جنگ سرد تهران و ریاض

زیتون- سینا پاکزاد: ایران انگشت اتهام درباره عملیات تروریستی هفته گذشته را به سوی ریاض نشانه گرفته و مدعی‌ است که عربستان سعودی این حمله را تدارک دیده و انجام آن را به گروه داعش محول کرده است. محمدعلی جعفری فرمانده کل سپاه پاسداران در بین مقام‌های نظامی جمهوری اسلامی شاخص‌ترین چهره‌ای است که ادعای همدستی عربستان و داعش در حملات تهران را بیان کرده است.

او گفته:«طبق اطلاعات دقیقی که داریم، عربستان علاوه بر حمایت از تروریست‌ها، انجام عملیات در ایران را از آنها مطالبه کرده است.» فرمانده سپاه از آمریکا و اسراییل هم به عنوان کشورهایی که از عملیات تروریستی در تهران حمایت کرده‌اند نام برده اما هیچ توضیحی در این‌باره نداده که این اتهام‌ها بر چه اساسی صورت می‌گیرد.

پیش از ادعای فرمانده سپاه درباره نقش داشتن ریاض در عملیات تروریستی تهران هم برخی از چهره‌های ارشد سیاسی و نظامی اظهارات مشابهی داشته‌اند. آیت‌الله خامنه‌ای که در ماه‌های گذشته ادبیاتی تند و به شدت تهاجمی را علیه عربستان به کار می‌برد در واکنش به حمله‌های تهران هم به همین رویه ادامه داد و گفت که نتیجه این حملات«چیزی جز افزایش نفرت از دولت‌های آمریکا و عوامل آنان در منطقه همچون سعودی نیست».

غلامعلی خو‌ش‌رو نماینده ایران در سازمان ملل متحد در بیانیه‌ای که پس از حملات تهران قرائت کرد به طور تلویحی عربستان را آمر این حمله‌ها معرفی کرد. در این بیانیه آمده بود که عربستان «اخیرا با انعقاد قراردادهای بی‌سابقه تاریخی، چراغ سبز و مشوق‌هایی را دریافت» کرده و در پیامد آن اختلاف میان کشورهای منطقه «افزایش یافته، حملات تروریستی چند برابر شده و سرکوب‌های داخلی شدت یافته است»

محمدجواد ظریف هم در واکنش‌های توییتری که نسبت به حمله‌های تروریستی تهران داشت بر نقش ریاض در این اتفاق به زبانی دیپلماتیک تاکید کرده و این حوادث را «اقدام‌های تروریستی مورد حمایت مشتریان آمریکا» دانسته بود.

نشانه‌های تایید نشده

وزارت اطلاعات ایران در اطلاعیه‌ای که پس از حملات تروریستی تهران صادر کرد عاملان حمله را تروریست‌های «سابقه‌دار وابسته به گروه های وهابی و تکفیری» نامید و گفت که تمام افراد دخیل در این حادثه از جمله فرمانده اصلی عملیات که در خارج از ایران بوده٬ کشته شده است.

انتساب تروریست‌ها به «گروه‌های وهابی» آن طور که در بیانیه وزارت اطلاعات آمده است یک اشاره ضمنی بر نقش عربستان در این ماجرا است که در ادبیات سیاسی مقام‌های ایران از آن به عنوان حکومت وهابی‌ها یاد می‌شود. اتهام‌های مطرح شده علیه عربستان در شرایطی صورت می‌گیرد که ریاض خود را در راس یک ائتلاف منطقه‌ای علیه داعش تعریف می‌کند و به تازگی روابط خود را با کشور قطر را از این جهت قطع کرده که مدعی است حکومت دوحه به گروه داعش و سایر گروه‌های تروریستی در منطقه کمک می‌کند.

داعش هم در ویدیویی منتسب به عاملان حملات تهران هشدار داده که پس از ایران نوبت عربستان سعودی است. در عین حال ابی الحسن المهاجر، سخنگوی رسمی گروه داعش، در یک پیام صوتی خواستار انجام حملات تازه در ایران،آمریکا، اروپا، روسیه، استرالیا، عراق، سوریه و فیلیپین در ماه رمضان شده است و در پیام منتسب به وی نامی از عربستان سعودی به عنوان مقصد بعدی حمله‌های تروریستی به میان نیامده است.

بحران فروکش نخواهد کرد

افزایش حملات تروریستی گروه داعش در شرایطی است که این گروه در دو مقر اصلی خود یعنی رقه و موصل به شدت تحت فشار قرار دارد و بسیاری از مواضع خود را در جنگ با نیروهای ائتلاف از دست داده است. به نظر می‌رسد که تضعیف داعش در سوریه و عراق این تاکتیک را برای آنها برجسته کرده که حملات تروریستی خود را در کشورهای دیگر تشدید کنند. انجام دو حمله تروریستی در بریتانیا طی یک ماه گذشته و سپس حملات تروریستی تهران بیانگر همین اراده به کشاندن آتش ترور در خارج از سوریه و عراق است.

در همین حال دونالد ترامپ رییس جمهوری ایالات متحده گفته است که به زودی «‌موفقیت‌های شگرف» در مبارزه با گروه داعش را تشریح خواهد کرد. او زمان تشریح این موفقیت‌ها را دو هفته آینده اعلام کرده و گفته خبرنگاران در آن کنفرانس خبری «با اعدادی روبه‌رو خواهند شد که برای‌شان باورنکردنی است.» با توجه به دیداری که ترامپ از عربستان داشت و معامله تسلیحاتی سنگینی که با ریاض انجام داد به نظر می‌رسد که عملیات مدنظر آمریکا علیه داعش در همراهی کامل با عربستان خواهد بود و همین امر از دید ناظران باعث پایین آمدن شانس موفقیت در برخورد با داعش می‌شود.

ائتلافی با رهبری آمریکا و هدایت ریاض به تشدید درگیری‌های منطقه‌ای خواهد انجامید و به گروه‌های تندرو اسلام‌گرا هم فضای بیشتری جهت انجام عملیات‌شان می‌دهد و احتمال تحریک آنان توسط قدرت‌های منطقه‌ای افزایش می‌یابد