کودکانی که قربانی جنگ نیابتی می‌شوند

زیتون-سینا پاکزاد: سازمان دیده‌بان حقوق بشر از اقدام جمهوری اسلامی در اعزام کودکان افغانستانی به جنگ سوریه به شدت انتقاد کرده و خواهان توقف این روند شده است. دیده‌بان حقوق بشر با استناد به سنگ‌قبرهای کشته‌شدگان جنگ سوریه در ایران نتیجه گرفته است که دست کم هشت مهاجر افغان زیر ۱۸در بین این قربانیان بوده که به نظر می‌رسد همگی در سوریه کشته‌ شده‌اند.

اعزام افغانستانی‌های ساکن ایران به جنگ با سوریه از ۶ سال پیش آغاز شده و آنها در لشکری تحت «لشکر فاطمیون» به میدان جنگ می‌روند. وعده‌های مالی در کنار اعطای تابعیت ایرانی به کسانی که در این جنگ شرکت کنند در واقع مهم‌ترین مشوق‌هایی است که حکومت ایران برای اعزام سربازان افغانستانی ارایه کرده است.

عاملان اعزام کودکان-‌سربازان را مجازات کنید
در گزارش سازمان دیده‌بان حقوق بشر به مصاحبه با برخی از سربازان افغانستانی مستقر در سوریه اشاره شده و آنها تایید کرده‌اند که که کودک-سربازان ۱۶ یا ۱۷ ساله را دیده‌اند که در ایران برای جنگ در سوریه آموزش‌هایی را فرا گرفته‌اند. سارا ویتسون مدیر بخش خاورمیانه دیده‌بان حقوق بشر هم‌زمان با انتشار بیانیه سازمان متبوع‌اش در مصاحبه‌ای از ایران خواسته که «فورا به کارگیری کودکان-سرباز را متوقف کند و نوجوانان افغان را که به جنگ سوریه فرستاده، برگرداند.

استفاده از کودکان افغانستانی به عنوان بخشی از استراتژی جنگ نیابتی ایران در سوریه در شرایطی اتفاق می‌افتد که افغان‌های سال ایران برای تحصیل در مدارس با تبعیض و دشواری‌های فراوانی روبرو هستند.

او گفته «مقام‌های ایران باید به جای به دام انداختن نوجوانان پناهجو و مهاجر آسیب‌پذیر افغان از تمام کودکان و نوجوانان حمایت کنند و کسانی را که مسئول به کار گرفتن کودکان و نوجوانان افغان در جنگ هستند، مجازات کنند.»
لشکر فاطمیون که متولی جذب و به کارگیری نیروهای افغان در سوریه است در سال ۱۳۹۰ اعلام موجودیت کرد و سربازان آن را مجموعه‌ای از جنگجویان افغانستانی مبارز در زمان حمله شوروی به افغانستان و دوران طالبان و همچنین افغانستانی‌های حاضر در جنگ ایران عراق، افغانستانی‌های شیعه مقیم ایران و افغانستانی‌های شیعه مقیم سوریه تشکیل می‌دهند و زیر نظر سپاه قدس در جنگ سوریه حضور دارند.

بنیانگذار این گروه نظامی شخصی به نام علیرضا توسلی ملقب به ابوحامد بود که در سال ۱۳۹۳ کشته شد. هدایت این گروه نظامی متشکل از رزمندگان افغان در حال حاضر به عهده فردی است که از او با نام «‌سید مهدی» یاد می‌کنند. ایران علاوه بر اعزام افغانستانی‌های تحت عنوان «‌لشکر فاطمیون»٬ دست به تشکیل شاخه‌ای از مهاجران پاکستانی هم زده و آنها را با نام « لشکر زینبیون» به جنگ سوریه می‌فرستد.

مشوق‌هایی برای بسیج نیرو
فرسایشی شدن جنگ در سوریه و بالا رفتن تعداد قربانیان در میان تمام گروه‌های درگیر٬ باعث شده است که روند اعزام اتباع خارجی مقیم ایران به این جنگ هم بدون وقفه ادامه داشته باشد. ایران در سیاست استراتژیک خود برای حمایت از رژیم بشار اسد مصمم است و بنابراین مشارکت در جنگ سوریه را در یک قالب مذهبی و ایدئولوژیک تحت عنوان « دفاع از حرم» نهادینه کرده است.

برای افغاستانی‌ها و پاکستانی‌هایی که به نیابت از ایران در جنگ سوریه حاضر می‌شوند اما جنبه‌های مادی و تثبیت وضعیت اقامت‌شان در صورت بازگشت از جنگ بسیار مهم و حیاتی است. روزنامه وال استریت جورنال چندی پیش خبر داده بود که ایران به افغانستانی‌هایی که حاضر به شرکت در جنگ سوریه می‌شوند « مبلغ ۵۰۰ دلار در ماه و مجوز اقامت» می‌دهد. میزان رقم پرداختی به این سربازان البته از سوی مقام‌های رسمی تایید نشده است اما موضوع دریافت تابعیت ایرانی به طور رسمی اعلام شده است.

۲۲ اسفندماه سال پیش بود که رییس بنیاد شهید خبر از رهبر جمهوری اسلامی برای اعطای تابعیت ایرانی به سربازان افغانستانی حاضر در جنگ سوریه داد. او به نقل از آیت‌الله خامنه‌ای گفته بود که «اگر این نیروها به افغانستان بازگردند و نیروهای گروه طالبان مطلع شوند که این‌ها برای جنگ به سوریه رفته‌اند، همگی را قتل‌عام می‌کنند.»

سیاست یک بام و دو هوا
استفاده از کودکان افغانستانی به عنوان بخشی از استراتژی جنگ نیابتی ایران در سوریه در شرایطی اتفاق می‌افتد که افغان‌های مقیم ایران برای تحصیل در مدارس با تبعیض و دشواری‌های فراوانی روبرو هستند.

برخی از شهرستان‌ها که تجمع خانواده‌های افغان در آن بالاست همچنان نسبت به حضور این مهاجران دید منفی جدی دارند و در آخرین مورد هم مردم منطقه شاهدیه در یزد خواهان تعطیلی یکی از مدارسی شدند که کودکان افغانستانی در آن تحصیل می‌کردند.

عبدالحمید صابری٬ یکی از مدیران آموزش‌ و پرورش یزد درباره دلیل مخالفت اهالی این منطقه با تحصیل کودکان افغان گفته آنها به «رفتارهای بچه‌گانه‌ای که این دانش آموزان انجام می‌دادند، که خودمان هم داریم، اعتراض داشتند و می‌آمدند به آموزش و پرورش که اینها را نزدیک منازل ما آوردید و مهاجران افغانستانی که از سایر محله‌ها هم، می‌آیند اینجا و تجمعشان بیشتر شده است.»

چنین اتفاقی در تضاد با وعده وزارت آموزش و پرورش جمهوری اسلامی برای فراهم کردن شرایط تحصیل تمام کودکان اتباع خارجی حتی در صورت نقص مدارک هویتی است. سید محمدعلی بطحایی وزیر آمورش و پرورش پیش از آغاز سال تحصیلی و زمانی که یک کارزار مجازی با هدف درخواست از دولت برای ثبت نام کودکان افغانستانی در مدارس شکل گفت در صفحه توییتر خود با این کارزار همراهی کرد و نوشت:«تحصیل علم و دانش در هر شرایطی حق تمام افراد است٬ تلاش می‌کنم تا دانش‌آموزان هیچ ملیتی از مهر جا نمانند.»

سازمان دیده‌بان حقوق بشر هم در انتهای گزارش انتقاد‌امیز خود درباره اعزام کودک‌-سربازان افغان به سوریه از تلاش‌های اخیر آموزش و پرورش یاد کرده و آورده است«با توجه به این تلاش‌ها، انتظار می‌رود که دولت ایران در زمینه جلوگیری از استخدام کودک-سرباز از میان مهاجران افغان هم تلاش کند.»