برجام علیه ترامپ

زیتون– در نهایت دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، به یکی از وعده‌های انتخاباتی‌اش عمل کرد و برنامه جامع اقدام مشترک و  نتیجه مذاکرات هسته‌ای را به چالش کشید. هرچند از سخنان پیشین او چنین بر می‌آمد که در نهایت خروج آمریکا از این توافق را اعلام کند، اما نتیجه سخنان امشب او٬ واگذار کردن تصمیم‌گیری در این رابطه به مجلس سنای این کشور بود.

با این حال دنیا در مقابل سخنان امروز ترامپ ایستاد. نه فقط اروپا که پیشتر اعلام کرده بود از نتیجه مذاکرات هسته‌ای دفاع می‌کند که حتی در خود آمریکا نیز رویکرد رییس جمهوری این کشور٬ از سوی برخی گروه‌های مرجع٬ از جمله اعضای سنا٬ قابل قبول ارزیابی نشد.
در این میان شاید خنثی‌ترین واکنش‌ها را روسیه و چین٬ که گمان می‌رفت متحدان ایران هستند٬‌نشان دادند.

وزارت خارجه روسیه در واکنش به اعلام سیاست راهبردی ایالات متحده در قبال ایران، اعلام کرد که تحریم های سازمان ملل متحد که درپی توافق هسته ای رفع شده بود، احیا نخواهند شد.

چین نیز اعلام کرد که به دلیل نگرانی برای قراردادهای تجاری‌اش با ایران امیدوار است که ایران مجددا تحریم نشود.

فدریکا موگرینی٬ مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا٬ عالی‌ترین مقام سیاسی بود که بلافاصله پس از پایان سخنرانی دونالد ترامپ در یک کنفرانس خبری گفت که برجام توافقی دوجانبه نیست و به یک کشور تعلق ندارد. موگرینی در این‌باره افزود که رییس جمهوری آمریکا قدرت و اختیارات زیادی دارد اما برهم‌زدن یکجانبه برجام یکی از آن قدرت‌ها نیست.

رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا که هدایت گروه پنج به علاوه یک را بر عهده دارد همچنین در واکنش به صحبت‌های رییس جمهوری آمریکا درباره نقض تعهدات ایران گفت، هیچ نقض تعهدی صورت نگرفته است.

اعتراض اروپا به سخنان امشب رییس جمهوری آمریکا محدود به موگرینی نبود. به نوشته ایندیپندت برای اولین بار در تاریخ، اروپا به دلیل ایران٬ آمریکا را تهدید کرد. رهبران آلمان، فرانسه و بریتانیا در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند که توافق هسته‌ای ایران، «نقطه اوج ۱۳ سال دیپلماسی» و «گامی بلند در تضمین عدم چرخش برنامه هسته‌ای ایران به سوی اهداف نظامی» است.

آنگلا مرکل، ترزا می، و امنوئل مکرون در این بیانیه مشترک بر پایبندی کشورهای‌شان به اجرای کامل تعهدات برجام از سوی همه طرف‌ها تأکید کردند و از رئیس‌جمهور و کنگره آمریکا خواستند که پیش از اتخاذ هر گامی که ممکن است به توافق هسته‌ای آسیب بزند، از جمله اعمال دوباره تحریم‌ها بر ایران، تبعات امنیتی احتمالی آن را در نظر داشته باشند.

بوریس جانسون٬ وزیر امور خارجه بریتانیا٬ نیز در پیامی ویدیویی تاکید کرد که «برجام هنوز زنده است.»

یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی بار دیگر گفت تهران به همه تعهداتش بر مبنای برجام پایبند است. در این بیانیه که ساعاتی پیش منتشر شد٬ تاکید شده است که فعالیت های راستی‌آزمایی و نظارت آژانس همه عناصر مرتبط با مساله هسته‌ای تحت برجام را پوشش می دهد.

این نهاد بین المللی تایید کرده است ایران هم اکنون پروتکل الحاقی را به صورت داوطلبانه اجرا می‌کند که به گفته آژانس ابزار راستی آزمایی قدرتمندی است که به بازرسان آژانس دسترسی بیشتری به اطلاعات و اماکن می دهد. یوکیو آمانو در پایان تاکید کرده است که ایران تحت قوی‌ترین رژیم راستی‌آزمایی موجود در دنیاست.

محمد البرادعی٬ مدیرکل پیشین آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز در همین رابطه توییت کرد که «ترامپ یافته های آژانس مبنی بر پایبندی ایران به توافق هسته ای را نادیده می گیرد و این یادآور آغاز جنگ عراق است. ما عبرت نخواهیم گرفت؟»

گذشته از اعتراضات بین المللی٬ رویکرد دونالد ترامپ در قبال مذاکرات هسته‌ای در آمریکا نیز منتقدانی داشت.

نانسی پلوسی رهبر دموکرات‌های کنگره نیز توییت کرد: «صحبت‌های ترامپ اشتباه بزرگی بود که اعتبار و امنیت امریکا را در خطر خواهد انداخت. ایران به تعهدات خود پایبند بوده و ما از توافق حمایت می‌کنیم.»

الیزابت وارن٬ دیگر سناتور آمریکا نیز چنین واکنش نشان داد: «ملت‌های مسئولیت‌پذیر به قرار دادهای خود پایبند می‌مانند. رییس جمهوری مسئولیت‌پذیر امنیت آمریکا را در اولویت می‌گذارد٬ اگر این رییس جمهوری چنین نکرد٬ کنگره باید اقدام کند.»

برنی سندرز٬ سناتور دموکرات و نامزد سابق انتخابات ریاست جمهوری نیز در توییترش این سوال را مطرح کرد که «چرا کشوری در دنیا باید با آمریکا قرار داد امضا کنند. اگر آنها بدانند٬ رییس جمهوری بی پروا ممکن است چند سال بعد آن را کنار بگذارد؟»

جان کری٬ وزیر امور خارجه پیشین دولت آمریکا نیز اقدام ترامپ درباره ایران را «تصمیمی خطرناک» دانست وابراز امیدواری کرد که مضاکنندگان توافق با پاییندی به آن رفتارمسولانه ‌ای داشته باشند. او همچنین تاکید کرد که با همه توان در برابر تصمیم خطرناک ترامپ مى ایستد.

جو بایدن٬ معاون اول باراک اوباما در حساب کاربری توییترش نوشت: «به صورت یک جانبه در معرض خطر قرار دادن قرار داد با ایران٬ ایران را منزوی ‌نمی‌کند٬ ما را منزوی می‌کند.»

سخنان امروز رییس جمهوری آمریکا اما مشوقانی نیز داشت. از جمله اسرائیل و برخی از کشورهای عربی.
بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسراییل از تصمیم دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا مبنی بر تایید نکردن توافق اتمی با ایران استقبال کرد و به او تبریک گفت.
نخست وزیر تصمیم دونالد ترامپ را شجاعانه توصیف کرد و گفت رییس‌جمهوری آمریکا فرصتی برای ترمیم یک توافق به توصیف او «بد» را مهیا کرده است. بنیامین نتانیاهو از سایر کشورها خواست اقدامی مشابه انجام دهند.
عربستان سعودی نیز از سیاست راهبردی ایالات متحده در قبال ایران استقبال کرد آن را سیاستی «قوی» خواند. به گزارش خبرگزاری رسمی عربستان سعودی پیشتر گفته بود برجام گسترش سلاح های کشتار جمعی را در منطقه و جهان مهار می کند و به این دلیل حمایت خود را از این توافق اعلام کرده بود.
امارات متحده عربی نیز روز جمعه از سیاست‌های آمریکا حمایت کرد و بر تعهد خود به همکاری با آمریکا تاکید کرد.