابل پیش‌بینی نخواهد بود اگر حمایت افکارعمومی از عملیات برون مرزی سپاه پس از عملیات تروریستی تهران افزایش پیدا کند و دخالت در سوریه و عراق مشروعیت بیشتری بیابد. در شرایطی که «‌امنیت» تا این حد شکننده است این نیروهای نظامی و امنیتی هستند که می‌توانند دست بالا را بگیرند. چنین وضعیتی برای دولت روحانی و حامیان او که به امید گسترش آزادی‌های مدنی و فضای آرام سیاسی و اجتماعی و رونق اقتصادی پای صندوق‌های رای رفته بودند یک وضعیت ناخوشایند و در واقع یک شکست خواهد بود.