در انتظار شفاف‌سازی

زیتون-سینا پاکزاد: این روزها گمانه‌زنی بر سر انتخاب وزرای کابینه دوازدهم، انتخاب شهردار تهران و عملکرد شورای عالی اصلاح‌طلبان جزو پربحث‌ترین موضوع‌های سیاسی است.

به‌نظر می‌رسد پیرامون این سه موضوع شاهد زنجیره‌ای از انتقادات هستیم. بدنه جریان اصلاحات و حامی دولت همچنان درخصوص عملکرد شورای عالی اصلاح‌طلبان ابهام دارند و از آن انتقاد می‌کنند، محمدرضا عارف نیز از این که ممکن است پس از پیروزی حسن روحانی نقش این شورا نادیده گرفته شود گلایه می‌کند و از سوی دیگر عده‌ای از اطرافیان وی و حاضران در ترکیب هیات رییسه شورای عالی٬ جانبداریِ عارف را می‌کنند.
عارف علاوه بر ریاست بر این شورا در راس فراکسیون امید مجلس نیز حضور دارد، فراکسیونی که می‌تواند نقش موثری در رای اعتماد به کابینه پیشنهادی روحانی بازی کند. به‌نظر می‌رسد همین امکان بوده که باعث شد عارف به‌طور علنی بگوید:«بعضی‌ها پیروز می‌شوند یادشان می‌رود چه کسانی برایشان زحمت کشیدند و من این گله را دارم. در شورای عالی دو کار مهم پیش رو داشتیم، پیروزی در انتخابات سال ۹۶ و ادامه گفتمان اصلاحات که به اتفاق آرا آقای روحانی رای آورد، نتیجه انتخابات اتفاقی نبود بلکه نتیجه شعار امید، آرامش و رونق اقتصادی بود. اگر ما را دنبال نخود سیاه نفرستند قصد ما کمک کردن و ادامه راه است.»
عارف در شرایطی که بدنه جریان اصلاحات به عملکرد تیم رسانه‌ای دولت و تصمیمات شورای عالی اصلاح‌طلبان معترض هستند٬ ضمن آنکه پیروزی روحانی در انتخابات را مدیون اصلاح‌طلبان دانسته از وی خواسته تا با شورای عالی مشورت کند.

در عین حال فراکسیون امید در یک بررسی و نظرسنجی٬ آن‌چنان که محمدعلی وکیلی، عضو این فراکسیون گفته است؛ کارنامه ۷ وزیر فعلی را مردود اعلام کرده و تاکید کرده است: «وزیر زیر متوسط بودند و نباید در دولت بعد باشند و در صورت معرفی قطعا ما به‌عنوان وکلای ملت به آنها رأی نمی‌دهیم.»

او نمرات وزرا را این‌گونه توضیح داده است:«تحقیقی در خصوص عملکرد وزرا توسط فراکسیون امید انجام شده که بر اساس نتایج آن، از ١٨ وزیر کنونی ۶ وزیر از ۵ نمره ۳.۷ گرفتند که از نظر ما یعنی کاملا موفق بودند. در این تحقیق نمره ۵ وزیر ٢.۵ تا ٣.٧ شده که ترجیح ما این است در دولت بعد نباشند.»
در این میان مصطفی کواکبیان، دیگر عضو فراکسیون امید نیز می‌گوید: «انتظار داریم آقای روحانی به وعده‌های انتخاباتی خویش عمل کند و از تداوم فعالیت مدیران دوزیست جلوگیری کند. متأسفانه جسته‌ و گریخته اخباری می‌شنویم که عده‌ای از جریان‌های مختلف می‌خواهند آقای رییس‌جمهور را تحت فشار قرار داده و عناصری را که عملکرد مثبتی نداشته‌اند دوباره وارد کابینه کنند. ما فقط از همین ناراحتیم.»
شاید نخستین واکنش به اظهارنظر عارف مبنی بر اینکه «همراهی، هماهنگی و همدلی با جریان اصلاحات رمز موفقیت دولت دوازدهم است و گفتمان اصلاحات در این مسیر به‌دنبال سهم‌خواهی نیست» را حسام‌الدین آشنا نشان داد. مشاور حسن روحانی در ذیل این توئیت عارف نوشت: «درست است که گفتمان از جنس سهم‌خواهی نیست اما امان از سهم‌خواهی‌های افراد به اسم جریان.»
با این وجود روزنامه آفتاب یزد به انتقادها از عارف با تیتر «سرمایه‌سوزی» واکنش نشان داد و نوشت:«برخی چهره‌های احزاب اصلاح‌طلب و همین طور طیف کارگزاران به همراه بعضی از حامیان دولت و با بهره‌گیری از سایت‌های اصولگرا در لباس اصلاح‌طلب جا مانده از لیست شورای پنجم با انتشار مصاحبه‌ها و گفتگوهایی در رسانه‌ها یا در فضای مجازی به تخریب سیاستمدار با اخلاق اصلاحات پرداخته‌اند.» این روزنامه همچنین از قول حسن رسولی از نزدیکانِ همیشگی عارف نوشته است: «هجمه‌های علیه عارف را باید گواه آن بدانیم که کاری که در مجلس و شورای سیاست‌گذاری شده کارستان است و باید این هجمه‌ها را ناشی از عصبانیت جریان رقیب یا جریان سهم خواه بر ضد عارف دانست.»
در عین حال واکنش به عارف به اینها ختم نشد. حمید ابوطالبی، معاون سیاسی دفتر رئیس جمهوری نیز با انتشار مطلبی در کانال تلگرام خود نوشت: «ره‌آورد وحدت در راه پیروزی، آزادی، امنیت، آرامش و پیشرفت بود؛ چه ضرورت دارد تبیین پیشاپیش نقش، پیشگویی ابرامی سهم، و پیش‌بینی خیالی حضور؟»

در این میان صادق زیباکلام در مصاحبه با سایت «انتخاب» می‌گوید:«گمان نمی‌کنم که خود آقای روحانی منکر نقش اصلاح طلبان در موفقیت ایشان باشند٬ اما مساله اساسی این است جریانی که پیروزی آقای روحانی را رقم زده، یک جریان ائتلافی است، یک طیف و جبهه این پیروزی را شکل داده که شامل اصلاح‌طلبان از قبیل جبهه مشارکتی‌های سابق و کارگزاران، هواداران مرحوم آیت الله هاشمی، آقای خاتمی و طرفداران معتدل و میانه رو خود آقای روحانی.» وی ادامه می‌دهد: «ملاحظاتی وجود دارد که باعث می‌شود، تصمیم‌های شورای عالی اصلاح طلبان تصمیمات بسیار پخته و کاملی نباشد اما به‌ واسطه شرایطی که برای اصلاح‌طلبان وجود دارد، تصمیم‌گیری چندان ساده نبوده است. اما به صراحت می‌گویم، قطعا اگر این وضعیت ادامه پیدا کند و حجم انتقادات و ندانم کاری‌های شورای عالی زیاد و زیادتر شود، مطمئن باشید به‌ عنوان یک جریان دموکراتیک، بدنه اصلاح طلبان به یک جمع‌بندی و تصمیم دیگری خواهد رسید.»
در اثنای انتقادات به عارف٬ سایت «انتخاب» یکی از شدیدترین حملات به وی را صورت داده و نوشته است: «آیا علی مطهری که عنوان اصولگرایی را دارد، اصلاح طلب‌تر است یا امثال عارف که در طول دو سال گذشته، یک نطق نداشته‌اند؟! خنده دار نیست که سخنرانی‌ها، مناظرات و اظهارات جنجالی روحانی پیش از انتخابات را آنقدر بی ارزش بدانیم و به جایش، تصمیم‌های یک شورا و محفل چند نفره را علت پیروزی روحانی بدانیم؟! مگر نه آنکه روحانی در گفتار عمل، به مراتب اصلاح‌طلبی را بیشتر رعایت کرده تا برخی آقایان؟!»

خاتمی هم انتقاد دارد
انتقاد از عارف البته پیش از موضع مناقشه برانگیزش از میانه هفته گذشته آغاز شده بود. زمانی که علی شکوری‌راد دبیرکل حزب اتحاد در مصاحبه با روزنامه ایران٬ از انتقاد سیدمحمد خاتمی نسبت به لیست شورای شهر پرده برداشت و گفت:«به‌ دلیل این‌که برخی انتقادها به ایشان [خاتمی] منتقل شد، نسبت به فهرست مساله داشتند و تا روز دوشنبه صبح یعنی ۶ روز بعد از بسته شدن فهرست، از تایید فهرست خودداری کردند؛ اما قابلیت تغییر در فهرست وجود نداشت.
به دلیل اینکه فهرست مصوب صحن شورایعالی سیاستگذاری بود و تشکیل جلسه شورای عالی سیاستگذاری برای اعمال نظرات ایشان عملا امکانپذیر نبود؛ در نهایت ایشان مجاب شد از همان فهرست حمایت کند. وقتی ایشان اعتراض خود را به آقای عارف منتقل کرد، آقای عارف به جای اینکه مساله را حل و فصل کنند، کار را رها کردند.»

با این حال حمیدرضا جلایی‌پور فعال سیاسی اصلاح‌طلب در یادداشتی در کانال تلگرامی‌اش به دفاع از کلیت لیست اصلاح‌طلبان برای شوراها پرداخته و نوشته است: «علی‌رغم این‌که از نظر هر یک از احزاب و ناظران، لیست امید شورای شهر تهران می‌توانست بهتر از این باشد، کلیت لیستی که معرفی و پیروز شد قابل دفاع است، چون ضابطه‌گرایانه و جمعی بسته شده است. قاطبه‌ی اعضای منتخب شورای تهران پاکدست، متخصص یا صاحب تجربه هستند و در این لیست به میزان قابل توجهی به جوانان و زنان توجه شده است.»

احمد حکیمی‌پور عضو شورای شهر اما به این موضع‌گیری جلایی‌پور واکنش نشان داده و او را بی اطلاع از «فعل و انفعالات تصمیم‌گیرى و ساختار درونى شورا دانسته است. او در انتقاد از جلایی‌پور گفته:«چه شده که ایشان به خودش اجازه مى‌دهد از موضع بالا و فصل‌الخطابى با نقدهاى جدى بدنه جریان اصلاحات مخصوصاً طیف وسیع جوانان اصلاح‌طلب برخورد آمرانه بکند». به گفته حکیمی‌پور نقطه عزیمت اصلى نقد درون جریانى اصلاحات همین جاست.

علی نظری نماینده ششمین دوره مجلس شورای اسلامی هم از منظری دیگر به انتقاد از جلایی‌پور و مواضع او در قبال لیست‌ شورای شهر پرداخته است. او دفاع جلایی‌پور از بهاره آروین و را برجسته کرده و گفته «آقای جلایی پور دچار تناقضی عجیب گردیده است. به خاطر فشار افکار عمومی و پرسش‌گری شبکه‌های اجتماعی و بدنه های اصلاح طلبان در سراسر کشور، مهندس موسوی را موسوی عزیز خطاب می‌کند اما از طرفی هم فردی مانند بهاره آروین را به عنوان یک عنصر اصلاح طلب! به لیست امید می‌آورد تا به شورای پنجم راه یابد.»

چه کسانی فراموش می‌شوند؟
اغلب در لابه‌لای بگومگوهای رسانه‌ای این‌چنینی مساله‌ای که گم می‌شود دغدغه اصلی و پرسش‌ها و ابهاماتی است که در اذهان عمومی و بدنه جریان‌های سیاسی مطرح است.

همزمان با اعلام فهرست انتخاباتی اصلاح‌طلبان برای شورای شهر تهران٬ پرسش‌هایی که بیشترشان بی‌پاسخ مانده‌اند نیز آغاز شد. همچنین یکی از مهم‌ترین موضوع‌های مورد توجه حامیان جریان میانه‌رو و اصلاح‌طلب کارکردی است که آنان در این سال‌ها پس از کسب رای و ورود به دولت و مجلس دهم داشته‌اند.
افکار عمومی همانطور که از دولت به‌خاطر ضعف تیم رسانه‌ای‌اش انتقاد می‌کنند از فراکسیون امید و شورای عالی اصلاح‌‌طلبان نیز اطلاع‌رسانی در خصوص عملکردشان را خواستارند. این در حالی است که فراکسیون امید نیز همچون دولت فاقد یک تیم رسانه‌ای و یا رسانه قابل اشاره است.
شاید بتوان گفت آنچه که یکی از محوری‌ترین مطالباتِ بدنه حامی این جریان‌هاست شفافیت است؛ شفافیتی که روند و معیارهای انتخابات وزرای دولت دوازدهم و ترکیب فهرست انتخاباتی اصلاح‌طلبان برای شورای شهر، عملکرد فراکسیون امید در مجلس دهم و… را برای رای‌دهندگان و فعالان حاضر در ستادهای انتخاباتی روشن کند؛ اما تا این لحظه پاسخ درخوری به این سوالات داده نشده است. در حقیقت آنچه که باعث می‌شود دلایل و گروه‌های موثر در پیروزی‌های اخیر جریان اعتدال و اصلاحات فراموش نشوند بیش از هر چیز «شفافیت» باشد که خود در جریان جدال‌های سیاسی گم شده است.