تمثیل‌های تحلیف

زیتون-احسان مهرابی: مراسم تحلیف حسن روحانی را می‌توان نمادی از وضعیت دولت او و مشکلاتش دانست. در حالی‌‌که مقام‌های سه قوه و حتی تحلیل‌گران صدا و سیما با افتخار از حضور مهمانان خارجی می‌گفتند و نمایندگان مجلس برای عکس گرفتن با مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا سر از پا نمی‌شناختند، روسای جمهور سابق از حضور در مراسم محروم بودند.

نزدیکان و حتی برخی مخالفان روحانی٬ حضور مسوول سیاست خارجه اتحادیه اروپا و مقام‌های کشورهای خارجی در مراسم تحلیف را نشان از جایگاه ویژه ایران دانستند. مخالفان روحانی و نزدیکان رهبر جمهوری اسلامی اما شاید هنوز از عواقب این حضور تصور درستی ندارند. حسن روحانی با برگزاری مراسم مفصل تحلیف یک رکورد به نام خود ثبت کرد و روسای جمهور آینده نیز مجبورند مراسمی دراین حد و اندازه برگزار کنند.

با این تفاسیر اگر انتخاباتی مانند انتخابات سال ۸۸ برگزار شود که رییس جمهور معرفی شده توسط وزارت کشور و شورای نگهبان از ترس اعتراض‌ها مجبور باشد با هلی‌کوپتر به مراسم تحلیف برود و به همراه محافظان مسلح‌اش در صحن علنی حضور پیدا کند، قاعدتا دیگر نمی‌توان انتظار مراسمی این چنینی داشت.
روحانی اما همانقدر که در تدارک مراسمی پرطمطراق و حضور مهمانان خارجی تا حدودی موفق بود، نتوانست یکی از بزرگ‌ترین حامیانش را به مراسم تحلیف دعوت کند.
روز شنبه کاربران شبکه‌های مجازی بار‌ها از غیبت محمد خاتمی در مراسم تحلیف سخن گفتند و محمد علی ابطحی، رییس دفترسابق او، یادآوری کرد که احتمالا هیات رییسه مجلس چون نمی‌توانسته خاتمی را دعوت کند، محمود احمدی‌نژاد را نیز دعوت نکرده است. احمدی‌نژاد در مراسم تنفیذ به میزبانی دفتر رهبر جمهوری اسلامی نیز عملا تحقیر شده بود و اجازه نیافته بود در کنار سران قوا و دبیر شورای نگهبان بنشیند.

روحانی برخلاف دوره قبل کابینه خود را نیز به مجلس معرفی نکرد. شاید دوست نداشت حاشیه‌های کابینه تبدیل به خبر اول شود و بر خبر مراسم تحلیف سایه بیندازد.

مقبولیت درخارج و ناتوانی در داخل البته مشکل خود خاتمی نیز بود. زمانی که سازمان ملل از طرح گفت‌و‌گوی تمدن‌هایش استقبال کرد اما این طرح در داخل به شوخی گرفته شد.
روز شنبه نام مولوی عبدالحمید، روحانی سر‌شناس شاخص اهل سنت، نیز به عنوان غایب مراسم تحلیف مطرح شد و او خبر داد که با وجود تمایل دولت، از سوی مجلس برای مراسم دعوت نشده است.
اعتراض‌ها به اقدام هیات رییسه مجلس درباره دعوت از مهمانان سبب شد، محمود صادقی نماینده تهران، در توییتر خود بنویسد که «نمایندگان در اداره مجلس هیچ‌کاره‌اند؛ همه چیز با اراده و خواست رییس و رییس دفتر نظامی‌امنیتی‌اش مدیریت می‌شود».
اشاره صادقی به محمد جعفری صحرارودی است که پیش از این از فرماندهان سپاه پاسداران بوده و همسر عبدالرحمان قاسملو، رهبر حزب دمکرات کردستان ایران، او را از افراد دست اندرکار در قتل همسرش معرفی کرده بود.
صادقی اما تا آنجا پیش رفت که در پاسخ به یک کاربر توییتر نوشت، نمایندگان «تقریبا» اجازه «هیچ» کاری را ندارند. این توییت اما ساعتی پس از آن نوشته می‌شد که حسن روحانی با اشاره به گذشت ۱۱۱ سال از مشروطه، ایران را «برج بلند دموکراسی» توصیف کرد. عبارتی که از سوی کاربران فضای مجازی تمسخر شد.

در میان حاضران مراسم تحلیف اما نام عفت مرعشی، همسر و محسن هاشمی، پسر اکبر هاشمی رفسنجانی نیز به اندازه غایبان خبر ساز شد و برخی یادآوری کردند، روحانی درمراسم تنفیذ و تحلیف نامی از هاشمی نبرده است. در کنار عفت مرعشی و دختران آیت الله خمینی، دختران و همسر حسن روحانی نیز که کمتر در مراسم‌های رسمی حاضر می‌شوند، مهمان مراسم تحلیف بودند.

مراسم تحلیف روحانی از جهات دیگری هم مراسمی برای خبرسازی زنان بود. آنجا که تعدادی از نمایندگان مجلس برای سلفی گرفتن با فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، سر از پا نشناختند و حتی از حسن قشقاوی، معاون کنسولی وزیر خارجه خواستند از آن‌ها و موگرینی عکس بگیرد. بازتاب این اقدام آن قدر گسترده بود که فرج الله رجبی، نماینده شیراز، پس از ساعاتی از اقدام خود عذرخواهی کرد.
هر چند نمایندگان برای عکس انداختن با موگرینی مشتاق بودند اما او هنگام عکس یادگاری مقام‌های جمهوری اسلامی و میهمانان خارجی٬ اجازه ایستادن در کنار حسن روحانی را نیافت و به انتهای جمع راهنمایی شد تا در گوشه تصویر باشد.
روحانی در سخنرانی روز شنبه عبارات و ادبیات خاصی را نیز بر سر زبان‌ها انداخت، در سخنانی که مخاطب خارجی داشت. آنجا که گفت «ما با نوآمدگان جهان سیاست کاری نداریم اما به کهنه سواران اعلام می‌کنیم که می‌توان برجام را به یک حقوق بین‌الملل تبدیل کرد و از یک استثنا قاعده ساخت».
رییس جمهور ایران همچنین با ادبیات خاصی خواستار آن شد که از «مادرمذاکرات» به جای «مادر بمب‌ها» و «مادر تحریم‌ها» رونمایی شود. عبارتی که از سوی شهروندان ایرانی بیشتر دست انداخته شد.
روحانی برخلاف دوره قبل کابینه خود را نیز به مجلس معرفی نکرد. شاید دوست نداشت حاشیه‌های کابینه تبدیل به خبر اول شود و بر خبر مراسم تحلیف سایه بیندازد. براساس شنیده‌ها او وزیر کشور را ابقا کرده، وزیر زن معرفی نکرده و گزینه‌های وزارت علوم و آموزش و پرورش نیز با انتظارات اصلاح طلبان فاصله دارند. مصطفی تاج‌زاده اعلام کرده که رهبر جمهوری اسلامی با ۹ گزینه پیشنهادی حسن روحانی برای وزارت علوم مخالفت کرده است. مخالفتی که می‌تواند یادآور مخالفت او با ۱۶ گزینه پیشنهادی وزارت اطلاعات از سوی محمد خاتمی و انتصاب قربانعلی دری نجف آبادی به این سمت باشد.

با این حال روحانی درسخنرانی خود اعلام کرد که در ایران «حاکمیت دوگانه وجود ندارد». دقایقی قبل از او اما صادق لاریجانی به گونه‌ای سخن گفته بود تا اثبات کننده وجود حاکمیت دوگانه باشد.
لاریجانی در سخنانی از «نگاه توحیدی» به عنوان «بنیادی‌ترین مبنای قانون اساسی» سخن گفت و تاکید کرد، «نگاه توحیدی است که در سیاست خارجی و روابط بین الملل می‌گوید از هیچ قدرتی جز خدا نترسید».
سخنان صادق لاریجانی برای فدریکا موگرینی می‌توانست شبیه «درس‌های تاریخ اسلامی» باشد که به گفته برخی دیپلماتهای غربی، سعید جلیلی در طول مذاکرات اتمی می‌داد.