سدی که شکسته نمی‌شود

زیتون-‌سینا پاکزاد: خوشحالی از صعود بی دردسر تیم ملی فوتبال ایران به جام جهانی سال ۲۰۱۸ روسیه تنها در غریو فریاد مردان حاضر در ورزشگاه بازتاب یافت و حالا که آخرین بازی تشریفاتی تیم ملی مقابل تیم سوریه برگزار شود هم کمافی‌السابق هیچ راهی برای ورود زنان به استادیوم نیست.

کارزارهایی که با هدف تاکید بر حق زنان برای ورود به استادیوم‌ها تشکیل می‌شود تنها محدود به فضای مجازی است و مقام‌های دولتی و فدراسیون فوتبال همچنان از پذیرش این حق طفره می‌روند.

بیانیه عجولانه

زمانی که برخی از زنان مایل به حضور در ورزشگاه آزادی کد ملی خود را برای خرید بلیت بازی ایران و سوریه وارد سامانه اینترنتی خرید بلیت کردند با پیغام تایید خرید روبرو شدند و آنها را به این تلقی رساند که شاید به صورت اعلام نشده و غیرمنتظره‌ای ممنوعیت ورود به ورزشگاه لغو شده‌ است.

خوشبینی ناشی از این اتفاق اما چند ساعتی بیشتر دوام نیاورد و فدراسیون فوتبال طی بیانیه‌ای تاکید کرد که ورزشگاه همچنان مردانه خواهد ماند. در بیانیه این فدراسیون آمده بود که «گزینه نهایی اعمال شده برای خرید بلیت تنها و تنها مختص آقایان بوده است.رویه ای که کمافی السابق در بازی های آتی هم اعمال خواهد شد.»

فدراسیون فوتبال همچنین توضیح داده بود که «خرید بلیت توسط تعدادی از بانوان به علت عدم دسترسی این سامانه به سایت ثبت احوال انجام پذیرفته است و فدراسیون فوتبال هم پس از اطلاع از این نقیصه،بلافاصله پیگیری های لازم را در این باره انجام داد.»

در این بیانیه آمده بود که پول واریز شده از طرف زنان برای حضور در ورزشگاه به آنان عودت داده خواهد شد. تکذیب ورود حضور زنان در ورزشگاه‌ها اگرچه دور از انتظار نبود اما سرعت عمل فدراسیون در انتشار بیانیه و تاکید بر این که امکان خرید بلیت توسط زنان تنها یک اشکال فنی بوده است نشان داد که چقدر هنوز موضوع مردانه نگه داشتن ورزشگاه‌ها اهمیت دارد.

تکرار یک مطالبه

کارزارهای مجازی که طی روزهای گذشته برای حمایت از حضور زنان در استودیوم‌های ورزشی شکل گرفته هم با استقبال قابل توجهی روبرو بوده است.

برای مثال کارزاری تحت عنوان «من می‌خواهم بازی ایران-سوریه٬ زنان در آزادی باشند» از کاربران دعوت می‌کند که با قرار دادن عکس پروفایل خود در پس‌زمینه‌ای از استادیوم آزادی٬ همراهی خود را با این مطالبه ابراز کنند. حالا البته با بیانیه‌ فدراسیون درباره ممنوعیت ورود زنان به نظر می‌رسد که این بار نیز همچون موارد گذشته هیچ امکانی برای راه‌یابی زنان روی سکوهای استادیوم وجود نداشته باشد و کارزار کنونی هم صرفا برای برجسته کردن این مطالبه موثر باشد.

قدم‌هایی که دولت برنداشت

تلاش‌ها برای ورود زنان به ورزشگاه‌ها به ویژه در سالهای اخیر به صورت پیوسته‌ای ادامه داشته است و در مواردی منجر به بازداشت افراد هم شده است. انتظار می‌رفت که دولت حسن روحانی در پیگیری‌ وعده‌های خود برای کاهش تبعیض‌های جنسیتی به ایجاد فضاهایی برابر برای زنان کمک کند اما او دستکم در طول دوره اول ریاست جمهوری خود هیچ قدم قابل توجهی در جهت برآورده کردن حق ورود زنان به استادیوم‌های ورزشی برنداشت.

تنها در یک مورد وقتی زنان برای تماشای یک مسابقه والیبال در سال ۱۳۹۳ توسط نیروهای امنیتی بازداشت شدند٬ پیگیری‌های دفتر رییس‌جمهوری و معاونت امور زنان برای آزادی آنها موثر بود. در زمان تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری اخیر هم بسیاری از زنان بر حق ورود به ورزشگاه‌ها به عنوان یک حق بدیهی انگشت گذاشتند و پلاکاردهایی با هدف تاکید بر این مطالبه را به کاراز انتخاباتی روحانی بردند اما هنوز هم هیچ اثر و نشانه‌ای از همراهی دولت با این خواست دیده نمی‌شود.

بهانه‌های همیشگی

مردانه شدن فضای ورزشگاه‌ها در ایران پس از پیروزی انقلاب ابتدا با این توجیه انجام شد که مباد اختلاط جنسیتی باعث بروز فسادهای اخلاقی شود. روحانیون محافظه‌کار و مراجع تقلید سنتی به مهم‌ترین مانع برای حضور زنان در عرصه‌های عمومی بدل شدند و ورزشگاه‌ها که می‌توانست یکی از مراکز حضور آنها باشد با خط قرمز متصلبانه روحانیون روبرو شد.

بعد‌ها البته توجیه عدم حضور زنان به گونه‌ای دیگر تغییر یافت و محیط پر از فحاشی و زد و خورد و خشونت‌های رایج در ورزشگاه‌ها این بهانه را به دست مقام‌های مسوول داد که حضور زنان در چنین محیطی را نامناسب تشخیص بدهند و از آن جلوگیری کنند. محمود احمدی‌نژاد رییس‌جمهوری پیشین در سال ۱۳۸۵ برای آن که دل طبقه متوسط شهری را به دست آورد با ارسال نامه‌ای به رییس‌ سازمان تربیت بدنی خواستار فراهم کردن امکانات حضور زنان در ورزشگاه‌ها شد اما واکنش شدید روحانیون و اصول‌گرایان تندرو به وی باعث شد که او از پیگیری این نامه صرف‌نظر کند.

در سالهای بعد فدراسیون والیبال تا مرز محرومیت از مسابقه‌های ملی به دلیل منع ورود زنان به ورزشگاه‌ها رفت اما با ترفندهایی برای فریب دادن فدراسیون بین‌المللی والیبال توانست از محاق تحریم بگریزد.

انتخاب گزینشی و محدود زنان جهت نشستن بر سکوها راهی بود که فدراسیون والیبال پیش گرفت و برای مثال در استادیوم ۱۲ هزار نفری به صورت محدود حدود ۳۰۰ زن را هم اجازه ورد داد. با این حال حتی همین حد از عقب‌نشینی هنوز در مسابقات فوتبال تحمل نمی‌شود و از آنجا که فوتبال یک ورزش به مراتب پر طرفدار‌تر است این نگرانی برای فدراسیون وجود دارد که یک قدم عقب‌نشینی مصادف با عقب‌نشینی کامل خواهد بود.