وداع با قربانیان ترور

زیتون- سینا پاکزاد: مراسم تشییع پیکر قربانیانی حملات تروریستی تهران با حضور سران سه قوه و بسیاری از مقام‌های طراز اول جمهوری اسلامی برگزار شد و حسن روحانی رییس جمهوری ایران در این مراسم گفت که اقدام تروریست‌ها در واقع انتقام از دموکراسی در ایران بود.

آیت‌الله خامنه‌ای نیز دو روز پس از وقوع حملات تروریستی تهران سرانجام با انتشار پیامی از خانواد‌های قربانیان دلجویی کرد و هم‌زمان انگشت اتهام را به سوی ایالات متحده و عربستان سعودی نشانه رفت.

رهبر جمهوری اسلامی در پیام خود گفته که نتیجه قطعی این ترورها «چیزی جز افزایش نفرت از دولت‌های آمریکا و عوامل آنان در منطقه همچون سعودی نیست.» پیام کوتاه رهبر جمهوری اسلامی در شرایطی منتشر می‌شود که او در روز حادثه٬ علیرغم آن که یک دیدار عمومی با دانشجویان داشت به شکلی بسیار مختصر نسبت به ترورها واکنش نشان داد و آن را ترقه‌بازی نامید. تعبیری که باعث اعتراض‌ها و نارضایتی‌های بسیاری در شبکه‌های اجتماعی شد و این تلقی را پدید آورد که آیت‌الله خامنه‌ای اهمیتی چندانی به از دست رفتن جان و زخمی شدن تعدادی از شهروندان در این ترورها نداده است.

احساس زخم‌خورده‌ی امنیت

روایت‌هایی که مردم از تهران پس از وقوع حملات تروریستی می‌دهند بیانگر جریان عادی زندگی در شهر است اما ترس و اضطراب از تکرار حوادث این چنینی در زیر پوست شهر جریان دارد. یکی از شواهدی که این ترس را برملا می‌کند کاهش قابل توجه مخاطبان سینما از روز چهارشنبه تاکنون است.

علی سرتیپی مدیرعامل موسسه پخش فیلمیران در گفت‌وگویی با ایسنا گفته:«با توجه به اتفاقات رخ داده و توصیه‌هایی که به مردم شده بود، قطعا حوادث تروریستی تهران بر میزان فروش فیلم‌ها تاثیر داشته و دست‌کم شاهد افت ۳۰ تا ۴۰ درصدی در فروش فیلم‌ها بوده‌ایم.»

ترس از وقوع حملات مشابه را می‌توان ناشی از تلقی عمومی مبنی بر عدم آمادگی کافی نیروهای امنیتی در شناسایی و اقدام علیه این حملات دانست. تصاویری که در روز چهارشنبه از نحوه مبارزه با تروریست‌ها مخابره شد نمایانگر حضور مامورانی با لباس‌های شخصی بود که بدون ماسک و جلیقه ضد گلوله راهی صحنه شده بودند. برای مردمی که به طور مداوم شنوای ادعای مقام‌های امنیتی درباره اقتدار نیروهای نظامی هستند آنچه در روز چهارشنبه اتفاق افتاد اسباب حیرت بود. تصور مبارزه با تروریست‌ها بدون تجهیزات کافی آنقدر عجیب بود که خبری مبنی بر حضور تیم رهایی گروگان ارتش در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد و آنها عامل سرکوب تروریست‌ها معرفی شدند. بسیاری از کاربران در توییتر به تمجید از این افراد پرداختند و ارتش را عامل بازگرداندن آرامش معرفی کردند ولی در نهایت ارتش ادعای حضور افرادش در عملیات را از اساس تکذیب کرد و سرتیپ شاهین تقی‎خانی، سخنگوی ارتش ایران گفت: «با حضور نیروهای اطلاعاتی و امنیتی نیازی به حضور نیروهای ارتش نبود.»

یارگیری در ایران

عامل دیگری که بر نگرانی عمومی نسبت به تکرار حوادث تروریستی گروه داعش در ایران اضافه می‌کند این است که حالا مشخص شده افراد مهاجم کردهای ایرانی بوده‌اند.

وزارت اطلاعات هم در بیانیه‌ای اعلام کرده که «در پی سلسله عملیات پیچیده اطلاعاتی و با همکاری خانواده برخی تروریست‌ها در استان‌های کرمانشاه، کردستان، آذربایجان غربی و تهران ۴۱ نفر از عناصر گروهک وهابی داعش متشکل از تیم‌های عملیاتی و همچنین سرپل‌های ارتباطی و تدارکاتی به همراه مقادیری اسناد و مدارک و تجهیزات عملیات تروریستی قبل از هرگونه اقدام شناسایی و دستگیر شدند.»

بازداشت‌های انجام شده به خودی خود نشان می‌دهد که داعش در ایران قادر به جذب نیرو در سطح قابل توجه بوده است و همین موضوع زمینه‌ساز تشدید نگرانی درباره تکرار این نوع حملات در آینده است.

قبل از انجام ترورهای تهران در افکارعمومی ایران این فرضیه وجود داشت که انجام عملیات انتحاری در فرهنگ ایرانی‌ جایی ندارد و دور از ذهن است که یک ایرانی برای چنین عملیاتی به داعش جذب شود٫حالا با بطلان این فرضیه اسباب نگرانی بیشتر شده است. گروه داعش هم در پایگاه خبری خود یعنی «اعماق» مدعی شده که عملیات دیگری را علیه ایران انجام خواهد داد. تهدیدی که به طور بالقوه باعث تشدید ترس و نگرانی افکارعمومی نسبت به شکننده بودن امنیت خواهد شد.

ترس از گسترش‌ سرکوب

نگرانی مهم دیگر که در پس ترورهای تهران قابل رویت است را می‌توان ترس از امنیتی‌تر شدن فضا و محدودیت بیشتر برای فعالیت‌های مدنی دانست. چنین نگرانی و ترسی به ویژه در مناطق کردنشین وجود دارد و فعالان مدنی و قومی حالا بیشتر از گذشته با این ترس روبرو هستند که ممکن است فعالیت‌های مسالمت‌آمیزشان برچسب همکاری با داعش بخورد و به راحتی سرکوب شوند.

شاید به همین دلیل است که جمعی از فعالان کرد با نوشتن بیانیه‌ای ضمن محکوم‌ کردن ترورهای تهران تاکید کرده‌اند:«ملت کورد دیری است به پیکار علیه تروریسم بی وطن ملحق شده است و در این راه، مبارزات، مقاومتها و هزینەهای زیادی در کارنامە خود به ثبت رسانده است.» در این بیانیه همچنین آماده است که «قهرمانیهای نیروهای کورد درخط مقدم مبارزه علیه داعش در عراق و سوریه و نیز حوادث کوبانی و شنگال» نمونه‌های بارز مبارزه آنها با تروریسم است.

برخی از چهره‌های مذهبی کرد هم در مصاحبه‌هایی با محکوم کردن این حمله‌ها گفته‌اند که باید حساب‌ تروریست‌ها را از کردها جدا کرد. تاکید بر عناصر ملی و دعوت به وحدت و انسجام از جمله کلید‌واژه‌های پر تکرار روزهای اخیر بوده است. چنین فضایی برای تنگ کردن عرصه به گروه‌های رادیکال اسلامی و ممانعت از تکرار حوادث مشابه مهم است اما مهم‌تر این است که نیروهای امنیتی تا چه اندازه برای خنثی‌سازی عملیاتی از این دست آمادگی دارند.