اتحاد استراتژیک برای تضعیف برجام

زیتون-‌سینا پاکزاد:سخنرانی‌های رهبران آمریکا و اسراییل در مجمع عمومی سازمان ملل متحد حاوی حملات لفظی کم‌سابقه‌ای علیه جمهوری اسلامی بود؛ حملاتی که زیر سوال بردن توافق اتمی در مرکز آن قرار داشت.

دونالد ترامپ رییس‌جمهوری آمریکا در این سخنرانی از توافق اتمی ایران به عنوان توافق شرم‌اور یاد کرد و بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسراییل هم خواهان آن شد که این توافق یا تغییر کند یا به طور کامل لغو شود.

ترامپ؛ تهاجمی‌تر از همیشه

پیش از سخنرانی دونالد ترامپ هم این انتظار وجود داشت که بخشی از موضع‌گیری‌ او در نطق مجمع عمومی مربوط به توافق اتمی ایران باشد اما شدت حملات لفظی وی باعث تعجب تحلیل‌گران و سکوت حاضران در سالن بود.

او در سخنانش ایران را کشوری ثروتمند و دارای غنای فرهنگی توصیف کرد که «حکومتش درآمد نفتی خود را به جای بهبود وضعیت زندگی مردم، صرف کمک به گروه‌هایی مانند حزب الله لبنان می‌کند که تهدیدی علیه همسایگان مسالمت‌جوی عرب و اسرائیلی خود هستند.»

ترامپ بعد از یاد کردن از توافق اتمی به عنوان یک قرارداد یک طرفه مایه شرمساری٬ از کشورهای جهان دعوت کرد تا «از دولت ایران بخواهند که از روش خود دست بکشد، به حمایت از تروریسم خاتمه دهد و به حقوق همسایگانش احترام بگذارد.» رییس‌‌جمهوری آمریکا از تعبیر «رژیم جنایتکار» برای جمهوری اسلامی استفاده کرد و گفت که این کشور نمی‌تواند اجازه دهد تهران «به فعالیت‌های بی‌ثبات کننده خود در منطقه ادامه دهد و بر توان موشکی خود بیفزاید.»

اعتراض به نطق ترامپ

زمانی که ترامپ علیه توافق اتمی سخنرانی می‌کرد تمام سالن ساکت بود و حاضران او را در این بخش از سخنانش تشویق نکردند. سکوت حاضران از دید تحلیل‌گران نشانه‌ای از نارضایتی و عدم همراهی اغلب اعضای مجمع عمومی سازمان ملل نسبت به رویکرد آمریکا در قبال تهران تعبیر شده است.

محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه ایران هم بعد از سخنرانی ترامپ نسبت به آن موضع گرفت و نطق رییس‌جمهوری آمریکا را «وقیحانه و جاهلانه» خواند.

او گفت که «نادیده انگاشتن واقعیات جمهوری اسلامی ایران در سیاست داخلی و خارجی و مبارزه با تروریسم عمق بی اطلاعی و رفتار و گفتار عوام فریبانه ترامپ را نشان می دهد که در کنار واقعیاتی همچون حمایت دولت آمریکا از رژیم جنایتکار صهیونیستی و رژیم های دیکتاتوری منطقه و ایجاد و تقویت گروه‌های تروریستی حاصلی جز انزوا و بی اعتباری هر چه بیشتر دولت آمریکا نزد جهانیان نخواهد داشت.»

ظریف تنها کسی از میان حاضران در نشست مجمع عمومی نبود که نسبت به نطق ترامپ انتقاد کرد و برخی از چهره‌های دیپلماتیک غربی از جمله رییس‌جمهوری فرانسه هم نسبت به این اظهارات واکنش نشان دادند.

امانوئل ماکرون در مصاحبه‌ای اختصاصی با سی ان ان گفت که «اشتباهی بزرگ» خواهد بود اگر آمریکا از توافق هسته‌ای عقب‌نشینی کند.
او در بیان مزیت‌های برجام برای صلح جهانی بر این نکته تاکید گذاشت که اگر این توافق وجود نمی داشت، «ایران نیز در مسیری حرکت می کرد که کره شمالی حرکت کرده و به تولید سلاح های هسته ای منجر شده است.»
در میان نمایندگان سنای آمریکا هم صدای اعتراض نسبت به نطق ترامپ علیه ایران شنیده شده است. دایان فاینستاین، سناتور دموکرات ایالت کالیفرنیا با زیر سوال بردن موضع ترامپ درباره مذاکرات مجدد پیرامون برنامه هسته‌ای ایران گفته « اگر ما بخواهیم درباره برجام دوباره مذاکره کنیم یا از آن خارج شویم، علاوه بر این که تهدید اتمی ایران و کره را چند برابر می‌کنیم، کدام کشور حاضر خواهد شد با ما که به پیمانی بین‌المللی متعهد نمانده‌ایم، وارد مذاکره شود.»

نتانیاهو خوشحال‌تر از همیشه

هنوز واکنش‌ها نسبت به سخنرانی ترامپ تمام نشده بود که نوبت به بنیامین‌ نتانیاهو رسید تا از تریبون مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای حمله به برجام و هشدار درباره خطر ایران برای منطقه صحبت کند. او در سخنرانی‌اش تلاش کرد میان مردم و حکومت ایران فاصله‌گذاری کند و بر همین اساس در جایی از نطق خود به فارسی گفت:«‌ما شما را دوست داریم»

نتانیاهو که در سالهای پیش نیز همواره بخش اصلی سخنرانی خود در مجمع عمومی را به خطر ایران اختصاص می‌داد امسال خوشحال‌تر به نظر می‌رسید و از وجود رییس‌جمهوری مانند ترامپ در کاخ سفید که موضع‌ رادیکالی نسبت به تهران دارد احساس رضایت داشت.

نتانیاهو ضمن هشدار درباره این که «مهلت ۱۰ ساله‌ای که برجام برای تهران فراهم کرده، به این کشور اجازه می دهد که پس از پایان این مهلت، خیلی سریع اهدافش را در پی بگیرد.» خواهان آن شد که این توافق یا اصلاح شود یا به طور کامل لغو شود.

او با خطاب کردن آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی با لفظ «‌دیکتاتور» گفت «تا زمانی که ایران اسرائیل را به نابودی تهدید می‌کند اسرائیل خشمگین ترین دشمن ایران خواهد ماند.»

نتانیاهو خطاب به مردم ایران هم گفت که سرانجام نظام جمهوری اسلامی از بین خواهد رفت و روابط ایران و اسراییل احیا خواهد شد.

سخنان نتانیاهو درباره خطر ایران و انتقاد از توافق اتمی گرچه به هیچ وجه تازگی ندارد اما از آن جا که مواضع‌ تل‌اویو درباره ایران در همسویی کامل با واشنگتن قرار دارد این انتظار می‌رود که آینده توافق اتمی در معرض خطر جدی قرار گیرد.

ترامپ در سخنان خود تاکید کرده بود «هنوز حرف آخر را درباره این توافق نشنیده‌ایم» و از این سخنان می‌توان نتیجه گرفت که آمریکا به تدریج برای تغییر عملی رویکرد خود نسبت به توافق اتمی با تهران مصمم‌تر می‌شود.